Прывід парламента

У восьмай расейскай Думе знайшліся вальнадумцы: што гэта значыць?

Фракцыя КПРФ у Думе, натхнёная сваім поспехам на выбарах, насілкаваная жывой крывёю электаральнай падтрымкі, як выказалася Кацярына Шульман, і расчырванелая да стану амаль рэальнай апазіцыі, запатрабавала правесці парламенцкае расследаванне абставін катаванняў зняволеных ва ўстановах ФСВП, піша рэдактар аддзела палітыкі «Новай газеты» Кірыл Мартынаў.

Відэазапісы катаванняў напярэдадні былі апублікаваныя праектам Gulagu.net, і ў разумнага чалавека кожных палітычных поглядаў няма сумненняў у тым, што паказанае на відэа не павінна адбывацца ні з кім - незалежнаад артыкула, паводле якога зняволены сядзіць, ці ад ступені задавальнення, якое гэты працэс прыносіць кату.

З заявай аб неабходнасці расследавання выступіў 14 кастрычніка камуніст Аляксей Курыны, які абгрунтаваў яе «шырокім рэзанансам і рэгулярным характарам паведамленняў аб падобных злачынствах». На тым жа пасяджэнні Курыны пайшоў далей і загаварыў пра рэпрэсіі ў дачыненні да чальцоў КПРФ пасля выбараў, запатрабаваўшы выклікаць у Думу для дачы тлумачэнняў генпракурора Ігара Краснова і міністра ўнутраных спраў Уладзіміра Калакольцава. Курынага ў пытанні рэпрэсій падтрымаў Генадзь Зюганаў. А вось Вячаслаў Валодзін, пераабраны напярэдадні спікерам Думы, у адказ заклікаў фракцыю КПРФ «не палітызаваць вынікі выбараў», што б гэта ні азначала.

Такой дзёрзкай дыскусіі расейскі парламент, здаецца, не бачыў ужо некалькі гадоў.

Лідар фракцыі «Новых людзей», у якую ў выніку ўвайшло 15 дэпутатаў, бізнэсовец Аляксей Нячаеў нечакана для многіх у сваім выступе выступіў у абарону затрыманага рэктара «Шанинки» Сяргея Зуева, якога падазраюць у крадзяжы 21 млн рублёў. Нячаеў заявіў, што даўно ведае Зуева асабіста і што разглядае сітуацыю, у якой чалавека такога ўзросту, які карыстаецца заслужанай павагай, выцягваюць з ложка хворым і вязуць пад арышт, ганебнай. «Я рады, што яму далі хатні арышт. Але дзіўна, калі ў Расеі мы радуемся, што чалавека не пасадзілі ў ізалятар, а далі ўсяго толькі хатні арышт», - сказаў Нячаеў, паўтарыўшы тым самым з думскай трыбуны папулярныя ў апошнія гады разважанні расейскіх актывістаў і праваабаронцаў.

Паказальна, што заявамі справа не скончылася. Камуністам у выніку атрымалася ініцыяваць галасаванне аб праекце Курынага - у частцы парламенцкага расследавання. У яго падтрымку прагаласавалі 96 дэпутатаў, у тым ліку амаль усе прадстаўнікі фракцый КПРФ і «Справядлівай Расеі» (поўная абрэвіятура ў апошняй цяпер найпрыгажэйшая - СРПЗП), амаль палова прадстаўнікоў ЛДПР і палова «Новых людзей» (у гэтых фракцыях толькі тры чалавекі аддалі свае галасы супраць, тыя, што засталіся ў галасаванні не ўдзельнічалі). Цікава, што сярод гэтых 96 дэпутатаў апынуўся і адзін прадстаўнік «Адзінай Расеі».

Заблакаваць расследаванне катаванняў атрымалася пасля кансалідаванага выступу адзінаросаў, 258 дэпутатаў якіх сказалі цвёрдае «не» прывіду парламентарызму. Кіраўнік камісіі ў бяспецы і супрацьдзеянні карупцыі Анатоль Выбарны, які прасдтаўляе, натуральна, «Адзіную Расею», выказаўся ў тым духу, што Мінюст ужо вядзе праверку, а Следчы камітэт пачаў крымінальную справы, так што дэпутатам тут рабіць няма чаго. Не да катаванняў зараз адзінаросам, ёсць задачы і больш важныя, дадамо мы ад сябе.

Магчыма, калі б Расея жыла згодна са сваёй пісанай Канстытуцыяй кожнай з апошніх двух рэдакцый, гэта значыць была б дэмакратычнай і шматпартыйнай рэспублікай, такія падзеі не патрабавалі б спецыяльнага аналізу. Бо ў выніку гаворка ідзе пра звычайную функцыю апазіцыйных фракцый, ды яшчэ і змешчаных у пераважнай меншасці, - пра крытыку дзеянні выканаўчай улады і, у прыватнасці, праваахоўных структур.

Але на фоне актуальнага могілкавага палітычнага пейзажу дэмарш Курынага, канкурэнтнае галасаванне ў парламенцкім расследаванні і заяву Нячаева ў падтрымку Зуева выглядаюць сапраўднай экзотыкай. Нібы трапічная расліна, якая вырасла ў вечнай мерзлаце.

Перабольшваць важнасць канфлікту, што адбыўся на пленарным пасяджэнні 14 кастрычніка, вядома, не варта. Цалкам магчыма, што гаворка ідзе толькі пра інэрцыю перадвыбарнай кампаніі і пра тую самую «электаральную кроў», якая яшчэ блукае паміж дзвюх фракцый, якія дабіліся найбольшага для сябе выніку (КПРФ пашырыла сваё прадстаўніцтва, а «Новыя людзі» ўпершыню атрымалі яго - з усіх новых праектаў, якія спрабавалі гуляць на флангу «ўзгодненага лібералізму ў цвёрдых рамках»).

Але калі спробы гаварыць з трыбуны Думы непрыемныя для сілавікоў рэчы, што-небудзь патроху «палітызаваць» і навязваць адзінаросам галасаванне аб альтэрнатыўнві парадку дня будуць працягвацца, гэта можа стаць сімптомам пашырэння цяперашняга палітычнага крызісу - яго выхаду на якасна новы ўзровень. Першыя крокі тут ужо зрабілі ўлады, агаліўшы дубіны палітычнага тэрору і давёўшы тым самым, што іншых канкурэнтных пераваг, акрамя гвалту, у іх не засталося. Другі крок цяпер пазначыліся тымі структурамі, якія ў эпоху Уладзіслава Суркова было прынята называць сістэмнай апазіцыяй. Выходзіць, што нават вельмі сістэмныя палітыкі не могуць моўчкі глядзець на тое, як краіна сыходзіць у палітычную цемру.