«Пераразмяркоўвалася двойчы: спачатку заробак затрымлівалі, потым і зусім не плацілі»

Выпускніца БНТУ пра рынак працы і маладых спецыялістаў.

Цяпер усе свае прыгоды Маша ўспамінае спакойна і дзесьці нават з гумарам. Кажа, тое, што не забівае, робіць мацнейшым. А паўтара гады таму ёй, выпускніцы будаўнічага факультэта, было не да смеху. Заявак на маладых спецыялістаў не паступіла, і ва ўніверсітэце сказалі шукаць працу самім. На добрыя месцы супрацоўнікаў без досведу не бралі, а з дрэнных праз пару месяцаў пасля размеркавання беглі ўжо самі выпускнікі, піша «Онлайнер».

Віцяблянка Маша вучылася ў БНТУ на будаўнічым факультэце (спецыяльнасць "Экспэртыза і кіраванне нерухомасцю»). Скончыла яна яго летам 2016 года.

- Я вучылася на бюджэце, і да часу размеркавання нас такіх было 19 чалавек, - распавядае дзяўчына. - Заявак на маладых спецыялістаў не было наогул. Ніводнай. Я спадзявалася, што нам дадуць так званы свабодны дыплом. Але не, сказалі шукаць працу самім. Прыстрашылі, што ў адваротным выпадку будуць праблемы з дыпломам ці пакінуць на кафедры за 150 рублёў заробку. Сёй-той да таго часу падпрацоўваў, у кагосьці былі сувязі, хтосьці і сам знайшоў. Я да апошняга спадзявалася на свабодны дыплом, таму пайшла шукаць працу даволі позна. Спачатку паспрабавала ўладкавацца ў Менску. Схадзіла пару разоў на гутаркі, прапанавалі пайсці інжынерам-эканамістам за 300 рублёў з навучаннем. Але гэта ж Менск! Дзве траціны заробку сыходзіла б на арэнду жылля, а за астатнія 100 рублёў не асоба пракормішся, пра адзенне і наогул казаць няма чаго. Карацей, не варыянт.

«У праектным інстытуце за два месяцы, як цяпер памятаю, атрымала 50 рублёў»

Дзяўчына паспрабавала шчасця ў Віцебску. Больш за месяц абівала парогі арганізацый, але беспаспяхова: практычна ўсюды патрэбныя былі людзі з досведам. Дзесьці толькі разводзілі рукамі: маўляў, звальняем спецыялістаў з 10-гадовым стажам, куды новенькіх браць?

- У выніку я знайшла месца, як ні дзіўна, нават вельмі нядрэннае, - успамінае Марыя. - Пасада як раз па спецыяльнасці (ацэншчык), нядрэнны аклад, офіс у цэнтры. Мяне паклікалі на сумоўе, мы ўжо нават ўмовы працы агаворвалі, але толькі тут дырэктар выявіла, што мне трэба размеркаванне. Як толькі яна гэта ўсвядоміла, адразу ж адмовіла. Кажа: «Калі б ты хоць бы на практыцы ў нас была пару раз, тады магчыма». А так узяць «з вуліцы» на два гады ніхто не рызыкаваў.

Машы дапамаглі знаёмыя: адшукалася месца ў праектным інстытуце за 300 рублёў. Кажа, выйсця не было. Дзяўчыну размеркавалі ў родны горад. Плюс быў у тым, што не даводзілася плаціць за кватэру, ды і бацькі дапамагалі.

- У праектным інстытуце былі вялікія запазычанасці. Ён працаваў чатыры дні на тыдзень, - кажа дзяўчына. - Там затрымлівалі заробак: за два месяцы, як цяпер памятаю, атрымала 50 рублёў. З'явілася шмат вольнага часу, стала шукаць падпрацоўку. Чула, што шмат хто з маіх аднагрупнікі пайшлі ў агенцтва нерухомасці. Я таксама наважыла паспрабаваць: раптам змагла б сумяшчаць?

«У агенцтве нерухомасці перасталі плаціць нават аклад»

У адным з агенцтваў нерухомасці, куды патэлефанавала Маша, дзяўчыне прапанавалі цэлую стаўку. Гатовыя былі ўзяць нават на размеркаванне. Віцяблянка прыкінула, што пасля года працы зможа здаць іспыты і стаць атэставаным рыэлтарам, і пагадзілася. Праектны інстытут зразумеў становішча, а ўніверсітэт пагадзіўся на пераразмеркаванне. Так Маша стала агентам нерухомасці.

