75-гадовы патолагаанатам з плакатам «Не забудзем, не даруем»: Упершыню пабываў на мітынгу ў 1988 годзе

Медык Віталь Равінскі нечакана, як ён сам кажа, «стаў медыязоркай».

75-гадовы патолагаанатам Віталь Равінскі нечакана, як ён сам кажа, «стаў медыязоркай»: фота з мітынгу, дзе ён з плакатам, а за спіной вайскоўцы, разляцелася па сацсетках і сабрала нямала каментароў. Tut.by пагаварыў з медыкам — аб рабоце, якой засталося менш чым на месяц, і пратэстах, якія яшчэ тут.

Усё жыццё ў медыцыне

На інтэрв'ю Віталь Фёдаравіч згаджаецца хутка. «У маім узросце аддаю перавагу не адкладаць», - жартуе ён, пакуль мы падымаемся ў кабінет.

23 лютага яму споўнілася 75 гадоў, але Віталь Фёдаравіч усё яшчэ лекар Менскага кансультацыйна-дыягнастычнага цэнтра. Называе сябе «адным з мастадонтаў»: сярод больш чым 400 супрацоўнікаў - з дзясятак тых, хто ў цэнтры з дня заснавання.

Віталь Фёдаравіч скончыў Віцебскі медуніверсітэт у 1972 годзе. Быў дэрматавенеролагам і хірургам, заняўся навукай:

- Пачаў працаваць над дысертацыяй, але здарыўся Афганістан. Даследаванні былі звязаныя з пазначанымі прэпаратамі, іх атрымлівалі з Амерыкі. З эмбарга мая праца накрылася: палова зробленая, а палову ніяк ужо не дарабіць - няма чым. Так скончылася мая навуковая дзейнасць.

Чатыры гады Віталь Фёдаравіч працаваў загадчыкам аддзялення ў скурвендыспансеры.

- У перабудову ў мяне апынуліся антысавецкія погляды, дык я плюнуў і сышоў. Я ж не ведаў тады, што Савецкі Саюз даволі хутка скончыцца, - жартуе з сябе медык. - Вельмі, вельмі любіў дэрматавенералогію, але давялося з ёй расстацца.

Віталь Фёдаравіч перакваліфікаваўся ў патолагаанатама, а ў 1989 годзе трапіў у Менскі кансультацыйна-дыягнастычны цэнтр. У лабараторыі клінічнай патагісталогіі ён па пасадзе патолагаанатама, фактычна патагістолага.

— Гісталогія значыць «навука аб тканках», «пата» — паталогія. Атрымліваецца, навука аб тканках, змененых з прычыны хваробы, — тлумачыць ён. - Эндаскапісты бяруць кавалачак тканіны. Потым яго рэжуць, фарбуюць. У шкельцы закладваем і глядзім, на што падобна: дзе кавалачак пухліны, дзе іншае захворванне. Праца спакойная, без хворых і тым больш памерлых.

Патагістолаг дэманструе свае інструменты: мікраскоп, кампутар, галаву. І паказвае падпісаны на днях загад:

- Вы яшчэ мяне заспелі, але вось, на жаль...канчаецца мая дзейнасць 15 кастрычніка. Кіраўніцтва памянялася, а, як гаворыцца, новая мятла па-новаму мяце. Я не тое каб не вельмі падпарадкоўваюся, не. Законы ды інструкцыі паважаю, але перад начальствам усё ж не вельмі гнуся. Акурат падыходзіў тэрмін заканчэння майго кантракту і ёсць права не падоўжыць.

Спрачацца Віталь Фёдаравіч не мае намеру. Прызнаецца: напрацаваўся, амаль пяцьдзесят гадоў лекар. Ды і занятак на пенсіі ёсць. Лецішча, якое пабудаваў сам.

- Лецішча атрымалася добрае, з мансардай! Жонка Эля ў асноўным жыве там: у сталіцы ўсё ж каранавірус гуляе. Яна 30 гадоў адпрацавала лекаркай хуткай дапамогі. Ёй таксама нямала гадоў, але, дзякуй богу, трымаемся і дагэтуль вельмі любім адзін аднаго. Пенсій нам стае, у мяне з надбаўкай чарнобыльскай. У пачатку 1988-га 75 дзён адпрацаваў на АЭС. У нас не вельмі вялікія запыты: дажыць дастаткова.

Пакуль Віталь Фёдаравіч гутарыць, заўважаю: на сцяне над працоўным сталом-каляндар «Будзьма беларусамі!» і папяровая эмблема «ЯМЫ 97%».

