Паветраны байкот: хто ў Еўропе вырашае лёс палётаў у Беларусь?

Вялікую ролю адыгрывае даклад Міжнароднай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі (ICAO).

Пасля прымусовай пасадкі самалёта Ryanair у Менску ў траўні 2021 году краіны ЕЗ спынілі авіязлучэнне з Беларуссю і ўвялі санкцыі ў дачыненні да «Белавія». DW высвятляла, калі адновяць рэйсы.

Паветраны байкот Беларусі пачаўся пасля незапланаванай пасадкі самалёта Ryanair, які ляцеў 23 траўня з Афін у Вільню. Лайнер вымусілі прызямліцца ў Менску ў сувязі з паведамленнем пра яго мінаванне, якое пасля выявілася ілжывым. Пазней у менскім аэрапорце былі затрыманыя двое пасажыраў - беларускі апазіцыйны блогер Раман Пратасевіч і яго спадарожніца, грамадзянка РФ Соф'я Сапега.

У гэтай сувязі Брусэль заклікаў правесці расследаванне інцыдэнту, настойліва рэкамендаваў еўрапейскім авіяперавозчыкам спыніць палёты ў Беларусь і над яе тэрыторыяй, а з чэрвеня закрыў неба над Еўропай для беларускіх авіякампаній. DW высвятляла, ці ёсць цяпер планы па аднаўленні рэйсаў.

Што з рэйсамі еўрапейскіх авіякампаній?

Паводле звестак арганізацыі «Еўракантроль», да спынення палётаў праз беларускую паветраную прастору штодня праходзілі амаль 300 рэйсаў, прыкладна 100 з іх выконваліся авіякампаніямі ЕЗ або Вялікабрытаніі.

Латвійская авіякампанія airBaltic першай прыпыніла палёты над Беларуссю пасля здарэння з Ryanair. Тады міністр транспарту Латвіі назваў сітуацыю «якая спараджае мноства пытанняў пра бяспеку палётаў у паветранай прасторы». Цяпер на сайце AirBaltic забраніраваць квіткі на рэйсы ў Беларусь у агляднай будучыні немагчыма.

«Бяспека і здароўе пасажыраў і супрацоўнікаў авіякампаніі - галоўны прыярытэт airBaltic. Авіякампанія выконвае палёты ў адпаведнасці з правіламі, усталяванымі кампетэнтнымі органамі», - пракаментавалі DW у прэс-службе airBaltic. Кампанія рэгулярна пераглядае расклад палётаў, і пакуль дзейнічае забарона для авіяперавозчыкаў у ЕЗ, палёты па гэтым маршруце выконвацца не будуць.

Самалёт Ryanair, які здзейсніў 23 траўня 2021 года вымушаную пасадку ў Менску

Пасля інцыдэнту з Ryanair палёты над Беларуссю ў Еўропе больш не ўважаюць бяспечнымі

На сайце нямецкай авіякампаніі Lufthansa можна набыць квіткі на кастрычнік. Напрыклад, рэйсы з Франкфурта-на-Майне ў Менск і назад на 4 і 10 кастрычніка каштуе амаль 340 еўраў. Але, як патлумачылі DW у прэс-службе авіякампаніі, гэта яшчэ нічога не азначае.

Lufthansa Group кіруецца рэкамендацыямі еўрапейскіх і нямецкіх авіярэгулятараў. І, у адпаведнасці з імі, з траўня 2021 года яна забараніла перасячэнне паветранай прасторы Беларусі для ўсіх кампаній, якія ўваходзяць у канцэрн, у тым ліку, і для аўстрыйскай Austrian Airline. Пілоты абавязаны выкарыстоўваць альтэрнатыўныя маршруты ў аблёт тэрыторыі Беларусі.

Авіякампанія будзе пераглядаць гэтыя правілы пасля 21 верасня. Ці паляцяць яе лайнеры пасля гэтага ў Менск, залежыць ад развіцця сітуацыі. «Наконт гэтага пытання мы знаходзімся ў цесным кантакце з нямецкімі і еўрапейскімі ведамствамі. Пры гэтым мы пастаянна адсочваем існыя падзеі і паступова карэктуем наш план палёту адпаведным чынам», - адказалі на запыт DW у прэс-службе канцэрна.

