Пакуль у Вільні дзеляць партфелі, «каліноўцы» спакойна робяць сваю справу

Хто сапраўдныя лідары свабоднай Беларусі?

Прайшло два гады з пачатку беларускай рэвалюцыі. Чаго ўдалося дабіцца? Хто галоўныя героі і антыгероі нашага часу? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з каардынатарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Дзмітрыем Бандарэнкам.

- Гэта сапраўды вельмі важная падзея ў гісторыі нашай дзяржавы. І дзякуючы нашай рэвалюцыі пра Беларусь загаварылі ва ўсім свеце, пісалі ва ўсіх міжнародных СМІ, на ўсіх вядучых тэлевізійных каналах свету на працягу многіх месяцаў расказвалася пра тое, што адбываецца ў нашай краіне. І, вядома, мы можам толькі ганарыцца тым, што адбылося ў 2020-м годзе. Да гэтага большасць беларусаў не ўспрымала рэжым Лукашэнкі, але актыўна не ўдзельнічала ў супраціве. Гэта значыць, на працягу многіх гадоў змагаліся героі, якіх, на жаль, не было вельмі шмат. Хаця былі акцыі, у якіх удзельнічалі дзясяткі тысяч людзей: Плошчы 2006-га і 2010-га гадоў, Маршы свабоды ці падзеі, калі раззлаваныя беларусы бунтавалі супраць дэкрэту аб «дармаедах».

Якія памылкі? Былі людзі, якія рыхтавалі гэтую рэвалюцыю шмат гадоў і выступілі ў першых шэрагах, яны распачалі гэты магутны пратэст. Гэта Мікола Статкевіч, Павал Севярынец, Яўген Афнагель, Максім Вінярскі, Сяргей Ціханоўскі… Але, на жаль, гэтыя людзі даволі хутка апынуліся ў лукашэнкаўскіх засценках. А потым ужо былі тыя персанажы, якія рэвалюцыю правалілі, такія як Вячорка, Пратасевіч, Ціханоўская, Латушка. Гэтая пена, якая апынулася на грэбні хвалі, магчыма, нават і не ставіла за мэту перамогу. Цяпер актыўна абмяркоўваюцца метады гвалтоўнага ці негвалтоўнага супраціву. Але ў кожным выпадку, калі людзі змагаюцца за ўладу, яны патрабуюць выступу на тэлевізіі, на радыё, блакуюць дзяржаўныя будынкі, а не займаюцца шматгадзінным бессэнсоўным хаджэннем. Рэвалюцыя звычайна ідзе па нарастальнай, а ў нас выходзілі чамусьці толькі па нядзелях, не было рэальных спроб вызвалення нашых таварышаў, лідараў, якія апынуліся ў турме.

Таму можна казаць аб тым, што вось гэтыя асобы, якія правалілі рэвалюцыю, яшчэ на нейкі час апынуліся навідавоку і прыпісвалі сабе поспехі, але абсалютна не прызнавалі таго, што менавіта праз іх дзеянні пратэсты згаслі і змена ўлады ў краіне не адбылася.

Мусіць, ёсць яшчэ і аб'ектыўны працэс. Большасць людзей, якія цяпер, напрыклад у эміграцыі, кажуць: «Да 20-га года я палітыкай не цікавіўся». У мяне гэта заўсёды выклікае эмацыйную рэакцыю. А што, у вас не было вачэй, што, у вас мозг не працаваў? Вы не разумелі, у якой краіне жывяце.

Аднак, мусіць, трэба было нам мінуць этап, калі дзясяткі тысяч людзей павінны былі атрымаць новы цвёрды досвед — зазнаць рэпрэсіі, прайсці праз турмы, загартавацца.

