Габрэі, якія перажылі Халакост: Нас абклалі, як завод колавых цягачоў

Як замежная дапамога для габрэяў папаўняе бюджэт Беларусі.

Да паловы бязвыплатнай дапамогі, якая паступае ў Беларусь ад амерыканскага габрэйскага камітэта «Джойнт», сыходзіць у бюджэт як падаткі. Яе атрымальнікі лічаць гэта несправядлівым, гаворыцца ў расследаванні Deutsche Welle.

У сераду, 21 чэрвеня, прэс-служба міністэрства падаткаў і збораў Беларусі паведаміла аб скасаванні падаходнага падатку для інвалідаў і пенсіянераў за прадстаўленыя ім дабрачынныя патранажныя паслугі. Гаворка ідзе пра бязвыплатную замежную дапамогу (БЗД), якую Амерыканскі габрэйскі аб'яднаны размеркавальны камітэт «Джойнт» накіроўвае ў Беларусь 12 рэгіянальным дабрачынным арганізацыям «Хэсэд» («Міласэрнасць»).

Аднак скасаванне аднаго гэтага плацяжу праблему высокага падаткаабкладання дабрачыннай дзейнасці не развязала. Сотні беларускіх габрэяў, якія маюць патрэбу ў доглядзе па ўзросту і праз хваробы, будуць плаціць дзяржаве падаходны падатак на дапамогу, атрыманую ў натуральнай форме - за лекі, памперсы, інвалідныя вазкі, прадуктовыя наборы і неабходную бытавую тэхніку.

Усяго з 2016 года, пасля ўваходжання ў сілу прэзідэнцкага дэкрэта №5 «Аб замежнай бязвыплатнай дапамозе», у дзяржказну ад БЗД сышлі, паводле ацэнак спецыялістаў, падатковыя паступленні на дзясяткі тысяч даляраў - да 50 адсоткаў ад сум штомесячных рат, якія перасылаюцца «Джойнтам». Атрымальнікі падтрымкі ўважаюць несправядлівым, што дзяржава адбірае значныя сродкі ў старых і хворых людзей, у той час як сама дапамагчы ім не ў стане.

Чаму трэба плаціць за бясплатную дапамогу?

«Не разумею, за што я павінен плаціць падаткі, калі сам маю патрэбу», - абураецца 82-гадовы Барыс Бейлінсан са Светлагорску. Ён паведаміў DW, што 2 гады працаваў у Чарнобылі пасля аварыі на ЧАЭС, страціў здароўе і цяпер удзячны тым, хто ад «Хэсэд» прыносіць яму прадукты і ўтрымлівае ў чысціні кватэру. А сваячка 83-гадовай Фіры Міхайлаўны з Магілёва кажа, што тая ў мінулым месяцы ўжо атрымала паведамленне аб неабходнасці плаціць падатак за атрыманыя ёю ад мясцовага «Хэсэд» сродкі асабістай гігіены і паслугі па догляду. Навіна аб тым, што цяпер падатак за патранаж плаціць не трэба, узрадавала сям'ю.

Магілёўскі праваабаронца Барыс Бухель даведаўся пра падатак з публікацыі галоўнага рэдактара ізраільскага выпуску расейскамоўнай газеты Амерыкі «Габрэйскі свет» Шымана Брымана. Яна называлася «Беларусь патрабуе грошы з габрэйскіх старых, ацалелых у Халакосце». «Пасля выхаду на пенсію я атрымліваю грашовую дапамогу ад рэгіянальнага цэнтра «Хэсэд Бaрух», як і іншыя габрэі ў цяжкіх жыццёвых сітуацыях», - распавёў DW Бухель. На дадатковыя 13 еўраў штомесяц ён можа набываць кашэрныя прадукты і павінен падаваць чэкі пакупак. Цяпер Барыс Бухель асцерагаецца, што яму таксама давядзецца плаціць падаходны падатак.

Аднак кіраўнік магілёўскай арганізацыі «Хэсэд Бaрух» Іна Львовіч супакойвае атрымальнікаў грашовай дапамогі: «Яна падаткам не абкладаецца». Затое такі падатак могуць спагнаць за лекі і прадметы асабістай гігіены. Даваць якую-небудзь ацэнку ініцыятыве ўладаў Львовіч катэгарычна адмовілася, але падкрэсліла, што ў Магілёве блізу 900 падапечных, якія маюць патрэбу ў дапамозе.

«Гэта проста абсурд!»

