Беларусь знаходзіцца на мяжы пазыковай пасткі

У Міністэрстве фінансаў пачалася паніка.

Беларускія чыноўнікі прызнаюць, што дзяржаўная запазычанасць стала сур'ёзнай праблемай для эканомікі. Налета Менск плануе заняць амаль 2,3 мільярда даляраў, якія мае намер выдаткаваць на сплату знешніх фінансавых абавязанняў, піша udf.

Нагадаем, раней Сусветны банк адзначаў, што перспектывы эканомікі Беларусі залежаць ад магчымасцяў рэфінансавання дзяржаўнай запазычанасці. Пры гэтым у Мінфіне заяўлялі, што сёлета на выплату і абслугоўванне замежнай дзяржаўнай запазычанасці ідуць значныя сумы. Да прыкладу, у першым квартале на гэта сышло амаль 900 мільёнаў даляраў.

Чыноўнікі адзначаюць, што на працягу многіх гадоў адбываецца істотнае нарошчванне дзяржаўнай запазычанасці, асабліва знешняй. Паводле звестак Мінфіна, на пачатак 2014 года дзяржаўная запазычанасць складала 15,4 мільярда рублёў (21,6% ВУП), на пачатак 2016-га - амаль 32,9 мільярда (31,4%), на пачатку 2018-га - амаль 42,2 мільярды (39,1%), а на пачатак цяперашняга - амаль 57,8 мільярда (37,3%). Нагадаем, што дапушчальная мяжа па дзяржаўнай запазычанасці - 40% ВУП.

За мінулы год дзяржаўная запазычанасць вырасла на 29% (ці на 13 мільярдаў рублёў). Сярод прычын - паслабленне курсу беларускага рубля і звышпланавыя запазычанні, якія прыцягнулі для стварэння рэзерву для фінансавання плацяжоў цяперашняга года, удакладняюць ў Мінфіне.

На пачатак гэтага года на даляр прыпадала 79,2% ад усяго аб'ёму дзяржаўнай запазычанасці (годам раней - 79,7%). Але за 2020 год у валютнай структуры дзяржаўнай запазычанасці прыраслі долі расейскага рубля і кітайскага юаня.

Раней у Мінфіне паведамлялі, што ў 2020 годзе ведамству ўдалося знізіць кошт прыцягнення валютных рэсурсаў, а таксама надтачыць тэрміны запазычанняў на ўнутраным фінансавым рынку. Паводле звестак ведамства, сярэдняя працэнтная стаўка ў знешніх запазычанняў летась склала 4% гадавых, а на ўнутраным валютным - 4,7%.

«Пры гэтым партфель дзяржаўнай запазычанасці характарызуецца істотнымі рызыкамі, такімі як рызыка ліквіднасці (у 2022 годзе 97% плацяжоў у пагашэнні і абслугоўванні дзяржаўнай запазычанасці трэба будзе выканаць у замежнай валюце - 3,6 мільярда даляраў, пры гэтым даходы рэспубліканскага бюджэту паступаюць пераважна ў нацыянальнай валюце) і рызыкай рэфінансавання (назапашаны аб'ём дзяржаўнага доўгу абумоўлівае досыць напружаны графік плацяжоў у маючым адбыцца перыядзе (парадку 3-3,5 мільярда даляраў штогод у 2022-2024 гадах)», - адзначаюць чыноўнікі.

Паводле іх звестак, амаль 10% даходаў рэспубліканскага бюджэту накіроўваецца толькі на абслугоўванне дзяржаўнай запазычанасці.

«Пагашэнне ажыццяўляецца праз рэфінансаванне. Нарастае пазыковая спіраль, фактычна Беларусь знаходзіцца на мяжы пазыковай пасткі, калі будзе неабходна прыцягваць сродкі не толькі для рэфінансавання запазычанасці, але і на яго абслугоўванне, - удакладняюць чыноўнікі ў праекце прагнозу. - Стрымліваючым фактарам развіцця стала перавышэнне тэмпаў росту абслугоўвання дзяржаўнай запазычанасці над тэмпамі росту даходаў бюджэту».

Раней у Сусветным банку адзначалі, што перспектывы эканомікі Беларусі залежаць ад магчымасцяў рэфінансавання праз значную колькасць дзяржаўных выплат запазычанасці (2,4 мільярдаў даляраў у 2022 годзе і 3,3 мільярдаў даляраў у 2023 годзе).

«Выпуск аблігацый на расейскія рынкі - адзін з варыянтаў, бо доступ на фінансавыя рынкі ЕЗ абмежаваны санкцыямі», - адзначаюць экспэрты.

Пра цяжкасці ў новых запазычаннях праз санкцыі таксама казалі раней экспэрты «Кошт урада».

Паводле статыстыкі, чыноўнікі зніжаюць выдаткі на «сацыялку», але павялічваюць выдаткі на агульнадзяржаўную дзейнасць, пад якую падпадаюць абслугоўванне дзяржаўнай запазычанасці, марнаванні на дзяржаўнае кіраванне, міжбюджэтныя трансферты.