Мітынгі і песні няўлоўнага Джо

Віталь Фёдаравіч памятае, калі ўпершыню пабываў на мітынгу: кастрычнік, 1988 год.

— На Камароўцы выхапіў поглядам аб'яву на слупе: запрашаюць на мітынг, Маскоўскія могілкі. Я палітыкай трохі цікавіўся, чытаў пра таталітарызм і рэпрэсіі, так што мы з жоначкай пайшлі. Бачылі і разгон, і астатняе…

Так у жыццё лекара трывала ўвайшла палітыка. Ён стаў сябрам БНФ і Беларускага аб'яднання вайскоўцаў (як капітан медыцынскай службы. — Заўвага.). За гэтыя гады, кажа Віталь Фёдаравіч, быў амаль на ўсіх акцыях. Многія потым апісаў у вершах, паклаў на музыку - ёсць некалькі альбомаў:

- Пісаць я стаў да 40 гадоў. У мяне больш за 250 песень: з іх апазіцыі прысвечаныя амаль пяцьдзесят, а астатнія - пра жыццё, каханне і сяброў.

Уключае запіс: гэтую песню прысвяціў «Маршу свабоды» ў 1999 годзе - на Першамайскай заспеў жорсткі разгон дэманстрантаў. Слухаем. Апавядае, што на Плошчы ў 2010-м быў «да апошняга, калі аўтазакі сталі ля ўваходу». За, лічы, тры дзясяцігоддзі актыўнага ўдзелу ў акцыях затрымалі яго адзін раз:

- На Дзень Волі ў 1997 годзе я ішоў ад плошчы Незалежнасці, якая была ачэпленая, да плошчы Якуба Коласа, дзе сабрацца было дазволена. У самым пачатку гэтага майго «шэсця» мяне і схапілі: нібыта перашкаджаў руху транспарту. Супраціву не надаваў. Так я трапіў на Акрэсціна, дзе ў камеры на шасцярых нас было 18 чалавек: вельмі цікавыя людзі, у тым ліку адзін прафесар. Нас, дарэчы, тады не білі, але і не кармілі паўтара дня. Судзілі на наступны дзень. Мне далі штраф 20 мінімальных заробкаў. Выплаціць дапамаглі праваабарончыя арганізацыі, дзякуй ім! Так што, лічы, нават не пацярпеў. Вядома, пасля на працу прыйшла папера: разабрацца з лекарам, прыструніць. Начмед выклікаў у кабінет і паціснуў руку. Гэтым і абмежаваўся.

Віталь Фёдаравіч жартуе: ён, як піражок, які «сыходзіць і ад бабулі, і ад дзядулі, а ад амапаўца і пагатоў». Але да свайго шанцавання ставіцца па-філасофску:

- Я проста як той няўлоўны Джо - не ловяць, бо нікому не патрэбны. Я ж не загавораны, не зачараваны нейкі. Калі выходжу на мітынг, маральна гатовы да таго, што і па галаве могуць даць, і ў турму забраць. Ведаю, што гэта ніякі не шпацыр. На тое, што сівізна абароняць, не разлічваю — дастаецца і жанчынам, і старым з палкай. Ян Грыб у 2017-м старэйшы за мяне быў, але гэта амапаўцам не перашкодзіла. У Яна сівізны нават пабольш было, а я ў свае 75 усё ж молада выглядаю. На 74 або 73, не болей, - усміхаецца доктар.

Да 2020-га на акцыі ён стаў хадзіць радзей. Здавалася, што актыўнасць зніжаецца.

- Новая моладзь не вельмі на палітыку была ласай, мы заставаліся хіба што падтрымліваць вуголле гэтага вогнішча. І раптам з таго, што здарылася з Ціханоўскім, такое полымя разгарэлася!

«Выпадкова трапіў у медыязоркі»

Далёка па прыклады хадзіць не трэба: дачка Віталя Фёдаравіча (ёй 48 гадоў) палітыкай раней не вельмі захаплялася, але сёлета не змагла застацца ў баку. І яна, і старэйшая ўнучка (ёй 29 гадоў) падпісаліся за альтэрнатыўных кандыдатаў. Віталь Фёдаравіч паставіў свой подпіс за Бабарыку. Стаяў у чарзе ў ЦВК са скаргай. На мітынгу-канцэрце на Бангалоры пабываў з жонкай.

