Сыходзяць па-італійску: як бастуюць беларускія заводы

Супрацоўнікі дзяржпрадпрыемстваў робяць усё на злосць.

Сябра страйкаму МАЗ Сяргей Гульцоў кажа «Еўрарадыё», што ў пратэстуючых рабочых не засталося іншага выйсця, акрамя як страйкаваць па-італійску. Гэта такая форма пратэсту, калі супрацоўнікі прадпрыемства строга выконваюць свае службовыя абавязкі і правілы, ні на крок не адыходзячы ад іх.

- На малюнку вы бачыце скрыншот унутранай ўліковай праграмы з завода. Да яе маюць доступ даволі многія, таму атрымаць ад добрых людзей гэтыя звесткі не было праблемай, — распавядае Сяргей.

З ягоных слоў, адкрыта на МАЗе цяпер ніхто не бастуе. Але адчуванні, што італійскі страйк заканчваецца, няма.

- Цяпер абстаноўка на заводзе такая: ёсць адзінкавыя выпадкі, калі некаторыя сказалі: «Ды пайшлі вы, я не буду хадзіць да вас, вы мне агідныя, звальняйце паводле артыкула». І ёсць дзясятак людзей, якіх выклікаюць на размову ў праваахоўныя органы. Але ўсе гэтыя захады ўплываюць і на астатніх, работнікі становяцца больш асцярожнымі.

Больш грошай заводу - менш АМАПу

За час, які прайшоў пасля выбараў, працоўныя дабрэйшымі не сталі. Але пратэст стаў схаваным: «Напрыклад, непрыкметна вычэрпваюцца запасы расходных матэрыялаў, і праца спыняецца на палову дня, на дзень».

— Гэта настолькі малапрыкметна і не афішуецца, што аб гэтых фактах ніхто не даведаецца. Людзі злыя і проста робяць насуперак. Вельмі моцна іх азлобіў разгон сілавікамі працоўнай калоны на Чабатарова 6 верасня. Пратэстная актыўнасць на заводзе не заціхае, проста прымае такую форму «падполля» і «партызаншчыны». І я думаю, што яна будзе станавіцца ўсё больш і больш партызанскай.

Са слоў Сяргея, менш плаціць рабочым прадпрыемства не можа, інакш само забяспечыць сабе страйк. Зрэзаць заробкі ідэолагам — таксама. «Можна было б інвеставаць у вытворчасць, аптымізаваць рабочы працэс, павялічыць продаж; праўда, апошнія дваццаць шэсць гадоў гэта неяк не атрымлівалася», — кажа актывіст. Супрацоўнікі, якія страйкуюць па-італійскі, гэта разумеюць і на пытанне «Што ў выніку?» адказваюць: «Чым больш дзяржава выдзеліць бюджэтных грошай на прадпрыемства, тым менш атрымаюць амапаўцы».

Пагаварыць з удзельнікамі страйку складана. Многія баяцца публічнасці, многія не хочуць нешта казаць цяпер.

Аднак у польскай газеце Wyborcza 14 верасня выйшаў матэрыял з удзельнікамі страйку на беларускіх прадпрыемствах. Журналістам удалося пагаварыць з ІТ-спецыялістамі і супрацоўнікамі МТЗ, «Белкамунмаша», БелАЗа.

Супрацоўнік «Белкамунмаша» Арцём распавядае, што не баіцца звальнення і эміграцыі — толькі турэмнага зняволення: «Італійскі страйк адносна бяспечны, ён не так моцна раздражняе ўлады, бо яны могуць зрабіць выгляд, што яго не існуе. У інтэрнэце ёсць інфармацыя аб тым, як тэарэтычна можна працаваць, але так, каб гэтая праца не прыносіла фабрыцы ніякага прыбытку».

Косця, супрацоўнік БелАЗа, кажа Wyborcza, што кіраўніцтва робіць выгляд, што нічога не ведае, але пры гэтым правярае ўсё, што робяць работнікі. «Збіраешся кудысьці - і тут жа прыходзіць мэнэджар, намеснік ці нехта яшчэ зверху і пытаецца: «Куды вы ідзяце? Навошта? Вы захацелі страйк? Вярнуцца да працы!»

Без прэмій за жнівень

Паводле інфармацыі тэлеграм-канала «Эканоміка», скарачэнне вытворчасці кар'ерных самазвалаў у Беларусі адбываецца 18 месяцаў запар. Але ў жніўні быў зафіксаваны антырэкорд - 22 машыны. У жніўні 2019 года было выраблена 64 самазвалы, гэта значыць, амаль утрая больш.

11 верасня Менскі абласны суд прызнаў страйк на ААТ «Беларуськалій» незаконным. Прадстаўнік пазоўніка ў судовым пасяджэнні сцвярджаў, што 17-га жніўня на працу не выйшла 120 супрацоўнікаў, а 18-га - 671. Тым самым наймальнік прызнаў факт страйку на прадпрыемстве.

Большасць супрацоўнікаў пазней вярнуліся да працы. Але, са слоў прадстаўніка Салігорскага стачкама, частка персаналу 1-й і 2-й рудаўправы вызначыла дзейнічаць паводле італійскага сцэнару. «За жнівень што да руды, выдадзенай на-гара, мінус 16,96% ад плана, па выпуску ўгнаенняў менш на 18,04%. У выніку многія інжынерна-тэхнічныя работнікі 1РУ былі пазбаўленыя прэміі за жнівень. План на наступныя месяцы павялічаны і, хутчэй за ўсё, у гадавым вылічэнні будзе выкананы. Але наўрад ці гэта добра адаб'ецца на горна-шахтавым абсталяванні» — напісаў у Фэйсбуку Глеб Сандрас.

«Бязладдзе ў квадраце»

Адміністрацыя МТЗ пасля выбараў некалькі разоў заяўляла, што прадпрыемства працуе ў штатным рэжыме і на ім усё ў парадку. Але з боку супрацоўнікаў сітуацыя выглядае так: «Раней было бязладдзе, цяпер бязладдзе ў квадраце».

- Практычна ўсе, хто на акладах, працуюць «паводле італійкі». Цэхі падсобнай вытворчасці практычна без працы з пачатку жніўня. Асноўны канвеер працуе без перабояў за кошт вялікіх складскіх запасаў. Калі б не было гэтых запасаў - спыняліся б праз дзень — распавядае журналістам работнік, які пажадаў застацца ананімным. — Старое абсталяванне часта псуецца, апошні часам стала псавацца яшчэ часцей, а рамантавацца радзей. Не толькі праз італійскі страйк, але і банальна з прычыны татальнага недахопу запчастак, інструментаў і іншага.

Рабочыя здзельшчыкі асноўнай вытворчасці па большай частцы працуюць гэтак жа, як і працавалі, пакуль што заробкі ім не зрэзалі. Тых, хто ўсё ж страйкуе, адпраўляюць у камандзіроўкі «далей», ставяць у другія і начныя змены. «Інжынеры агулам маўкліва гэта падтрымліваюць».

Як кажа суразмоўца, складана сказаць нешта канкрэтнае аб лічбах, «звесткі адрозніваюцца ў залежнасці ад падраздзялення».

- Але для адміністрацыі як быццам бы нічога не адбываецца. Яны як быццам за сцяной. Усе тэмы забастовак і зніжэння вытворчасці замоўчваюцца. Як і факты выхаду з праўладнага прафсаюза і стварэнне першаснай арганізацыі незалежнага.