Мы ведаем, што ў Польшчы пасля 89-га года адбылася абсалютная змена эліт. Да ўлады прыйшлі менавіта тыя людзі, якія зазналі рэпрэсіі, якія сядзелі ў турмах, шмат гадоў змагаліся з рэжымам. Таму поспехі Польшчы звязаны з тым, што менавіта такія героі, якія ведалі, па чым пуд ліха, якія пацярпелі за свае прынцыпы і перакананні, былі выбраныя ва ўладу. Упэўнены, што таксама будзе ў Беларусі.

- У Вільні закончылася канферэнцыя, арганізаваная офісам Святланы Ціханоўскай. Што можна сказаць аб выніках гэтага мерапрыемства?

- Сапраўды важна зразумець, чаму гэтая канферэнцыя прайшла менавіта цяпер і чым яна скончылася. У беларусаў ужо наспела вялізнае расчараванне дзейнасцю структур, якія называюцца офісам Ціханоўскай, так званым НАУ Паўла Латушкі і арганізацыямі, якія звязаны з гэтымі людзьмі. У беларусаў расплюшчыліся вочы, гэта значыць яны ўбачылі, што гэта надзіманыя постаці і пытанні, якія цікавяць большасць, змена ўлады, вызваленне палітвязняў, дапамога рэпрэсаваным, дапамога шматлікім уцекачам і іншыя найважнейшыя пытанні, ніякім чынам офісамі Ціханаўскай і Латушкі не развязваюцца.

Адначасова адбылася гістарычная падзея - з'явіўся полк імя Каліноўскага. Упершыню за многія дзясяткі гадоў была створаная сапраўды беларуская васковая часць, няхай і ў складзе брацкіх Узброеных сіл Украіны.

І гэтая структура з'явілася без дапамогі Ціханоўскай, без дапамогі Латушкі. Полк Каліноўскага - гэта ініцыятыва беларускіх патрыётаў, добраахвотнікаў і ветэранаў вайны ва Украіне, якая пачалася ў 2014-м годзе. Гэтае вайсковае фармаванне, але адначасова з'явіўся новы беларускі палітычны брэнд. Мільёны беларусаў сёння звязваюць свае надзеі на вызваленне краіны менавіта з палком Каліноўскага, таму што полк дакладна абазначыў мэты - дапамагчы Украіне разбіць расейскіх агрэсараў і вызваліць Беларусь ад рэжыму Лукашэнкі.

Таму, на мой погляд, галоўная мэта канферэнцыі ў Вільні — гэта выратаванне псеўдалідараў, якія зазналі няўдачу, шляхам пераключэння ўвагі.

Чамусьці і для беларускіх уладаў, і адначасова для офіса Ціханоўскай, полк Каліноўскага стаў вялікай праблемай. І мы бачым, што напярэдадні ў шэрагу псеўданезалежных СМІ пачалася гідкая інфармацыйная кампанія супраць палка.

Так, можна казаць, што хібаў стае ва ўсіх. Сапраўды, полк узнік у найскладанейшых умовах, але ён узнік, некалькі соцень чалавек сёння са зброяй у руках змагаюцца за свабоду і Украіны, і Беларусі. Вось гэта вельмі моцна напалохала гэтую шушару, гэтыя офісы. І трэба было тэрмінова ствараць новую «пракладачную структуру».

Бо цікавасць да палка з'явілася не толькі ў мільёнаў беларусаў, але таксама ў міжнародных гульцоў, дыпламатаў, вайскоўцаў, аналітыкаў, бізнэсаў дыяспары.

Раней мы ўжо бачылі неаднаразова, як ствараліся розныя «пракладачныя структуры», каб нейтралізаваць працоўны рух, каб страйкаў у Беларусі не было, каб не надавалася дапамога рэпрэсаваным, каб не было дапамогі ва ўцекачоў, каб задушыць непажаданыя СМІ.

