Як оперная дзіва сталася голасам беларускага пратэсту

Вядомая і нетыповая оперная спявачка з Беларусі Маргарыта Ляўчук падтрымлівае перамены ў сваёй краіне.

"Нашы бабулі казалі, што будуць галасаваць за Лукашэнку, толькі б вайны не было. Але тое, што адбывалася 9-11 жніўня, ніяк па-іншаму не назавеш", - кажа ў інтэрв'ю "Нямецкай хвалі" адна з самых вядомых оперных спявачак Беларусі Маргарыта Ляўчук. Яна з першых дзён падтрымала пратэсты супраць вынікаў прэзідэнцкіх выбараў: удзельнічае ў мірных акцыях і сацыяльна-культурных праектах. Ляўчук - салістка музычнага дома "Класіка", экс-салістка Вялікага тэатра Беларусі, выступае на сцэнах вядучых еўрапейскіх оперных тэатраў, а сёння яшчэ і ў рамках кампаніі салідарнасці з дэманстрантамі. Пра гэта і не толькі яна распавяла ў інтэрв'ю журналістам нямецкага выдання.

"Я ніколі не была ў палітыцы, але палітыка закранула мяне"

- Маргарыта, вы цяпер знаходзіцеся ў Літве. Чаму з'ехалі?

- У мяне даўно быў падпісаны кантракт на спектаклі ў Вільні. Летась я таксама ўдзельнічала ў гэтай пастаноўцы. Галоўная роля ў "Кандзід" Бернстайна. Цяпер у мяне тры спектаклі ў Літоўскай нацыянальнай оперы, камерны канцэрт "Жыве Беларусь!". Потым запланаваныя выступы ў рамках кампаніі салідарнасці ў Эстоніі і Латвіі. Але не выключана, што зноў могуць абвясціць карантын. Незразумела, дзе ён нас дагоніць. У Нямеччыне вялікая беларуская дыяспара, было б нядрэнна сыграць канцэрт у падтрымку Беларусі.

- Наколькі вы былі ўцягнутыя ў палітыку раней? Як фармавалася ваша грамадзянская пазіцыя?

- Калі б мне хтосьці год таму сказаў, што я буду хадзіць з бел-чырвона-белым сцягам і крычаць "Жыве Беларусь!", я б не паверыла. Але ўжо вясной мяне шакавала тое, што адбываецца ў краіне, то, як дзяржаўныя СМІ падаюць навіны, спачатку звязаныя з эпідэміяй каранавіруса, потым з выбарчай кампаніяй. У траўні я зрабіла допіс, у якім выказала сваю пазіцыю, заявіла, што не падтрымліваю ўладу.

Я ніколі не была ў палітыцы, але палітыка закранула мяне. Я хачу займацца сваёй справай, але, бачачы, што адбываецца ў краіне, ты не можаш не тое што спяваць, размаўляць - увесь час ком у горле. Не разумею, калі цяпер кажуць "Я апалітычны". Так, я таксама ў палітыцы не разбіраюся, але я бачу, што адбываецца на вуліцах, бачу, як пакутуюць мае суайчыннікі, як іх б'юць і калечаць. Нашы бабулі казалі, што будуць галасаваць за Лукашэнку, толькі б вайны не было. Але тое, што адбывалася 9-11 жніўня, ніяк па-іншаму не назавеш. Ды і тое, што цяпер адбываецца... Ці маглі мы калі-небудзь падумаць, што беларускі народ стане праклінаць жаўнера? Усё гэта не ўкладваецца ў галаве. Але ў той жа час, беларусы аб'ядналіся. Мы ўсвядомілі, што мы нацыя.

- Маргарыта, вы ўдзельнічалі ў перадвыбарных мітынгах аб'яднанага штаба Святланы Ціханоўскай.

- Падчас карантыну мы з Лявонам Вольскім запісалі ягоную песню "Паветраны шар". Яна набрала шмат праглядаў, людзям са штаба таксама спадабаўся наш дуэт, нас запрасілі выступіць на мітынгу ў Менску, але ён, на жаль, не адбыўся. Потым хлопцы даведаліся, што я з Берасця, прапанавалі з'ездзіць з імі туды. Я выступіла ў Баранавічах і ў Берасці, падтрымала сваіх землякоў. Калі я апынулася на сцэне, Святлана Ціханоўская першая падышла абняць, а з Машай Калеснікавай мы нават разам праспявалі.