Самая буйная польская авіякампанія LOT таксама скасавала ўсе палёты ў Беларусь у канцы траўня. Але цяпер яна прапануе квіткі з Варшавы ў Менск з 31 кастрычніка 2021 года. На просьбу DW пракаментаваць планы аб аднаўленні палётаў у LOT не адказалі. Але цалкам імаверна, што рэйсаў у кастрычніку яшчэ не будзе, і гэта хутчэй тэхнічнае развязанне, як і ў выпадку з Lufthansa.

Украінскі байкот і санкцыі супраць «Белавія»

Паветраныя зносіны спыніла і Украіна. З канца траўня ўкраінскім авіякампаніям забаронена выконваць палёты над беларускай тэрыторыяй, а Дзяржаўнай памежнай службе Украіны даручана спыніць афармленне пасажыраў, якія кіруюцца з Беларусі ці ў Беларусь. Пакуль да 30 верасня 2021 года дзейнічае і забарона на выкананне рэйсаў беларускай кампаніяй «Белавія» ва ўкраінскія гарады. Гэтыя захады ўлады Украіны назвалі неабходнымі крокамі для забеспячэння бяспекі авіяцыі і пасажыраў.

Рэйсамі «Белавія» нельга дабрацца і ў краіны Еўразвязу. Рада ЕЗ 5 чэрвеня забараніла беларускім самалётам выкарыстоўваць еўрапейскую паветраную прастору і аэрапорты. Пазней да санкцый далучыліся і краіны, якія не ўваходзяць у ЕЗ: Паўночная Македонія, Чарнагорыя, Сербія і Албанія, Ісландыя, Ліхтэнштэйн і Нарвегія.

Пра планы аб скасаванні санкцый пакуль нічога невядома. На сайце «Белавія» паведамляецца пра звязанае з забаронамі скасаванне палётаў у 11 еўрапейскіх гарадоў - пакуль што да 30 кастрычніка 2021 года.

Хто ў Еўропе развязвае лёс палётаў у Беларусь?

Еўрапейскае агенцтва авіяцыйнай бяспекі (EASA) у чэрвені распаўсюдзіла дырэктыву, дзе заклікае авіярэгулятараў у дзяржавах-сябрах EASA паведаміць авіяаператарам, што палёты над Беларуссю дазваляюцца толькі ў выпадку неабходнасці, калі таго патрабуе бяспека. І, як адзначаюць у EASA, тэрмінаў дзеяння ў гэтай дырэктывы няма.

«Не існуе аўтаматычнага механізму «заканчэння тэрміну», аднак EASA пастаянна сочыць за развіццём падзей і адрэагуе шляхам адклiкання або ўнясення паправак у дырэктыву, калі будзе ўпэўненасць у тым, што ў РПІ (Раён палётнай інфармацыі - Рэд.) Менска можа быць забяспечана бяспека аэранавігацыі», - гаворыцца ў адказе ведамства на запыт DW.

У EASA таксама паведамляюць, што ў ацэнцы ўмоў бяспекі палётаў у паветранай прасторы Беларусі вялікую ролю мае даклад Міжнароднай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі (ICAO), якія расследуюць перахоп рэйса Ryanair у Менску. У жніўні экспэрты ICAO прыязджалі ў Беларусь. Разгляд папярэдняй справаздачы перанесены на кастрычнік. «Вынік гэтага расследавання абавязкова будзе ўлічвацца ў кантэксце захавання або скасавання бягучых абмежаванняў», - падкрэсліваюць у EASA.

У сувязі з дырэктывай EASA, у кожнай асобнай краіне ЕЗ нацыянальныя органы бяспекі палётаў прымаюць рашэнне аб тым, ці забараняць сваім авіяперавознікам уваходзіць у паветраную прастору той ці іншай дзяржавы.

І, як адзначаюць DW у еўрапейскім аб'яднанні авіяперавозчыкаў Airlines for Europe (a4e), у авіякампаній няма выбару. Яны павінны карэктаваць адпаведным чынам свае маршруты і расклад палётаў. Паводле звестак a4e, авіякампаніі, якія ўваходзяць у гэтае аб'яднанне, з пратэстамі не выступалі. Ці вядуцца цяпер перамовы аб аднаўленні палётаў? Інфармацыі «аб падобнай палітычнай дыскусіі» ў a4e не маюць.