Экспэрты: Варыянт замарозкі валютных укладаў становіцца рэальным

Куды падзець грошы?

Беларусы працягваюць «выносіць валюту» з беларускіх банкаў у вельмі ўражлівых маштабах. За жнівень-верасень лічба наблізілася да $1,5 млрд. Упершыню ў экспэртнай супольнасці сур'ёзна пачалося абмеркаванне магчымай «замаразкі» валютных укладаў. У краіне тым часам адбываюцца дэфолты: спачатку палітычны, затым прававы, на чарзе - эканамічны і фінансавы. Куды ж беларусы могуць укласці выведзеныя з банкаўскай сістэмы ашчаджанні? Пра гэта Myfin.by распавялі старэйшы аналітык «Альпари Евразия» Вадзім Іосуб і прыватны інвестар, фінансавы экспэрт Дзмітрый Нарывончык.

Панчоха з падушкай, а не аблігацыі

У кожнага фінансавага інструмента свая доля рызыкі і прыбытковасць. Бо галоўная прычына вываду грошай - гэта страта даверу да банкаўскай сістэмы, мы пацікавіліся ў Вадзіма Іосуба і Дзмітрыя Нарывончыка - ці ёсць агульная парада для тых, хто зняў грошы з рахункаў?

- Пытанне ў тым, ці давярае чалавек беларускай банкаўскай сістэме ў цяперашняй сітуацыі? У залежнасці ад гэтага з'яўляюцца варыянты. Калі ў кагосьці давер застаўся, і ён забраў грошы праз нізкія стаўкі, то можна прапанаваць укласціся ў аблігацыі, намінаваныя ў далярах - таго ж Мінфіна. Гэта адносна безрызыкоўны варыянт. Калі чалавек не давярае беларускай банкаўскай сістэме, то трэба адназначна казаць пра замежныя юрысдыкцыі. Тут сур'ёзная супярэчнасць, але ў любым выпадку, калі размова не пра банальнае перакладванне дэпазіту, неабходныя веды, - распавёў Дзмітрый Нарывончык.

На думку Вадзіма Іосуба, нават аблігацыі Мінфіна цяпер – рызыкоўны варыянт.

- Калі казаць пра максімальную захаванасць, то гэта, напэўна, гатоўка «пад падушкай». Таму што любыя тыпы ўкладанняў не даюць гарантаванай захаванасці вашых грошай. Купляць у нашай краіне можна законна многае - ад золата да крыптавалют. Але набытае можа як падаражэць, так і патаннець. Падыход «укладу і запрацую» ў выпадку спробаў фінансавых спекуляцый не працуе, - адзначыў старшы аналітык «Альпари Евразия».

Калі б мы жылі ў нармальнай краіне з нармальнай эканомікай і нармальным правам, можна было б рэкамендаваць людзям аблігацыі. Але ў нашых рэаліях гэта рэкамендаваць я таксама не вазьмуся

Нерухомасць - не варыянт

Тое, што Мінфін не змог размясціць свае аблігацыі на ўнутраным рынку і нават перастаў рабіць гэтыя спробы, пацвярджае словы экспэртаў пра катастрафічную страту даверу. Але можа тады тым, хто забраў валютны ўклад і паклаў грошы «пад падушку», паспрабаваць варыянт з інвестыцыямі ў нерухомасць?

- Даваць агульныя рэкамендацыі, не ведаючы канкрэтнай сітуацыі, вельмі няпроста, таму што ўсё вельмі індывідуальна. Калі я даю кансультацыі, то прыводжу зразумелую аналогію: любыя інвестыцыі - гэта як адзежа - яна можа быць прыгожай, зручнай, практычнай, але не падыходзіць чалавеку па памеры, постаці, густу.

Але нават калі ў чалавека, да прыкладу, няма жылля або трэба пашырацца, і ён збіраў грошы для гэтага, то купля нерухомасць цяпер таксама не лепшы варыянт - таму што цана на яе будзе падаць, і істотна.

