Кошты будаўнічых матэрыялаў «паляцелі» ў космас

Танней ужо не будзе.

Гэты сезон сапраўды запомніцца ўсім, каму не пашанцавала закончыць будоўлю ў 2020-м. У параўнанні з мінулым годам цэны некаторых пазіцый, так патрэбных пры ўзвядзенні дома, выраслі ўдвая, а то і ўтрая. І не факт, што на гэтым усё спыніцца, піша «Онлайнер».

Тыя, хто меў магчымасць, але не адважыўся загадзя прыкупіць піламатэрыялы, металічныя вырабы і ўцяпляльнік, зараз кусаюць локці: неаднойчы перапісаныя з канца зімы прадаўцамі цэннікі балюча раняць душу і кашалёк. Пра бюджэтную будоўлю гаворка ўжо не ідзе: тое, што раней праходзіла па ніжняй коштавай планцы, цяпер ушчыльную падабралася да вышэйшага класу. Балазе блокі і сумесі яшчэ больш-менш трымаюць сябе ў руках, але ж не факт, што і яны праз тыдзень-другі не «разыдуцца». Разбіраемся, чаму ўзляцелі цэны і ці чакаць праз гэта хвалю даўгабудаў і «кансервы» на перапродаж?

«Дом пабудаваць паспелі, а вось гараж атрымліваецца залатым»

Будаўніцтва свайго дома - забава, якая займае, як правіла, некалькі гадоў. Цяжкіх, клапатлівых, але ўсё ж працятых аптымізмам - калі-небудзь працэс скончыцца і можна будзе пераехаць. З цяперашнім падаражаннем практычна ўсіх будматэрыялаў, хісткія планы і каштарысы, для вельмі многіх блаславёны момант відавочна адсунецца на нявызначаны тэрмін.

Каб прадэманстраваць, пра што ідзе гаворка, пададзім некалькі фота, зробленых чытачом. «Відавочнае падвышэнне коштаў на OSB-пліту ў сетцы «Ома». З красавіка да чэрвеня плюс 150%», - напісаў Аляксандр. Уражвае? Безумоўна. А некаторыя яшчэ памятаюць, калі пліту можна было ўзяць па 23 рублі і нават па 17! І такую дынаміку паказаў не толькі OSB.

- Мы з мужам ужо трэці год будуем свой дом, - распавядае Вольга, якая жыве ў Жодзіне. - Ён аднапавярховы, на 120 «квадратаў» карыснай плошчы. Сцены выведзеныя з газасілікату, падмурак - палевы. Бoльшую частку работ робім самі, спецыялістаў наймалі хіба што пракласці каналізацыю і зрабіць ацяпленне. І якое ж шчасце, што мы ўжо на заключным этапе. Калі б патрапілі на цяперашнія цэны, то не ўяўляю, калі б скончылі будоўлю і змаглі перасяліцца.

Будаўнічы бюджэт сям'і складаецца з $16 000 крэдыту (у беларускіх рублях), $10 000 мацярынскага капіталу і ўласных сродкаў. Агулам пара, выдаткавала $35 000 паводле курсу, падышла да таго этапу, калі трэба тынкаваць сцены.

- Сумесі асабліва не падаражэлі: калі прадаўцы і накінулі штось, то гэта не так адчуваецца, паколькі першапачаткова мяшок каштуе 5-7 рублёў. Агулам жа мы, можна сказаць, паспелі ўскочыць у апошні вагон: па магчымасці ўсе куплялі загадзя, асабліва «ўзмацніліся» летась. Знаёмыя не разумелі, навошта мы гэта робім, а я быццам адчувала - брала ўсё, што спатрэбіцца ў будучыні, - дадае суразмоўца.

