Эканаміст: Хацелі кошты абмежаваць, а напраўду толькі стымулявалі іх рост

Чаго чакаць беларусам у сувязі з «замарожваннем» коштаў прадуктаў і лекаў?

Сёння ўрад увёў істотныя абмежаванні для росту коштаў у абмежавальным спісе - 62 пазіцыі для спажывецкіх тавараў і 50 лекаў. Так, да канца лютага вытворцам, пастаўшчыкам і гандлю забаранілі падымаць кошты, а з 1 сакавіка - не больш, чым на 0,2% у месяц. Такую ж пастанову ўводзілі ў 2020 годзе, але яна правалілася і яе неўзабаве скасавалі.

Чаго чакаць беларусам у сувязі з новымі абмежаваннямі? Эканаміст Леў Марголін пракаментаваў сітуацыю для Charter97.org:

- Прыкладна таго ж, што і ў 20-м годзе - скасуюць яе рана ці позна, бо дырэктыўнае абмежаванне росту коштаў, якое не ўлічвае эканамічную сітуацыю, можа прывесці толькі да аднаго - знікнення тавараў з паліц. Ніводны прадавец, будзь гэта прыватнае прадпрыемства, будзь гэта дзяржаўнае, не будзе прадаваць тавары сабе ў страту. Калі дзяржава ўводзіць дадатковы ПДВ або павялічвае яго, яно не задумваецца, што гэта павялічыць рост коштаў тавараў. А калі рост цэнаў адбываецца, то ўлады спрабуюць яго абмежаваць дырэктыўнымі метадамі.

Прэм'ер-міністр Галоўчанка і людзі ў выканаўчай уладзе вельмі далёкія ад эканомікі, ад разумення яе законаў, яны, як у войску думаюць, што можна закамандаваць коштам «стой, раз, два» і яны адразу спыняцца. Напраўду гэта так не працуе.

- У шмат якіх выпадках услед за адміністрацыйным рэгуляваннем коштаў прыходзіць дэфіцыт тавараў, а затым кошты падскокваюць яшчэ мацней. Ці можна сказаць, што такімі пастановамі рэжым стварае вялікія эканамічныя праблемы для насельніцтва?

- Безумоўна, таму што знікненне тавараў - гэта адзін бок медаля. У рэчаіснасці яшчэ бывае так, што раздробныя сеткі карыстаюцца магчымасцю прадаваць новыя найменні тавараў, кошты якіх яшчэ не былі ўстаноўленыя.

Адпаведна, ёсць магчымасць «узняць» кошты, ёсць магчымасць абысці гэты механізм і, натуральна, ім карыстаюцца. Атрымліваецца з дакладнасцю да наадварот: хацелі кошты абмежаваць, а напраўду толькі стымулявалі іх дадатковы рост.

- Ці трэба беларусам рыхтавацца да крызісу, як у часы 2011 года, калі мы назіралі пустыя паліцы ў крамах, абясцэньванне рубля і маштабную інфляцыю?

- Што тычыцца 2011 года, то пакуль перадумоў да такога няма, таму што для гэтага трэба, каб нацыянальны банк пачаў нястрымна друкаваць грошы, як кажуць, «шалёнай друкаркай».

У выніку такога адбываецца значны скачак попыту на валюту, следам ідуць абмежаванні на продаж валюты ці нейкія падвойныя курсы. І калі ў людзей няма магчымасці выкарыстоўваць валюту як сродак назапашвання, людзі кідаюцца па тавары працяглага карыстання, якія збіраліся набываць або не збіраліся набываць, але іх можна паставіць дома і потым пры неабходнасці прадаць новымі коштамі.

Пакуль гэтага не адбываецца. Я думаю, што пакуль старшынём Нацыянальнага банка з'яўляецца Павел Калавур, гэтага, напэўна, не адбудзецца, але сачыць за гэтым трэба, бо імкненне значна павялічыць дырэктыўнае крэдытаванне нашых дзяржаўных манаполій вельмі высокае і імкнецца да сталага росту. Не выключана, што ў адзін выдатны момант Нацыянальны банк не вытрымае перад гэтым ціскам і станок будзе ўключаны.

- Калі разглядаць пастанову аб рэгуляванні коштаў як сімптом, то які дыягназ можна паставіць беларускай эканоміцы? Што яе чакае без вонкавага крэдытнага падсілкоўвання?

- Дыягназ беларускай эканомікі быў пастаўлены яшчэ ў жніўні мінулага года, таму што эканоміка - гэта сталыя інвестыцыі. Эканоміка без інвестыцый - гэта ўсё адно, што сучасны аўтамабіль маркі «Мерседэс» без бензіну. Эканоміка без інвестыцый не можа развівацца і нават захоўвацца.

У жніўні мінулага года па інвестыцыйным клімаце нанесены скрышальны ўдар. Адпаведна эканоміка, у залежнасці ад далейшых дзеянняў урада, будзе альбо стагнаваць, альбо скарачацца, альбо гэта будзе нават падзенне. Усё залежыць ад дзеянняў Нацыянальнага банка. Калі друкарскі станок не будзе ўключацца, то мы будзем бачыць паступовае зніжэнне эканомікі - тое, што называецца рэцэсіяй.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com