- Гэта пацвярджаюць не толькі экспэрты, але і неаднаразова здараліся падобныя сітуацыі ў розных краінах, у тым ліку і нашай, - адзначыў Нарывончык.

Прыватны інвестар дадаў, што купля нерухомасці і здача яе ў арэнду - вельмі папулярны ў былыя гады варыянт - таксама не выклікае ў яго цікавасці.

- Цяпер рынак такі, што нават тыя, хто раней спецыялізаваўся на здачы жылля «на дзень», практычна пагалоўна перайшлі на доўгатэрміновую арэнду, узмацніўшы і так неслабую канкурэнцыю. Лёгкіх грошай там няма, тое ж самае можна сказаць і пра камерцыйнай нерухомасці і перспектывы гэтага тыпу інвестыцый. Шматлікія кампаніі, якія з'ехалі з арандаваных плошчаў, больш не вернуцца ў гэтыя офісы. Колькасць арандатараў падае, а колькасць бізнес-цэнтраў расце. Так што назваць гэтую інвестыцыю добрай я б не рызыкнуў.

Акцыі? Замежныя рахункі?

Беларусы з нядаўніх часоў атрымалі магчымасць захоўваць грошы ў замежных банках. Можа скарыстацца гэтай магчымасцю? Ці ж стаць «ваўком з Уолл-стрыт», і згуляць на біржы?

- Купіць акцыі на замежных біржах складана нават законна - для гэтага патрэбны дазвол Нацыянальнага банка. Ёсць варыянт рабіць гэта праз паслугі давернага кіравання, якія прапануюць некаторыя беларускія банкі. Але для таго, каб купляць нейкія акцыі неабходна разбірацца ў рынку акцый, таму што гэты тып дзейнасці не дае наогул ніякай гарантыі прыбытковасці. Набытыя акцыі могуць як падаражэць, так і патаннець - што на кароткім адрэзку, што пры гульні ў доўгую, - растлумачыў Вадзім Іосуб.

Варыянт з размяшчэннем дэпазіту ў замежным банку ён таксама не лічыць прывабным.

- Уклады сталі даступныя і легальныя, - цяпер у нас гэта дазволена. Але справа ў тым, што ў больш-менш прыстойныя банкі пакласці грошы не атрымаецца праз пандэмію. Дыстанцыйна гэта зрабіць можна, але толькі ў банкі з каламутнай рэпутацыяй. Цяпер усе сур’ёзныя банкі жадаюць ведаць сваіх кліентаў. Па-другое, а беларусы да гэтага не прывыклі, і не прывыкнуць, у многіх замежных банках, асабліва першакласных, за захоўванне грошай у банку павінен плаціць чалавек, а не наадварот, - знерваваў патэнцыйных укладчыкаў старэйшы аналітык «Альпари Евразия».

- Трэба разабрацца, хто прапаноўвае паслугі па доступе да замежных рынкаў. Калі гэта адзін з беларускіх банкаў, - сцэнар прасцейшы, калі ж замежны брокер, то трэба атрымліваць дазвол Нацбанка. Далей неабходна разумець, як фармаваць партфель - таму што рынкі валацільнасць, і цяпер асабліва непрадказальныя: другая хваля каранавіруса, выбары ў ЗША, - гэтыя фактары дадаюць нявызначанасці, - распавёў Дзмітрый Нарывончык.

У краіне зладзілі прававы дэфолт

Які ж варыянт размяшчэння кроўна заробленых самыя бяспечныя?

- У краіне зладзілі прававы дэфолт і гэта кранула вельмі многія сферы, у тым ліку і таго, што нармальных, разумных і бяспечных спосабаў захоўваць грошы ўнутры краіны, фактычна, і няма. Нават у варыянце «захоўваць пад падушкай» рызыка існуе - могуць выкрасці ці абрабаваць, - адказаў Вадзім Іосуб.

Пры гэтым аналітык адзначыў, што якія-небудзь інвестыцыі ў фінансавыя інструменты разглядаюць звычайна заможныя людзі.

Для тых, хто назапасіў 500 даляраў і нават 5 тысяч ўсе аперацыі на рынку дарагія і выдаткі будуць вышэйшыя за атрыманы даход.

