Кавалкін: Беларусь на парозе маштабнага фінансавага крызісу

Пратэрмінаваныя запазычанасці за год выраслі амаль удвая.

У Беларусі ствараецца Агенцтва кіравання актывамі. Адпаведны ўказ падпісаў Аляксандр Лукашэнка.

Як паведаміла прэс-служба дыктатара, указ дазваляе перадаваць ААТ «Агенцтва па кіраванні актывамі» праблемную запазычанасць банкаў у крэдытах устойліва неплацежаздольных сельскагаспадарчых арганізацый.

Агенцтва надзеленае паўнамоцтвамі ў выдаванні адтэрміноўкі і растэрміноўкі выплаты асноўнай запазычанасці ў перададзеных яму крэдытах.

На няпростую сітуацыю з абавязкамі стратных сельгаспрадпрыемстваў звярнулі ўвагу і экспэрты Міжнароднага валютнага фонду. Кіраўнік місіі МВФ, якая працуе цяпер у Беларусі, Пітэр Долман распавёў, што праблемныя актывы з'яўляюцца адным з пытанняў, якое будзе абмяркоўвацца экспэртамі фонду з афіцыйным Менскам.

Ці ўратуе Агенцтва кіравання актывамі беларускую сельскую гаспадарку, Заўтра тваёй краіны пацікавілася ў эканамістаў.

На думку кіраўніка праекта «Кошт Урад» Уладзіміра Кавалкіна, агенцтва кіравання праблемнымі актывамі ў хуткім часе можа спатрэбіцца не толькі сельскай гаспадарцы, але таксама будаўніцтву і прамысловасці.

- Пратэрмінаваныя даўгі за год выраслі амаль удвая. Гэта адбываецца не толькі з абавязкамі перад банкамі, але і з дэбіторскай і крэдыторскай запазычанасцю. Гэта значыць, прадпрыемствы павінны адзін аднаму і ніхто нікому не плаціць, - адзначае экспэрт. - Сітуацыя ў эканоміцы досыць складаная, я б нават сказаў - крытычная.

Са слоў эканаміста, урад аказаўся перад няпростым выбарам: альбо банкрутаваць стратныя прадпрыемствы, альбо спыніцца астатняя эканоміка, завязаная на гэтыя прадпрыемствы-банкруты.

- Сёння ў дзяржсектары 30% прадпрыемстваў нерэнтабельныя. Колькасць прадпрыемстваў, у якіх рэнтабельнасць складае ад 0 да 5% (гэта значыць тых, якія ў любы момант могуць стаць нерэнтабельнымі), складае блізу 50% ад пакінутых 70%. Атрымліваецца, 60% эканомікі - гэта альбо нізкарэнтабельныя, якія вось-вось стануць банкрутамі, альбо ўжо стратныя прадпрыемствы, - падлічыў экспэрт.

Калі ўрад у найбліжэйшыя два месяцы не развяжа гэтую сітуацыю, то ў Беларусі можа адбыцца поўнамаштабны фінансавы крызіс, прагназуе Уладзімір Кавалкін.

Чаму створанае агенцтва арыентавана, перш за ўсё, на праблемы АПК?

- У сельскай гаспадарцы, можа быць, сітуацыя сёння самая крытычная. Праблемы і запазычанасці там назапашваліся даўжэй, чым апошнія два гады, - кажа эканаміст.

З ягоных слоў, эфектыўнасць будучага агенцтва будзе залежаць ад шыраты яго паўнамоцтваў.

- Пытанне ў тым, якія функцыі пададуць гэтаму агенцтву. Ці зможа яно займацца санацыяй і банкруцтвам праблемных гаспадарак? Ці будзе палітычная воля банкрутаваць стратныя прадпрыемствы, ці дадуць агенцтву ў адпаведнасці з гэтай палітычнай воляй дзейнічаць? Калі яму дадуць такія паўнамоцтвы і магчымасць дзейнічаць на сваё меркаванне, то не выключана, што гэтая структура будзе працаваць эфектыўна, - прагназуе Уладзімір Кавалкін.

- У Беларусі ўсё робіцца вельмі павольна. Запіску аб неабходнасці стварэння агенцтва па кіраванні праблемнымі актывамі дзяржавы я падаў міністру фінансаў у 1997 годзе. І вось паволі справа ідзе. Але кліент хутчэй ужо мёртвы, чым жывы, і гэтыя прыпаркі яму, магчыма, не дапамогуць, - кажа незалежны эканаміст Міхаіл Залескі.

На думку экспэрта, беларускія сельгаспрадпрыемствы маюць запазычанасць перад сваімі крэдыторамі ў дзесяць разоў большую, чым тыя, хто завінаваціўся грошы ім.

- Па ідэі, гэта агенцтва павінна перадаваць стратныя прадпрыемствы тым, хто здольны з іх зрабіць цукерку. Але ў нас у гэтым напрамку з 1991 года нічога не робіцца, - сцвярджае экспэрт.

На яго думку, ёсць дзесяткі тысяч чалавек, здольных эфектыўна кіраваць гэтымі прадпрыемствамі, іх уласнасцю. Але няма ніякай заканадаўчай працэдуры, рынкавых механізмаў, якія дазволілі б гэта рабіць.

- Дом пачынаюць будаваць з падмурка. А калі мы кажам аб сельскай гаспадарцы, падмуркам з'яўляецца прыватная ўласнасць на зямлю. Той, хто вырабляе сельгаспрадукцыю, робіць гэта на свой страх і рызыку, у выніку павінен і цалкам распараджацца вынікамі сваёй працы. Гэтыя рэчы ў нас адсутнічаюць. Як і іпатэчныя банкі, звязаныя з зямельнай уласнасцю, сістэма лізінгу, сістэма падрыхтоўкі кадраў і агульная канцэпцыя сельгаспрадпрыемствы, - кажа суразмоўца.

Дык навошта ж тады ствараецца агенцтва?

- Гэта робіцца з адзінай мэтай - правесці ва ўстаноўленым парадку планавыя мерапрыемствы. Нічога асабістага, толькі бізнэс. Давялі чыноўнікам зверху задачу правесці мерапрыемствы, якія павысяць наш рэйтынг у вачах Сусветнага банка -паставіць «галачку», - мяркуе Міхаіл Залескі.