Новыя асобы беларускага пратэсту: эколаг Алена Дубовік

Сярод удзельнікаў апошніх акцый пратэсту ў Беларусі было заўважана шмат новых лідараў.

Актывістка экалагічнага руху Алёна Дубовік патлумачыла «Немецкой волне» свае матывы і падзялілася досведам.

На працягу апошніх 2-3 месяцаў у розных гарадах Беларусі праходзяць мірныя акцыі пратэсту. Большасць з іх - з патрабаваннем скасаваць прэзідэнцкі дэкрэт аб папярэджанні сацыяльнага ўтрыманства, празваны ў народзе дэкрэтам «аб дармаедстве». І далёка не заўсёды такія акцыі заканчваюцца для іх удзельнікаў без наступстваў.

За названы перыяд па ўсёй краіне было затрымана 900 чалавек, з іх больш за 150 былі аштрафаваныя або пакараныя адміністрацыйным арыштам. Да 12 дзён арышту была прысуджаная і актывіст экалагічнага руху Алёна Дубовік, якая называе сябе шэраговым удзельнікам пратэстных акцый.

«Сведкамі на судзе выступаюць супрацоўнікі міліцыі»

«Я гатовая да рэпрэсій. Дні арышту, якімі мяне пакаралі пасля ўдзелу ў санкцыянаванай акцыі супраць дэкрэту «аб дармаедстве», якая прайшла ў Менску 15 сакавіка, - не першая мая адседка. Я ўяўляю, як працуе сістэма, і яна мяне не палохае. Больш палохае тое, што могуць пасадзіць надоўга ці адбудзецца штосьці, што зробіць немагчымымі наогул ніякія пратэсты», - так адказвае Алена на пытанне, ці не страшна ёй праяўляць грамадзянскую актыўнасць.

Дубовік затрымалі разам з усімі пасажырамі тралейбуса, у якім ехалі ўдзельнікі акцыі пратэсту. Відэа грубага затрымання невядомымі людзьмі ў цывільным паглядзелі ў інтэрнэце больш за 100 тысяч чалавек. «Абурыла ўсё: сам факт затрымання, форма, у якой гэта адбылося, абыходжанне з затрыманымі пазней, у аддзяленні міліцыі, суд, які нагадвае цырк, абыходжанне з арыштаванымі як з крымінальнікамі - асабліва пасля таго, як з менскага Цэнтра ізаляцыі правапарушальнікаў нас перавезлі ў Жодзінскую турму», - успамінае Алена Дубовік.

Суд разглядаў справу аб непадпарадкаванні законным патрабаванням супрацоўнікаў праваахоўных органаў, а таксама пра тое, што дзяўчына нібыта была ў масцы. «Прызначаны сведкам міліцыянт так і не сказаў нічога, што рэальна пацвярджала б маю віну, не адказаў ні на мае пытанні, ні на пытанні адваката. Падчас судовага працэсу, калі нібыта сведка спрабаваў адказваць на мае пытанні, суддзя Валерый Есьман штосьці чытаў у сваім тэлефоне, але гэта не перашкодзіла яму вынесці пастанову аб арышце», - распавядае Алёна тыповую для цяперашняй Беларусі гісторыю.

Раней паводле такога ж сцэнару яе каралі за ўдзел у акцыі пратэсту пасля прэзідэнцкіх выбараў у снежні 2010 года і за прысутнасць у менскім клубе на канцэрце ў падтрымку акцыі «Ежа замест бомбаў» у 2012-м. Пільную ўвагу да сябе Дубовік адчувае і пры перасячэнні мяжы: «Некалькі разоў старанна даглядалі пры ўездзе ў Беларусь з боку Украіны і выездзе на тэрыторыю Польшчы, шукалі экстрэмісцкую літаратуру і электронныя носьбіты».

