FT: Байдэн гатовы кінуць выклік аўтарытарным сілам

Новы прэзідэнт ЗША заклікае аб'яднаць дэмакратычны свет супраць самадзяржаўя.

Заклік новага амерыканскага прэзідэнта Джо Байдэна пра тое, што ЗША і Еўропа павінны аднавіць свой хаўрус і супрацоўнічаць у барацьбе супраць глабальных сіл аўтарытарызму, наўпрост не згадваў пра пачатак адступлення ад лібералізму ў Вугоршчыне і Польшчы. Прэзідэнт ЗША - чалавек досыць ветлівы. Паколькі ён выступаў на Мюнхенскай канферэнцыі ў бяспецы, можна меркаваць, што ён звяртаўся да канцлеркі Нямеччыны Ангелы Мэркель, піша "Люстэрка тыдня. Украіна" са спасылкай на Financial Times.

Калі Байдэн кажа пра ўзмацненне дэмакратыі, відавочна, што ён настроены сур'ёзна. Яго рыторыка выглядае даволі рашуча. Байдэн даў Мэркель і прэзідэнту Францыі Эмануэлю Макрон дакладнае паведамленне пра тое, што Захад знаходзіцца ў крытычным пункце спаборніцтва за дэмакратычныя каштоўнасці з напорыстым Кітаем і Расеяй.

«Дэмакратыя - гэта не выпадковая рэч. Мы павінны яе абараняць і ўзмацняць», - кажа Байдэн.

Байдэн сказаў больш, чым проста цёплыя словы, пасля страты глабальнай лідарскай ролі Амерыкі з прычыны няўмелага кіраўніцтва Дональда Трампа. ЗША вярнуліся да Парыжскага кліматычнага пагаднення аб змяненні клімату і САЗ, а таксама падтрымалі працяг пакта аб узбраенні з Масквой, акрамя таго, каманда Байдэна дала знак, што гатовая далучыцца да ядзернага пагаднення з Іранам. Само па сабе «вяртанне ЗША» нічога не мяняе. Але яно адкрывае прастору для важных пастаноў. Новы прэзідэнт ЗША гатовы «паставіць на месца» аўтарытарных лідараў.

Еўропа нікому не саступае ў заяўленай прыхільнасці ліберальнаму шматбаковаму парадку. Аднак Байдэн цяпер назірае разрыў паміж словамі і справамі. Акрамя таго, Байдэн пагражае выкрыць бізнэс-падыход Мэркель, які зараз пераважае над еўрапейскімі каштоўнасцямі.

Вядома, Мэркель пагадзілася на канферэнцыі, што Захад павінен бараніць свае прынцыпы перад тварам росту Кітая і агрэсіі Расеі. Але стасункі Еўропы і ЗША - вельмі складаная рэч.

Са слоў Мэркель, Амерыка і Еўропа часам мелі розныя пункты гледжання. Тут можна было прасачыць папярэджанне, што крытыка Захаду пра рэпрэсіі Кітая супраць уйгураў і здушэнне дэмакратыі ў Ганконгу не павінна перашкаджаць гандлю Нямеччыны з Пекінам. Санкцыі ў дачыненні да рэжыму расейскага прэзідэнта Уладзіміра Пуціна ў адказ на захоп Расеяй украінскай тэрыторыі былі правільным адказам Захаду, але супярэчлівым застаецца пытанне будаўніцтва новага трубаправода «Паўночны струмень-2».

Прыхільнікі аўтарытарызму пачалі адчуваць беспакаранасць. Менавіта таму ЗША пад кіраўніцтвам Байдэна павінны на гэта рэагаваць. Аднак новы амерыканскі прэзідэнт можа сутыкнуцца з праблемамі пошуку кампрамісаў паміж дэмакратычнымі каштоўнасцямі і «рэальнай палітыкай». Відавочна, што Захад павінен знайсці спосабы супрацоўніцтва з Кітаем і Расеяй, нават калі ён сутыкнуўся з іх агрэсіўнай палітыкай, накіраванай на падрыў дэмакратычных сістэм.

ЕЗ называе сябе «нарматыўнай» уладай. Але словы неабходна падмацоўваць дзеяннямі і рэальнай прыхільнасцю да адкрытага, ліберальнага і дэмакратычнага парадку, які павінен стаць прыкладам для астатняга свету. Паваенная легітымнасць Нямеччыны будавалася на тых жа каштоўнасцях. Зараз гэта самая магутная дзяржава блока. Рэалізм у сусветных справах часта патрабуе непрыемных кампрамісаў, але яны не павінны ставіць на першыя месца бізнэс інтарэсы, забываючыся аб дэмакратыі, рэзюмуе выданне.

У сваёй нядаўняй прамове новы амерыканскі прэзідэнт Джо Байдэн паўтарыў абяцанне «правесці дэмакратычны саміт». Прывабнасць гэтай ідэі для новага лідара ЗША відавочная. У той час, калі спаборніцтва паміж Амерыкай, Кітаем і Расеяй расце, такі дэмакратычны саміт стане пацвярджэннем ролі ЗША як «лідара вольнага свету». Такое паведамленне ад Амерыкі можа мець важнае значэнне, улічваючы агульны дэмакратычны заняпад ва ўсім свеце. Тым не менш, Байдэну і ягонай камандзе было б лепш адкласці свае планы пра саміт - прынамсі на некаторы час, піша Financial Times.