- І на Захадзе людзі, якія не з'яўляюцца мільянерамі, захоўваюць грошы звычайна ў сваёй краіне і не разглядаюць фінансавыя інструменты, прапанаваныя іншымі, часта экзатычнымі, дзяржавамі - заявіў Вадзім Іосуб.

На думку Дзмітрыя Нарывончыка, з улікам таго, што цяпер ёсць ціск на расейскі і беларускі рублі, лепш за ўсё разглядаць партфельныя інвестыцыі ў індэксы (гістарычныя звесткі гэта пацвярджаюць).

- Калі спачатку разабрацца, для чаго і як фармуецца партфель, які складаецца з індэксных фондаў. У доўгатэрміновай перспектыве, на мой погляд, гэта найлепшы варыянт. Але складанасць яго высокая, - папярэдзіў Дзмітрый Нарывончык.

Ён уважае, што не ведаючы ўзроўню фінансавай пісьменнасці і іншых параметраў, варта сцерагчыся даваць парады:

Калі чалавек з фінансавым рынкам не знаёмы і прывык проста класці грошы на дэпазіт, то лепшым варыянтам было б пераседзець перыяд нестабільнасці ў гатоўцы валютай. Так, ён нічога не запрацуе, але і нічога не страціць.

Ёсць верагоднасць замарозкі валютных укладаў

Што ў выніку? Атрымліваецца, беларусу няма куды пакласці грошы?

- У краіне, дзе не працуе права - гэта натуральна, а не дзіўна.

Было б дзіўна, калі б падчас прававога дэфолту і пры законах, што не працуюць, нармальна функцыянавала фінансавая сістэма, якая падавала б грамадзянам шырокі асартымент магчымых інвестыцый. Гэта было б вельмі дзіўна.

Не працуе права, не працуе закон, не працуюць інстытуты, няма даверу да іх, - гэта датычыцца ўсіх інстытутаў, уключаючы банкаўскую сістэму, - рэзюмаваў Вадзім Іосуб

Пры гэтым ён уважае, што калі не здарыцца дэфолту фінансавага, валюце ў банках нішто не пагражае. У адваротным выпадку мы можам сутыкнуцца з замарозкай укладаў.

- Пытанне ў тым, што там даход блізкі нулю. Але калі сітуацыя наблізіцца да таго, што ўрад не зможа разлічвацца па замежных запазычанасцях, на гэта не будзе валюты, і ніхто гэтую валюту не будзе пазычаць, то ў гэтым выпадку сцэнар замарозкі валютных укладаў або прымусовай канвертацыі іх у нацыянальную валюту цалкам рэальны, - адзначыў Іосуб.

Пры захоўванні грошай у нацыянальнай валюце таксама ёсць свае нюансы.

- Стаўкі моцна падраслі за жнівень-верасень і цяпер больш-менш нармальныя. І калі б беларускі рубель быў стабільны і інфляцыя не была б высокай, то нават дэпазіты ў беларускіх рублях прынеслі б добры прыбытак.

Але калі ўрад уключыць друкаваны станок, то нас будзе чакаць разавая дэвальвацыя, кратны рост коштаў і, адпаведна, грошы на рублёвых дэпазітах кошт ніяк не захаваюць.

Што ў выніку?

- Ці будуць улады ўключаць друкаваны станок - прадказаць немагчыма. Хоць трошкі яго запускаюць у працу - сакрэтнымі ўказамі раздаючы грошы стратным дзяржпрадпрыемствам. Калі гэтая практыка будзе сур'ёзна пашырана, то скачок курсаў, які мы назіралі ў жніўні, стане пастаяннай з'явай, - упэўнены Вадзім Іосуб.

- Рызыка засяроджана не ў нейкім адным фінансавым інструменце, а залежыць ад дзеянняў і ўчынкаў чалавека, і даць адназначную параду нельга. Адно можна сказаць дакладна - ціхіх гаваняў цяпер няма, - падкрэсліў Дзмітрый Нарывончык.