Сёння робіцца спроба ці знішчыць полк Каліноўскага, ці ўзяць яго пад поўны кантроль. У чым толькі не абвінавачваюць сапраўдных беларускіх герояў. Пакуль у Вільні дзеляць партфелі, хлопцы спакойна робяць сваю справу, вучацца вайсковай навуцы сапраўдным чынам і змагаюцца за ўкраінскую і нашую свабоду. Нягледзячы на хлусню ў прэсе, прадстаўнікоў палка Каліноўскага на мерапрыемстве ў Вільні не было.

- Як бы вы ахарактарызавалі персанальны склад так званага пераходнага ўрада?

- Названыя фігуры ніяк нельга назваць новымі гульцамі. Яны ўжо даўно супрацоўнічаюць і з віленскім офісам, і з НАУ. З усімі з гэтых людзей я кумунікаваў, з кімсьці больш, з кімсьці менш. Магу прайсціся яшчэ раз.

Павел Латушка - гэта шматгадовы халуй лукашэнкаўскага рэжыму, які 25 гадоў лізаў боты дыктатару. Працуючы лукашэнкаўскім паслом у розных краінах свету і будучы ў свой час прэс-сакратаром МЗС, ён расказваў Захаду аб «дасягненнях Лукашэнкі ў абароне правоў чалавека», што «ніякіх палітвязняў у Беларусі няма», што «Лукашэнка — гарант незалежнасці і стабільнасці ў рэгіёне» …А калі Латушка быў на пасадзе міністра культуры, ён праславіўся «чорнымі спісамі» ў дачыненні да беларускіх музыкаў, мастакоў, іншых дзеячаў культуры. У 2020-м годзе, абсалютна бессаромна, гэты персанаж стаў называць сябе лідарам беларускай апазіцыі. Стварыў структуру НАУ, якая займалася бурнай імітацыйнай дзейнасцю, але развалілася. Спачатку там былі дзясяткі людзей, калі не сотні, якія паверылі Латушку, але потым гэтая структура проста знікла.

Пра Кавалеўскага можна сказаць, што гэта такі шматгадовы цёмны конік беларускай эміграцыі. Нічым добрым гэты былы лукашэнкаўскі чыноўнік асабліва не вызначыўся.

Спадар Азараў - наогул арыгінальная асоба, такі «мацёры гестапавец», які доўгі час працаваў не пакладаючы рук у самай агіднай і жорсткай сілавой структуры фашысцкага рэжыму Лукашэнкі - ГУБАЗіКу. Ёсць людзі, якія абвінавачваюць яго нават у катаваннях, калі той, паводле абавязку службы, змагаўся з рознымі нефармальнымі моладзевымі рухамі.

Ён яшчэ праславіўся тым, што ў 20-м годзе напісаў тэарэтычную працу, дзе казаў, што найбольшую пагрозу для беларускага рэжыму ўяўляюць беларускія добраахвотнікі, якія ваююць на баку Украіны. Азараў таксама даўно супрацоўнічае з офісам Ціханаўскай. Ён адказваў за няўдачу «гарачай вясны» 21-га года, а потым узначаліў такую структуру, як сітуацыйна-аналітычны цэнтр, адной з галоўных задач якога з'яўляўся збор інфармацыі аб пратэстах і пратэстоўцах. Тамака афіцыйна такія задачы ставіліся.

Яшчэ Азараў адзначыўся тым, што разам са сваімі падручнымі з ByPol пагражаў кіраўніку Беларускага аб'яднання працоўных Сяргею Дылеўскаму, калі была зроблена спроба арганізацыі страйку ў канцы 21-га года. Губазавец Азараў пагражаў Сяргею ўсялякімі аўтамабілямі, каб той спыніў страйк.