Шарагоўцы беларускіх пратэстаў

Алене Дубовік - 32 гады. Яна працуе каардынатарам праекта «Зялёны тэлефон», створанага ў рамках таварыства «Зялёная сетка», які налічвае 15 экалагічных грамадскіх аб'яднанняў і 40 індывідуальных удзельнікаў. Штодня Алёна дапамагае вырашаць лакальныя экалагічныя праблемы людзям, якія звяртаюцца за дапамогай, распавядае ім аб іх правах і спосабах паўплываць на сітуацыю ў кожным канкрэтным выпадку, будзь то высечка дрэў у двары, стыхійна ўзніклы сметнік, дрэнная якасць вадаправоднай вады ці іншыя сітуацыі такога роду.

Алёна не знаходзіцца ні ў адной з беларускіх палітычных партый і, на яе прызнанне, у вулічных акцыях удзельнічае не часта, ёю рухаюць як эмацыйны, так і рацыянальныя парывы, пратэст супраць несправядлівасці, пачуццё салідарнасці. Дубовік называе сябе сацыяльнай актывісткай, прыхільніцай глабальнага экалагічнага руху, адзін з лозунгаў якога – «У нас няма запасной планеты» («There is no planet B»). Упершыню Алена выйшла на масавую акцыю - гэта быў «Чарнобыльскі шлях» - у 2008 годзе: «Для многіх гэта акцыя памяці ўперамешку з палітычнымі лозунгамі, а для мяне ў першую чаргу - пратэст супраць будаўніцтва АЭС у Беларусі».

Дубовік падзяляе меркаванне, што ўвод у эксплуатацыю першай беларускай АЭС у Астраўцы не вырашыць праблему ні палітычнай, ні эканамічнай незалежнасці Беларусі, а толькі створыць комплекс праблем, уключаючы экалагічныя рызыкі.

Варыянтаў заявіць аб сваёй пазіцыі, дамагчыся захавання правоў чалавека ў цяперашніх беларускіх рэаліях, канстатуе Алена, няшмат: аб'ядноўвацца з аднадумцамі, фармуляваць свае патрабаванні, спрабаваць дамагацца іх выканання, выходзячы на вулічныя акцыі пратэсту. Пачуццё пратэсту ў дзяўчыны выклікае сам факт спробаў дзяржавы забараніць усякія пратэсты.

Блізкія падтрымліваюць пратэстоўцаў, але пасіўна

Апошнія 8 гадоў Алена жыве ў Менску, бацькі - у Кобрыне, маленькім гарадку на захадзе Палесся. Там жа засталіся сябры дзяцінства. Бацькі, кажа Алёна, падтрымліваюць яе, усё разумеюць, але самі ні ў якіх акцыях не ўдзельнічаюць, хоць ужо даўно не глядзяць беларускае тэлебачанне і чытаюць навіны ў інтэрнэце.

Разумеюць, што адбываецца ў краіне, і тыя сябры дзяўчыны, што засталіся ў Кобрыне, але і яны не гатовыя пратэставаць: «Горад маленькі, варыянтаў, дзе працаваць, няшмат. Ва ўсіх - сем'і, дзеці. Сяброўка, індывідуальны прадпрымальнік, займела шмат запазычанняў праз змены дзяржавай правілаў працы для ІП. Але і яна не пратэстуе, спрабуе разлічыцца за крэдыт, узяты да таго, як змяніліся ўмовы на рынку».

Пра тое, што ў Беларусі любая сацыяльная актыўнасць, не санкцыянаваная ўладамі, знаходзіцца пад пільнай увагай рознага роду «кампетэнтных структур», ведаюць усе, хто хоць раз спрабаваў удзельнічаць у публічных акцыях (нават дазволеных), якія ўлады разглядаюць як пагрозу для іх. Аднак, нягледзячы на пагрозу рэпрэсіяў, на пытанне, ці збіраецца Алёна працягваць сацыяльную актыўнасць, яна адказвае: «Так, у мяне вялікія планы».