9 жніўня галасавалі ўсёй сям'ёй. Участак у школе, якую калісьці дачка заканчвала, а сёлета выпускніцай малодшая, 17-гадовая ўнучка:

- Пасля трох гадзін пайшлі, як належыць: са стужачкамі. У бюлетэні ўклалі ўлёткі пра тое, што трэба лічыць галасы сумленна, і склалі гармонікам. Увечары чакаў ля школы пратаколу - так і не ўбачылі, затое з тых, хто чакаў, схапілі хлопца з дзяўчынай і пасадзілі ў мікрааўтобус з цёмнымі шыбамі.

Жнівень і верасень Віталь Фёдаравіч хадзіў на пратэсты па выхадных, у будні пасля працы далучаўся да студэнцкіх «ланцугоў салідарнасці» ў медуніверсітэце: з плакатамі «Не смей біць», «Годзе крыві», «За свабоду». Праз гэтыя самаробныя транспаранты (канструкцыю прыдумаў сам: дзве драўляныя планкі, змацоўваюцца шрубкай у выглядзе літары «т» унутры файла з плакатамі на два бакі) - пасля мітынгу 13 верасня на Дзяржынскага выпадкова» трапіў у медыязоркі»:

- На акцыі мы былі разам з дачкой Воляй, толькі яна з сяброўкай у сярэдзіне калоны, а я ў яе пачатку. Дэманстрантаў атачылі амапаўцы, потым падбеглі жаўнеры, а я апынуўся за двума кольцамі. Чым магу людзям дапамагчы? Хоць маральна падтрымаць! Падышоў бліжэй з плакатам «Не забудзем, не даруем». Тады мяне і пстрыкнулі фатографы. Жаўнеры вырвалі ў мяне плакат. Рабіць ужо не было чаго: толькі разводзіць рукамі і праклёны пасылаць.

Калі калону падзялілі нападнікі, большая частка людзей перабегла праз праспект, і я думаў, што і дачка з імі. А яна трымала абарону ў той самай групе, якую прыціснулі да паркана, толькі з іншага краю ад мяне. А я, не ведаючы пра гэта і застаўшыся без плаката, адправіўся адзін да цэнтра ў пошуках іншых мітынгоўцаў. Але цэнтр горада быў пусты: усе падыходы да яго былі заблакаваныя. Я ж апынуўся ў сярэдзіне гэтага кольца, і прабівацца праз яго не бачыў сэнсу. Ды яшчэ на месцы бітвы падабраў чыйсьці смартфон: той тэлефанаваў кожныя дзве хвіліны без перапынку, а пры ім банкаўская картка была. На экране надпіс «Кеша» - і нумар. Я спрабаваў адказаць, але не атрымлівалася: гэта ў жоначкі, дачок і ўнучак смартфоны, а ў мяне — кнопачны мабільнік. Са свайго мабільнага набраў нумар на экране: «страцілі смартфон, куды прывезці?» Сказалі, прыедуць самі, больш гадзіны чакаў, але знайшліся. Перадаў тэлефон і картку.

Пакуль Віталь Фёдаравіч разбіраўся з тэлефонам, то фота з плакатам апублікавалі ў сацсетках, падпісаўшы словамі, якія ён сказаў журналісту «Радыё Свабода» яшчэ на мітынгах у БДМУ: «Буду прыходзіць, пакуль не заб'юць».

- Я ні ў якіх тэлеграм-каналах, фэйсбуках - нідзе не ўдзельнічаю. Дастаткова дзясятка сайтаў, на якія я рэгулярна заходжу. Фота ўбачыла дачка, падключылася: «Гэта мой бацька!» і панесліся ёй падзякі. Старэйшая ўнучка таксама ўнесла папраўку: дапісала, што я - бард і дагэтуль працую лекарам, Фэйсбуку няма, але мне ўсё перададуць. І перадала - больш за сотню каментароў! І ўсе такія, што нездарма пражыў. Вельмі крануты!

Віталь Фёдаравіч думае так: сёлета шмат такіх падзей, якія здарыліся з Беларуссю ўпершыню.

- Чаму? Ды проста колькасць гнюснасці стала такой, што... Асабліва, калі дадаўся каранавірус: гэты сам вінаваты, што памёр, той тоўсты быў занадта, а гэтаму і надвор не было чаго выходзіць у ягоным узросце. У нас, напрыклад, некалькі медыкаў хварэлі ў цэнтры. Вось і атрымліваецца: раней не было, каб менавіта лекары аб'ядналіся для ўдзелу ў акцыях. Выкладчыкі выходзяць са студэнтамі, дыпламаты выступаюць з заявамі. Ужо і да Драздоў дайшлі! Кожны дзень - нешта новенькае.