Іншае стаўленне ў мяне да Валерыя Сахашчыка. Складана сказаць, як ён увогуле апынуўся сярод гэтых персон. Гэта таленавіты чалавек, харызматычны, былы камандзір 38-ай брыгады. Магу сказаць, што, на мой погляд, Валеры Сцяпанавіч - выдатны савецкі афіцэр. Ці зможа ён стаць сапраўды беларускім вайскова-палітычным стратэгам? Пабачым. Я ведаю, што ён вельмі крытычна настроены да палка Каліноўскага. Спадзяюся, што падпалкоўнік Сахашчык разумее, што беларусы хочуць найхутчэйшага вызвалення краіны ад рэжыму Лукашэнкі і расейскіх акупантаў і ў яго заўсёды ёсць магчымасць звярнуцца да беларусаў наўпрост і ад свайго імя.

У цэлым, для тых людзей, хто сёння знаходзіцца ў турмах ці хто ў беларускім Супраціве даўно (а ў мяне, напрыклад, было восем адміністрацыйных арыштаў у Беларусі, крымінальны тэрмін амаль паўтара года), гэтыя сябры «пераходнага ўрада» ніякімі аўтарытэтамі не з'яўляюцца па вызначэнні.

Думаю, адна з мэт гэтай структуры — якраз задушыць полк Каліноўскага і рэальна аслабіць нацыянальна-вызваленчы рух Беларусі.

- Да чаго сёння рыхтавацца беларусам, якія хочуць вызвалення сваёй краіны ад дыктатуры?

— Беларусы крыху спазняюцца. На жаль, толькі ў 20-м годзе народныя масы ўвязаліся ў барацьбу за лепшае жыццё. Але не было разумення, не было досведу, як дзейнічаць, асабліва, калі многія беларускія лідары апынуліся ў турме. З новай гарачай фазай расейскай агрэсіі ва Украіне сітуацыя памянялася. І я, як чалавек, які шмат гадоў выступаў за негвалтоўны супраціў, сёння кажу, што змена ўлады ў Беларусі можа адбыцца толькі вайсковым шляхам і ў выніку супольных дзеянняў беларусаў і нашых саюзнікаў ва Украіне, а таксама краінах NATO.

Мы мелі магчымасць на працягу многіх гадоў негвалтоўным шляхам змяніць уладу. Як гэта, напрыклад, зрабілі дэмакраты ў Славакіі, у Сербіі, ва Украіне падчас «Аранжавай рэвалюцыі», у Грузіі, у Кыргызстане, Арменіі і іншых краінах, у Малдове той жа самай. Беларусы выпусцілі гэты момант. Сёння ж мы - частка глабальных працэсаў, частка рэгіянальных працэсаў. І занадта ўжо Пуцін і Лукашэнку зацягнулі цуглі. Цяпер змена ўлады можа адбыцца толькі вайскова-палітычным шляхам. Я разумею, як цяжка пра гэта нават думаць.

Але з іншага боку, ведаю з размоў з прадстаўнікамі палка Каліноўскага, што тысячы беларусаў звяртаюцца да іх, хочуць патрапіць усялякім шляхам ва Украіну і чакаюць, калі пачнецца вызваленне нашай краіны. І беларускія мужчыны знутры падтрымаюць гэты вызваленчы паход. А больш актыўная частка, мы ведаем, ужо займаецца партызанскімі акцыямі, якія вельмі падобныя да таго, што адбываецца ў Крыме, на акупаваных тэрыторыях Херсоншчыны, Харкаўшчыны, Запарожжа, дзе людзі вядуць не толькі інфармацыйную працу супраць захопнікаў, але і здзяйсняюць больш актыўныя дзеянні.

Мы не адны, мы частка залатога мільярда цывілізаванага свету, які хоча жыць па-сучаснаму, хоча жыць па-чалавечы, калі пафасна казаць - у адпаведнасці з прынцыпамі гуманізму. Мы разам з краінамі, якія змагаюцца супраць дыктатарскіх, фашысцкіх рэжымаў, такіх як рэжымы Лукашэнкі і Пуціна. І паколькі мы з'яўляемся часткай сусветнай дэмакратычнай кааліцыі, мы непазбежна пераможам.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com