- Прычым трывожны званочак прагучаў яшчэ ў канцы мінулага года, калі мы пачалі шукаць камін: аб'ездзілі ўвесь Менск і ледзь знайшлі фірму, якая была гатовы прадаць патрэбную нам мадэль за безнал (з улікам таго, што грошы будуць пераведзены цягам месяца). Хутчэй за ўсё, прадаўцы ведалі аб будучым павышэнні цэн і не жадалі звязвацца, каб не страціць грошы.

З тэраснай дошкай была прыкладна такая ж гісторыя - «заціскалі» яшчэ з мінулай восені: «Не, не будзе, не прывязем». Мы яшчэ дзівіліся: як так можа быць, што ў Беларусі, дзе столькі лясоў, праблема з драўнінай? – успамінае спадарыня.

Афіцыйна: больш за 30 тысяч куб. м піламатэрыялаў хвойных парод на агульную суму $8,8 млн рэалізаваны на рынак КНР па выніках найбуйнейшых за ўвесь час правядзення спецыяльных экспартных таргоў на пляцоўцы БУТБ.

У гэтым годзе, скончыўшы дом, пара планавала пабудаваць гараж - радасць для мужа. Але, відавочна, мару прыйдзецца адкласці.

- Моцна падаражэлі практычна ўсе «кампаненты». Калі раней 20 кубоў пяску можна было купіць за 120-130 рублёў, то цяпер смела дадавай да гэтага цэнніку яшчэ 100 (за 180 можна ўзяць праз вялікае знаёмства). Піламатэрыялы? Замест 200 рублёў за дошку рыхтуй 480 і вышэй. Блокі, з якіх мы разлічвалі будаваць, сталі каштаваць 110 рублёў за куб замест 70. Арматура таксама ўзляцела ў кошце. Калі ўсё скласці, то гараж атрымаецца «залатым».

Ужо нават і пра паркан неяк не заікаецца: не купілі металапрофіляў загадзя і цяпер наўрад ці пацягнем. Суседзі таксама засмучаныя: некаторыя ашчаджалі крэдытныя грошы, будаваліся за свае, а цяпер разумеюць, што купіць на банкаўскія сродкі можна значна менш, чым год таму, - рэзюмуе Вольга.

І калі жодзінцы яшчэ паспелі пабудаваць і практычна адрамантаваць дом (без гаража жыць можна), то Міхаілу пашанцавала менш: «Як адчуваў - хацеў купіць драўніну для ўнутранага аздаблення дома яшчэ мінулай восенню. Але мае будаўнікі адгаварылі: маўляў, навошта гэта рабіць, чаго ёй тут ляжаць (хоць месца для захоўвання ёсць), прыйдзе час - купім. І вось час прыйшоў, а кошты выраслі ў некалькі разоў. Зараз прыходзіцца пераплачваць і яшчэ шукаць нармальны матэрыял».

«Кліентаў няма па тры-чатыры дні, дамовы зрываюцца»

Падаражанне балюча ўдарыла не толькі па прыватных забудоўшчыках, але і па тых, хто прадае каркаснікі пад ключ. Вось што распавядае адзін з беларускіх вытворцаў папулярных мадэляў дамоў:

- Кошты выраслі вельмі моцна. Калі раней мы маглі прапанаваць нядрэнны варыянт лецішча за 28 000, то цяпер такі дом стаў каштаваць 42 000. Што ўжо казаць пра каркаснікі для пражывання. Зразумела, што людзі рэагуюць вельмі негатыўна. Вось уявіце: чалавек эканоміў, адмаўляў сабе ва ўсім, збіраў, быццам нарэшце назбіраў патрэбную суму, прыходзіць укладаць дамову, а кошт ужо іншы. І розніца істотная, не 100-200 рублёў.