Супрацоўніца бухгалтэрыі менскага габрэйскага дабрачыннага таварыства «Хэсэд Рахамім» у гутарцы з DW пацвердзіла, што «паведамленне падатковай службы аб скасаванні падатку з фізічных асоб на патранажныя паслугі ўжо атрымана». З яе слоў, мясцовая падатковая інспекцыя таксама прапанавала накіраваць ліст ад арганізацыі з просьбай лічыць несапраўднымі раней адпраўленыя спісы атрымальнікаў патранажнай дапамогі і паабяцала вярнуць падаткі тым, хто ўжо іх заплаціў.

Але пры гэтым у афіцыйным тлумачэнні міністэрства падаткаў і збораў гаворыцца, што «тавары, аплачаныя габрэйскімі дабрачыннымі грамадскімі аб'яднаннямі за кошт БЗД, прызнаюцца для фізічных асоб прыбыткам і з'яўляюцца аб'ектам падаткаабкладання». Гэта значыць, што са старых і хворых усё ж будуць спаганяцца 13-працэнтны падаходны падатак за прадметы першай неабходнасці, абеды і прадукты на дом, лекі, якія атрымлівае ад «Хэсэд».

Бухгалтар менскага «Хэсэд» перакананая, што падатак за бязвыплатную дапамогу бяздольным наогул нельга браць - ні з якіх паслуг. «Атрымліваецца, мы пакармілі чалавека бясплатна, за кошт гуманітарнай дапамогі, а ён павінен заплаціць дзяржаве за абед, які чамусьці лічыцца прыбыткам? - задаецца пытаннем спецыяліст. - Гэта проста абсурд!».

Якая працуе ў Рэчыцы ад гомельскага «Хэсэд Ахім» Людміла Якаўлеўна распавяла DW, што нядаўна арганізацыі давялося купіць газавую пліту самотнаму пажылому чалавеку, так як Гаргаз забараніў эксплуатацыю старой: «Пліта каштуе ў 2 разы больш за ягоную 100-даляравую пенсію, але яму ўсё роўна давядзецца заплаціць за гэта падатак».

«Абклалі, як завод колавых цягачоў»

Але акрамя падаткаў, якія хоча атрымліваць беларуская дзяржава ад тых, хто мае патрэбу, ёсць яшчэ падаткі, якія плацяць самі «Хэсэд», што размяркоўваюць бязвыплатную замежную дапамогу «Джойнта». З 2016 года гэтыя дабрачынныя арганізацыі выплачваюць 20 адсоткаў падатку на даданую вартасць за паслугі патранажу. «Гэта прыстойная сума - да 100 тысяч даляраў у год з усіх нашых арганізацый», - падкрэсліла бухгалтар менскага «Хэсэд Рахамім». Яна распавяла, што ёсць яшчэ частка грошай, якія паступаюць ад спонсараў на аказанне сацыяльных паслуг малазабяспечаным, якая абкладаецца 18-адсоткавым падаткам на прыбытак.

Выплачваюць «Хэсэд» таксама і 34-працэнтны падатак у Фонд сацыяльнай занятасці насельніцтва з заробкаў, якія атрымліваюць у іх патранажныя супрацоўнікі. А тыя ў сваю чаргу плацяць 13-працэнтны падаходны падатак і плюс 1 працэнт пенсіённага ўнёску.

«Увогуле, нас абклалі з усіх бакоў, як завод колавых цягачоў», - іранізуе субяседніца. І адзначае, што такім чынам у казну сыходзіць да 50 адсоткаў бязвыплатнай замежнай дапамогі «Джойнта».

На пытанне DW, чаму пытанне аб высокім падаткаабкладанні паўстала толькі цяпер, калі дэкрэт №5 дзейнічае больш за год, бухгалтар патлумачыла, што ранейшыя звароты ад «Хэсэд» да мясцовых уладаў былі безвыніковымі. Падатковы кодэкс РБ заблытаны, але пісьмовых тлумачэнняў ніхто не даваў. «Усё было ціха, пакуль не з'явілася інфармацыя аб падатках на фізічных асоб - старых і хворых, якія лічаць гэта несправядлівым», - кажа супрацоўніца менскага офіса.

Кіраўнік гарадзенскага дабрачыннага фонду «Нохум» Алена Куцэвіч распавяла DW, што калі людзі даведаліся пра неабходнасць плаціць падаткі, некаторыя сталі адмаўляцца ад памперсаў ці эканомяць і замест 3 штук бяруць толькі па адным. «Можна толькі шкадаваць, што замест падзякі за замежную дапамогу нашым старым дзяржава абкладае гэтыя сродкі падаткамі», - панаракала напрыканцы Людміла Якаўлеўна з Рэчыцы.