Што прынясе беларусам «Дзед падатак»?

Эканаміст зрабіў прагноз на 2018 год.

Перад Новым годам улады заўсёды штучна ўтрымліваюць рост коштаў, курс рубля, а таксама накручваюць статыстыку заробкаў.

Напрыклад, у аўторак стала вядома, што бабруйскіх рабочых прымушаюць браць адгулы за свой кошт для дасягненні «паказчыкаў» сярэднямесячнага заробку ў снежні. Пры гэтым бабруйцы абавязаны заставацца на сваіх працоўных месцах і працаваць як ні ў чым не бывала. Аналагічную інфармацыю журналісты атрымалі ад супрацоўнікаў Беларускай чыгункі з Гомельскай вобласці.

Чым гэта можа скончыцца? Ці магчымы адразу пасля Новага года значны скачок коштаў, падзенне курсу беларускага рубля, скарачэнне заробкаў? Ці ўвядуць ўлады новыя падаткі, каб папоўніць бюджэт? На пытанні сайта Charter97.org адказаў эканаміст Леў Марголін:

- Пракаментаваць сітуацыю з працоўнымі з Бабруйска можна вельмі проста. Я яшчэ паўгода таму казаў, што рэальна дасягнуць сярэдняга заробку тысячу рублёў, пры цяперашнім стане эканомікі, немагчыма. Але ўлады выкарыстоўваюць рознага кшталту хітрыкі, напрыклад, людзей на паперы пераводзяць на няпоўны працоўны дзень, а напраўду яны працуюць поўную змену.

І тады, працоўныя атрымліваюць за месяц 400 рублёў ($200), а ў пераліку на поўную занятасць ў справаздачы пішацца 800 рублёў. Калі людзей адпраўляюць у адпачынак у снежні за свой кошт, то ў пераліку чалавека-дзён у гэтым месяцы будзе менш, а заробак застанецца той жа, што быў у лістападзе. Да такіх хітрыкаў можна прыплюсаваць і разавыя прэміі, і скарачэнне працоўнага часу - хто на што здатны.

Тое, што ўлады робяць цяпер, гэта апошні акорд у сімфоніі гэтага года. Вядома, такія махінацыі не маюць нічога агульнага з рэальным ростам заробку. А ён, уласна, і не патрэбны кіраўніцтву прадпрыемстваў, ён патрэбны толькі для справаздачы. Таму нічога дзіўнага не будзе, калі мы ў канцы снежня ў афіцыйнай статыстыцы ўбачым, што сярэдні заробак склаў 1000 рублёў, а ў студзені ён значна знізіцца.

- Што будзе з даходамі беларусаў у наступным годзе пасля ўсіх хітрыкаў урада?

- Памятаеце выраз «Ёсць маленькая хлусня, вялікая хлусня і статыстыка»? Наша статыстыка цяпер накіраваная на абслугоўванне таго, што агучвае Лукашэнка. І гэта адбываецца з розных бакоў. Гэта і штучны рост заробку, прыхаваная інфляцыя, рост коштаў нібыта ўсяго на 3-4%, хоць напраўду кожны з нас ходзіць у краму і бачыць сапраўдны тэмп росту коштаў.

Дык вось, у выніку за ўсім гэтым стаіць скарачэнне рэальнага заробку, які кожны з нас адчуе ў наступным годзе. Пытанне, як гэта будзе адлюстравана ў афіцыйнай статыстыцы. Цалкам магчыма, што афіцыйная статыстыка напіша, што гэты год паказаў «рост» і ў наступным годзе на паперы мы будзем «расці», але факт застаецца фактам. Калі ў эканоміцы ігнаруюць ўжо пераспелыя рэформы, ніякага рэальнага росту або паляпшэння спраў, падвышэння заробкаў быць не можа.

- Ці можна сказаць, што новы год пачнецца для беларусаў з «халоднага душу»?

- Я думаю, што наступны год пачнецца з росту коштаў і падзення курсу рубля. Але гэта будзе адбывацца досыць плаўна. Цяпер Нацбанк імкнецца не дапускаць аднамомантавага ўкідвання пустых вялікіх грашовых сум у эканоміку. Я цяпер маю на ўвазе тое, што называецца ўключэнне друкаванага станка. Але паступова гэта ўсё ж адбываецца.

Таму і кошты будуць расці у 2018 годзе і рубель будзе падаць. Думаю, адсоткаў на 5 за квартал, але тут варта абмовіцца, што гэта толькі ў выпадку, калі нічога не адбудзецца з расейскім рублём. Таму што ў беларускага рубля ёсць два асноватворныя чыннікі, якія ўплываюць на яго курс. Гэта ўнутраная сітуацыя ў эканоміцы, якая будзе паступова пагаршацца, і сітуацыя на расейскім рынку.

І вось калі расейскі рубель абрынецца, пра што ўжо кажуць эканамісты, то за ім рушыць і беларускі.

- Ці могуць быць уведзеныя новыя падаткі? Вось-вось павінен быць падпісаны дэкрэт аб «дармаедах», плануюцца новыя паборы з аўтамабілістаў.

- Я думаю, што нейкіх сур'ёзных змяненняў у падатковай сістэме не будзе, бо гэта даб'е нашу эканоміку. Але разам з тым, што да насельніцтва цалкам могуць быць уведзеныя новыя паборы, хоць дзяржаве фінансава яны не дапамогуць. Таму што з фінансавага пункту гледжання, для дзяржавы грошы з падатку на «дармаедаў», аўтапаборы - гэта капейкі. І мне здаецца, што гэта больш робіцца для таго, каб паказаць хто «гаспадар у доме», а не рэальна папоўніць бюджэт.

Хоць, вядома, калі бюджэт раскідваецца, то кожная капейка на рахунку. Увядзенне новых падаткаў пагражае для ўладаў вельмі сур'ёзнымі наступствамі.

- З 1 студзеня ў Беларусі вырасце да 25 рублёў базавая адзінка. А разам з ёй - штрафы, мыты, падаткі.

- Безумоўна, падвышэнне базавай адзінкі павінна быць да нечага прывязанае. 25 рублёў - гэта сур'ёзнае падвышэнне, амаль на 9%, тым больш улады нават не кажуць пра тое, што ў краіне інфляцыя. Гэта значыць, абсалютна не зразумела з чым яно звязана.

У кожным выпадку, падвышэнне базавай адзінкі выкліча далейшы рост нагрузкі на насельніцтва. Бо акрамя штрафаў, да базавай адзінкі прывязаныя шматлікія плацяжы, у тым ліку тых жа самых аўтамабілістаў. На жаль, нашаму народу не прывыкаць, мы з кожным Новым годам чакаем, чым нас «парадуе» ўлада.

- Калісьці гэта ўсё ж павінна скончыцца?

- Скончыцца тады, калі зменіцца ўлада. А ўлада зменіцца тады, калі народу будзе невыносна цярпець тое, што адбываецца ў краіне.