Праз павышэнне кошту ў нас сарвалася нямала папярэдніх дамоўленасцяў. Людзі проста адмаўляюцца, разумеючы, што не пацягнуць такія сумы. Некаторыя заказчыкі занялі пазіцыю чакання - хочуць паглядзець, што будзе. Хтосьці шукае альтэрнатыву, перамыкаецца на іншыя будматэрыялы. «Трапілі» у тым ліку і шматдзетныя сем'і, якія будуюцца за субсідыю. Калі раней, маючы 81 000 дапамогі ад дзяржавы, яны маглі разлічваць на дом плошчай 115-120 «квадратаў», у якім хопіць месца для ўсіх, то цяпер на гэтыя ж грошы можна пабудаваць максімум 90 метраў. Падаражанне - гэта балюча як для кліентаў, так і для нас.

Плынь людзей, якія хочуць будавацца, зменшыўся ў 5-10 разоў. І гэта ў разгар сезону! «Каранавірусны» 2020 (які мы лічылі дрэнным) быў «аншлагавым» у параўнанні зь цяперашнім. Здараецца, што па 3-4 дні няма кліентаў.

Ужо можна сказаць, што гэты сезон - абсалютна правальны.

Спецыяліст адзначае: няпроста ідуць справы і з закупкай піламатэрыялаў. Запасы на складах вымываюцца, а пастаўшчыкі папярэджваюць, што на біржы кошты толькі растуць, пры гэтым аб'ёмы лесу скарачаюцца. Цяпер ужо не даводзіцца перабіраць: гэта вазьму, а гэта - не. Калі з'яўляецца драўніна неабходнай якасці, адрываеш з рукамі ў кожнага вытворцы.

- Аптымізму няма, святла ў канцы тунэлю не відно. І заказчыкі прытрымліваюцца таго ж меркавання. Прычым нават тыя, хто захоўвае грошы ў далярах, разумеюць: калі адбудзецца скачок курсу, іх гэта не ўратуе - кошты будматэрыялаў тут жа будуць адкарэктаваныя пад новыя рэаліі, - тлумачыць вытворца каркаснікаў.

«Купляй сёння, ці заўтра будзе даражэй»

Здаецца, што ў такія няпростыя часы прадаўцы павінны радавацца - гандаль ідзе жвава, грошы самі скачуць у кішэню. Але і на гэтым баку будоўлі роспач: цяпер усё добра, людзі, якія на фінальных этапах, спяшаюцца закончыць, каб увесці дамы ў эксплуатацыю. А вось далей што?

- На некаторыя пазіцыі кошты проста шалёныя, - распавядае пра свае ўражанні Арцём, які працуе на будаўнічым рынку ва Уруччы. - Ёсць тавары, якія за апошнія чатыры-пяць месяцаў падаражэлі на 200%. Больш за ўсё ўражвае драўніна. У нас з аб'ёмамі праблем няма, але ведаю, што ўсе, хто гандлюе піламатэрыяламі, затарыліся пад завязку, каб на складах быў тавар. На мой погляд, зараз мы бачым ня канчатковыя цэны, усё яшчэ будзе даражэць.

Ведаеце, у нейкі момант пакупнікі нават перасталі абурацца праз тое, што цэны на сайце і на месцы адрозніваюцца: усё настолькі хутка змянялася, што мы не паспявалі перапісваць. Заказчыкам важна, каб тавар быў, але з гэтым таксама не ўсё проста. Напрыклад, уцяпляльнік для фасада прыязджае ў абмежаванай колькасці - такое адчуванне, што вытворца яго прытрымлівае, каб потым прадаць даражэй.

Сыпкія сумесі падаражэлі не моцна, але будзем назіраць за сітуацыяй. Зараз, здаецца, ніхто не можа прадказаць, як будуць развівацца падзеі.

Арцём прызнаецца, што гэты сезон ашаламляльна адрозніваецца ад мінулага: у 2020-м праз ковід многія прытармазілі будоўлі «да высвятлення сітуацыі». Грошы «скідалі» толькі тыя, хто збіраў у нацыянальнай валюце. Зараз жа да пытання вярнуліся чакаюць плюс дадаліся пачаткоўцы - адсюль падвышаны попыт.