- Вы як артыстка адчуваеце падтрымку ўдзельнікаў пратэстаў? Памяняліся дачыненні з вашым гледачом?

- Мой глядач заўсёды застанецца пры мне, але цяпер гледачоў дадалося. Людзі часта падыходзяць, дзякуюць. У Вільні я таксама сустракаюся з беларусамі. У іх такія моцныя абдымкі! У гэтых абдымках усё: і падтрымка, і радасць, і боль.

- А з негатывам на свой адрас сутыкаліся?

- За ўвесь час было ўсяго пару каментароў ад ботаў. Заходзіла на іх старонкі - падпісчыкаў 0, толькі створана. Нядаўна такі напісаў: "Ляўчук Маргарыта Аляксандраўна, вы ганьба нашага народа". Чалавек не паленаваўся, даведаўся маё імя па бацьку. Гэта вельмі смешна.

"Не ўпэўненая, ці бываў Лукашэнка ў оперы"

- Улады спрабуюць ціснуць на вядомых людзей, якія падтрымліваюць пратэст. Праходзяць паказальныя працэсы над спартоўцамі. На вас быў ціск?

- Не, нічога такога не было. Але мяне апошнім часам шмат хто стаў пытацца, чаму на мяне не ціснуць, чаму яшчэ не сядзела. У мяне ёсць толькі адно тлумачэнне: наш экс-прэзідэнт не цікавіцца операй, яму ўсё адно, што нейкая спявачка нешта кажа. Вось баскетбалістка Алена Леўчанка - гэта ўжо нажом у сэрца, бо ён так любіць спорт. Ці вядоўца Дзяніс Дудзінскі і Дзмітрый Кахно - іх ведае ўся Беларусь. А опера? Не ўпэўненая, ці бываў Лукашэнка ў оперы за 26 гадоў, хоць, памятаецца, я яго нават асабіста запрашала.

- Як калегі з Вялікага тэатра Беларусі ўспрынялі вашы заявы, ці падзяляюць вашу пазіцыю?

- Я сышла з тэатра яшчэ ў сакавіку - я ўжо тады разумела, што не змагу там заставацца. Я не ведаю, як калегі цяпер працуюць. З некаторымі маю стасункі, і ім вельмі цяжка. Большасць артыстаў за перамены, за тое, каб было новае кіраўніцтва, у тым ліку і ў тэатры. Але ўсе маўчаць, усім страшна. У першыя дні правялі акцыю салідарнасці, нехта нешта сказаў. У выніку галоўнага дырыжора звольнілі, іх усіх таксама прыстрашылі звальненнем, калі будуць выходзіць на мітынгі ці рабіць нейкія допісы.

Праўда, потым гэты дырыжор выдаліў свой допіс з Facebook, з ім правялі "працу", і ён прадаўжае служыць у тэатры. Людзям з нашага тэатра проста няма куды ісці, а яны хочуць спяваць. Але, мне здаецца, калі б оперны паступіў, як купалаўцы (з Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы, найстарэйшага тэатра Беларусі, на знак пратэсту звольніліся больш за 60 чалавек - рэд.), уся трупа адмовілася выступаць, каго б яны знайшлі? Але ўсе баяцца. З аднаго боку я іх выдатна разумею, бо ва ўсіх сям'і, крэдыты, жыллё, з другога - каб быў сапраўдны эфект, усім культурным людзям трэба выступіць адзіным фронтам. Упэўнена, вынік будзе ў момант.

- Якія перспектывы ў музыкаў, што падтрымалі пратэст? Цяпер іх не пускаюць у эфір, не даюць праводзіць канцэрты.

- Калі мы пераможам, усё зменіцца. У людзей з'яўляюцца новыя героі, у тым ліку і музыкі, якія сёння даюць канцэрты ў дварах. Я не зайздрошчу артыстам, якія падтрымліваюць цяперашнюю ўладу. Яна ім раздае званні народных і заслужаных, а народ іх не прызнае. Глядацкая любоў больш важная за званні. Наш час паказвае, хто ёсць хто.