Newsweek: Беларусы зразумелі, што Лукашэнка - мыльная бурбалка

У людзей у галаве нешта «пстрыкнула».

Выданне Newsweek Polska апублікавала інтэрв'ю з Аліцыяй Орчык - беларускай, якая жыве ў Польшчы і сочыць цяпер за падзеямі ў сваёй краіне з Менска (пераклад - inosmi.ru).

- Адзін з самых моцных кандыдатаў апазіцыі, Віктар Бабарыка, не будзе браць удзел у прызначаных на 9 жніўня прэзідэнцкіх выбарах, бо ўлада адмовілася яго зарэгістраваць.

- Віктара Бабарыку арыштавалі ў чэрвені. Ён заставаўся сур'ёзным апанентам Лукашэнкі, нават не маючы магчымасці непасрэдна браць удзел у кампаніі. Яго штаб вёў актыўную працу, карыстаўся дапамогай юрыстаў. Кампанія вялася выдатна, а людзі, якія ёй займаліся, былі гатовыя да розных варыянтаў развіцця падзей. Ніякіх прававых прычын адмаўляць Бабарыку ў рэгістрацыі не было, ён адпавядаў усім патрабаванням, што выстаўляюцца да прэтэндэнта на прэзідэнцкую пасаду, а ягоны штаб сабраў велізарную колькасць подпісаў - больш за 425 тысяч.

- Выключэнне з гульні Бабарыкі азначае, што Лукашэнка сапраўды баіцца саступіць?

- Так, хоць пра сумленны выбарчы працэс у Беларусі можна было толькі марыць.

- Такія людзі, як Бабарыка або Ціханоўскі не толькі далі надзею на змены, але і абудзілі ў беларусах дух пратэсту?

- Менавіта так. Людзі зразумелі, што мы не народ рабоў, што мы не асуджаныя на жабрацтва. У нас ёсць усе грамадскія, інтэлектуальныя, эканамічныя ўмовы, каб расправіць крылы. Чаму нам не дазваляюць скончыць з беднасцю? Чаму нам шмат гадоў паўтараюць, што 500 даляраў - гэта заробак, на які трэба маліцца? Пры гэтым у крызіс мы атрымліваем 200, але на іх усё адно няма чаго купляць.

Але нешта ў Беларусі мяняецца. Калі пасля выбараў 2006 ці 2010 гадоў хтосьці выходзіў на вуліцы пратэставаць супраць фальсіфікацый, а яго хапала міліцыя, людзі паціскалі плячыма.

Цяпер дзякуючы спадарожнікаваму інтэрнэту, да якога лёгка падлучыцца на тэрыторыі практычна ўсёй краіны, у беларусаў з'явілася магчымасць даведацца, як усё выглядае напраўду. У дадатак эпідэмія каранавіруса выявіла слабасць рэжыму. Людзі ўсвядомілі, што за адсутнасць адэкватнай рэакцыі Лукашэнкі яны самі або іх блізкія могуць заплаціць жыццём. Жыхары Менска, Берасця, Баранавічаў убачылі, што праз малы ахопу тэставання іх калегі, браты, бацькі захворваюць і трапляюць з каранавірусам у лякарні, што ў медсясцёр няма сродкаў індывідуальнай аховы, што лекарам няма на чым друкаваць рэнтгенаўскія здымкі лёгкіх пацыентаў з covid- 19 і гэтак далей.

Карацей кажучы, грамадства зразумела, што ў краіне беспарадак, а Беларусь Лукашэнкі - вялікі мыльная бурбалка. Раней многія заплюшчвалі на гэта вочы. Цяпер людзі не толькі убачылі, але і пачалі самі аб'ядноўвацца, каб дапамагчы медыкам, дзіцячым дамам, настаўнікам і гэтак далей. Адначасова яны ўбачылі, што незадаволеных і смела настроеных грамадзян сапраўды шмат, напрыклад, гэта можа быць палова жыхароў адной лесвічнай пляцоўкі.

У людзей у галаве нешта пстрыкнула.

- Людзі прыйшлі ў шаленства.

- Так.

- Што ў такім выпадку адбудзецца ў дзень выбараў, гэта значыць 9 жніўня?

- Не ведаю, галоўнай падзеяй сённяшняга дня была адмова зарэгістраваць кандыдатуру Бабарыка, што здарыцца заўтра, паслязаўтра на гэтым фоне сказаць складана. Свае подпісы ў яго падтрымку паставілі 465 тысяч чалавек, для краіны з насельніцтвам 9 мільёнаў гэта вельмі шмат. Пасля ягонага арышту пачаліся акцыі пратэсту, людзі выходзілі на вуліцы, калі забракавалі 200 тысяч подпісаў, падавалі афіцыйныя скаргі ў суд.

- Гэта пачатак беларускай «рэвалюцыі годнасці»? Аналаг «арабскай вясны»?

- Не ведаю, але я нешта такое адчуваю, гэта маё суб'ектыўнае меркаванне. Я ніколі яшчэ не бачыла такой грамадскай мабілізацыі, а ўцякала я адтуль пасля выбараў 2006 года. Раней людзі не размаўлялі пра палітыку: яны ці баяліся, ці меркавалі, што гэта не мае сэнсу. Цяпер яны не проста яе абмяркоўваюць, а крытыкуюць уладу.

Адзін журналіст дакладна заўважыў, што раз на 26 гадоў і беларус можа прыйсці ў шаленства.

- Сяргей Ціханоўскі, які вёў кампанію пад лозунгам «Стоп таракан». Меў на ўвазе Лукашэнку, так?

- Так, людзі даўным-даўно пачалі называць яго тараканам праз вусы. Гэта адсылка да казкі Чукоўскага «Тараканище».

- Што павінна адбыцца, каб беларускі рэжым абрынуўся? На бок апазіцыі павінна перайсці войска, міліцыя?

- Раскажу, якая ў мяне ёсць (магчыма, наіўная) запаветная мара. Павінны адбыцца сумленныя выбары, у якіх змогуць узяць удзел усе кандыдаты. Лепш за ўсё, каб апазіцыя выставіла аднаго чалавека, напрыклад, таго ж Бабарыку. Акрамя таго, людзі, якія займаюцца падлікам галасоў, павінны задаць сабе простае пытанне пра тое, у якой краіне яны жывуць. Ці не памёр хто-небудзь з іх сваякоў ад каранавіруса, ці не арыштавалі каго-небудзь з іх знаёмых падчас шпацыру ў менскім парку? Ім трэба было б адказаць на пытанне, ці жадаюць яны і далей стаяць на каленях і цалаваць рукі ўладзе за 200 даляраў. Магчыма, мы здольныя на большае? Я думаю, так.