- Шчыра кажучы, людзі выграбаюць усё і па максімуму. Сітуацыя такая: купляй сёння, ці заўтра будзе даражэй. Усё гэта, зразумела, балюча, прычым не толькі для пакупнікоў, але і для прадаўцоў: так, рынак разгарачаны, мы атрымліваем свой адсотак, але як доўга гэта працягнецца? Не выключана, што ў наступным годзе продажаў не будзе. І што тады? - задаецца пытаннем суразмоўца.

Полацкая кампанія Nexta, якая гандлюе дахавымі і фасаднымі матэрыяламі, таксама адзначае радыкальнае змяненне цэн. Тэндэнцыя на падаражанне пазначылася яшчэ ў канцы мінулага будаўнічага сезону і трымаецца дагэтуль.

- Тое, што сітуацыя развіваецца нетыпова, стала зразумела ў перыяд міжсезоння, - успамінае Юрый. - Звычайна ў гэты час вытворцы абвяшчаюць акцыі, трохі зніжаюць цэны, каб прастымуляваць продажы. А гэтым разам - цішыня. Вясна пачалася з разварушвання: некаторыя пазіцыі дадалі па 5-10%. Затое ў траўні здарыўся сапраўдны пік: цэннікі даводзілася мяняць кожны тыдзень. Людзі, пазнаючы пра падаражанне, ішлі масава, каб паспець купіць яшчэ па старых цэнах. Абстаноўка была вельмі нервовая.

Калі ў лічбах, то бюджэтная і таму заўсёды запатрабаваная металадахоўка таўшчынёй 0,5 мм падаражэла з 15 рублёў за квадратны метр да 30, наблізіўшыся тым самым да прэміяльнай дахавай прадукцыі, якую раней прадавалі па 40 рублёў за «квадрат».

- Шматлікія кліенты супрацоўнічаюць з намі «ад падмурка да даху». І ўявіце іх рэакцыю, калі на развітанне мінулай восенню, мы меркавалі, што фасад каштавацьме 4000 (плюс закладвалі пару адсоткаў на падаражанне), а ўжо вясной высветлілася, што гэты ж самы аб'ём матэрыялу будзе каштаваць 8 000. Людзі проста чмурэюць ад такіх лічбаў.

Пры гэтым самае частае пытанне - чаму падаражэла, даляр жа стаіць на месцы, а то і таннее?

Але праблема ў тым, што гэта агульнасусветная тэндэнцыя - падаражэла ўсюды, не толькі ў Беларусі. Шмат у чым на сітуацыю з металам паўплывала тое, што з рынку знік танны, не самы якасны, але ўсё адно запатрабаваны кітайскі метал, які закрываў вялікія аб'ёмы і дыктаваў цэны астатнім вытворцам. Цяпер яго няма, і ўсе пайшлі ў вольнае плаванне.

Што тычыцца даху, то яго будоўля становіцца вельмі дарагой, бо трэба набыць яшчэ піламатэрыялы і ўцяпляльнік, якія значна падаражэў за апошнія паўгода. Дарэчы, праз дысбаланс цэн заказчыкі цяпер уважаюць за лепшае купляць цэментава-пяшчаную дахоўку замест металадахоўкі, бо розніца ў выніковай суме атрымліваецца нязначная, а вось якасць і эксплуатацыйныя характарыстыкі не на карысць апошняй, - адзначае суразмоўца.

Юрый кажа, што рабіць прагнозы цяпер ніхто не бярэцца, але ўсё спадзяюцца, што сітуацыя стабілізуецца. Перадумовы для гэтага ёсць: некаторыя пазіцыі пакрысе адкочваюцца назад.

Чакаем з'яўлення закінутых катэджных пасёлкаў?

Новыя кошты сталі сапраўдным ударам для старых беларускіх кашалькоў. Плачуць бедныя, плачуць і багатыя - ніхто не любіць выдаткоўваць лішнія грошы. Ці можна было прадбачыць такі варыянт развіцця падзей і чаго чакаць ад 2022 года (з гэтым годам ужо ўсё зразумела)?

- Пра тое, што ў 2021-м моцна падаражэюць менавіта будматэрыялы, год назад ніхто асабліва не казаў, - узгадвае старшыня рады беларускай асацыяцыі «Нерухомасць» і дырэктар агенцтва «Мольнар» Анатоль Звяздзін. – Пераважна гучалі развагі пра тое, што праз пандэмію і закрыццё некаторых вытворчасцяў, магчыма павелічэнне цэн у асобна ўзятых сферах, але менавіта будоўля прадметна не абмяркоўвалася.

Хутчэй за ўсё, на сітуацыю паўплывалі не толькі перабоі ў працы некаторых заводаў, але і сітуацыя ў ЗША. Пасля прыпынення будаўніцтва ў 2020-м, у гэтым годзе пачаўся бум. Адпаведна, паўплываў адкладзены попыт. Велізарная краіна пачала праглынаць не менш велізарныя аб'ёмы драўніны, металу і гэтак далей, забіраючы іх з агульнага рынку. Падвышаны попыт наклаўся на зменшаную прапанову. Вось і вынік.

Важна разумець: падаражанне тычыцца не толькі Беларусі. Ва ўсім свеце так. І паколькі ўсё ўзаемазвязана, у нас проста не магло быць па-іншаму. Гэта не наша разынка, проста людзі ў краінах з вялікімі прыбыткам гэта лягчэй перажываюць.

Што тычыцца пакуль коштаў на сыпкія матэрыялы, то, на думку экспэрта, усё залежыць ад сітуацыі на сусветным рынку: будзе будаўнікам ставаць пяску, цэменту, шпаклявання, будуць і кошты плюс-мінус стаяць на месцы.

- Не думаю, што праз гэтае падвышэння згорнуцца усе будоўлі, і людзі раптам пачнуць масава прадаваць свае яшчэ не даведзеныя да розуму дамы. Большасць проста расцягне працэс, пераносячы патрэбныя этапы на наступны сезон, каб паспець назапасіць грошай. Так, будаваць будуць даўжэй, рабіць вялікія прыпынкі. Магчыма, нехта закансервуе свой аб'ект на нейкі час. Адзінкі нават прададуць. Але, паверце, будуць і тыя, хто нават у такіх умовах працягне будавацца з апярэджаннем графіка. Не думаю, што нам варта чакаць з'яўлення закінутых пасёлкаў і продажаў недабудаваных дэмпінгавых коштаў.

Купляць будматэрыялы ў запас цяпер, калі ўжо ўсё падаражэла, напэўна, не мае сэнсу. Гэта трэба было паспець зрабіць, калі прагучалі першыя званочкі.

Зразумела, што на ранейшы ўзровень кошты не вернуцца. Цяпер важней, каб яны стабілізаваліся і больш не раслі. А для гэтага трэба, каб у свеце аднавіўся баланс, задзейнічалі ўсе лагістычныя ланцужкі. А вось калі гэта адбудзецца - вельмі цяжка сказаць. Каранавірус ня пераможаны, вакцынацыя ідзе не паводле плану, з'яўляюцца новыя штамы і хваробы, таму даваць прагноз на найбліжэйшы год вельмі цяжка, - рэзюмуе Анатоль Звяздзін.

Для больш поўнага разумення сітуацыі падаем цэны некаторых будаўнічых матэрыялаў. Прайсы за 2020 год мы даведаліся дзякуючы нашым чытачам, якія, скінулі фота чэкаў за мінулы год. Зразумела, што сумы могуць адрознівацца ад даты набыцця і канкрэтнай крамы, але агульнае ўражанне скласці можна.