- Абяцалі нармальныя ўмовы: офіс у цэнтры, карпаратыўную сувязь, аклад 250 рублёў і працэнт ад угод, - успамінае дзяўчына. - Спачатку ўсё ішло добра: і заробак плацілі, і працаваць нармальна было, і ўгоды былі - да Новага года. Затым наступіла зацішша, пачаліся праблемы з заробкам. Перасталі плаціць нават аклад. У выніку на рэкламу грошай не было. Мала таго што нерухомасць перасталі купляць і прадаваць, дык яшчэ і кліенты сышлі. У нас нават тэлефоны за нявыплату адключылі.

Плюс псіхалагічны момант: было цяжка праз узрост. Ёсць праблема ў тым, што маладых у пэўным сэнсе не ўспрымаюць сур'ёзна. Да прыкладу, прыходзяць пакупнікі кватэры, якім ужо па 40 гадоў. Людзі яны ўжо паважлівыя і не жадаюць слухаць меркаванне дзяўчынкі, якая ім у дочкі пасуе. У гэтым плане было псіхалагічна складана. Магчыма, калі б я выглядала старэйшай, магла б быць больш пераканаўчай.

Фактычна паўгода Маша прапрацавала задарма, званкі і праезд аплачвала сама. Заробленыя грошы ёй не вярнулі дагэтуль.

«Ва ўніверсітэце другому пераразмеркаванню не здзівіліся»

Пасля года такой працы ў Віцебску Маша наважыла: трэба ехаць у сталіцу. Яе хлопец, што размеркаваўся ў Жодзіна на ЦЭЦ, пачаў клікаць да сябе. Планы былі розныя: ці ездзіць у Менск на працу з Жодзіна, ці ж здымаць у сталіцы пакой з кім-небудзь на дваіх.

- У Менску таксама не склалася. Хадзіла ў пяць ці шэсць месцаў. Ну, там таксама адказвалі, што альбо яны ператэлефануюць, альбо каб я праз тыдзень ператэлефанавала, - успамінае Маша. - Але месца я знайшла. Даволі хутка, праз тыдзень. Мне прапанавалі пасаду інжынера ПТА на заробак 600 рублёў. Але я выпадкова ў інтэрнэце знайшла яшчэ адну вакансію ў Смалявічах. Гэта бліжэй, хвілін 20-25 на электрычцы. А заробак - прыкладна 400 рублёў. Думала-думала, уявіла гэтую гадзіну на электрычцы да Менска, потым яшчэ 20 хвілін да месца працы (у дзень гэта тры гадзіны на дарогу) - і наважыла: варыянт у Смалявічах лепшы. Хоць вельмі шмат людзей ездзяць у Менск, і ехаць ім яшчэ далей, чым з Жодзіна, але гэта цяжка, калі шчыра. Пераразмеркавалася, вось ужо год там працую. Другі раз пераразмяркоўвалі абсалютна нармальна. Ва ўніверсітэце нават не здзівіліся: многія ў нас і па пяць разоў пераразмяркоўваліся.

Маша кажа, што цяпер праца яе задавальняе: калектыў невялікі, амаль сямейны і вельмі добры. Але прызнаецца: калі б не хлопец і бацькі, у фінансавым плане было б цяжкавата.

«Калі б не хлопец і бацькі, не ведаю...»

- У маёй сферы маладыя спецыялісты цяпер атрымліваюць ад 300 да 600 рублёў. У Менску - прыкладна 500-600, у абласцях - 300-400, - тлумачыць дзяўчына. - Бацькі, вядома, вельмі дапамагаюць. Ну і мой хлопец зарабляе ў некалькі разоў больш. Гэта ён плаціць за кватэру і «камуналку». Дзякуючы яго заробку мы можам адкладаць на нейкі адпачынак, дазваляць сабе паходы ў кавярні і гэтак далей. Калі б у яго быў заробак такі ж, як у мяне... Не ведаю...

- Што далі мне гэтыя паўтара года размеркавання?.. - задумваецца дзяўчына. - Па-першае, прапаў страх няўдачы, я перастала баяцца адмоў. Па-другое, атрымала разнастайны досвед - што ў сферы продажу нерухомасці, што па сваёй спецыяльнасці. Па-трэцяе, я цяпер дакладна ведаю, чаго хачу.

Шэсць месяцаў - і размеркаванне ў Машы скончыцца. Тады, як кажа дзяўчына, «Добі будзе вольны». Нягледзячы на добры калектыў і працу ў Смалявічах, яна марыць сысці ў сваю справу.

- Ужо паволі адкладаю на сваю справу. Пакуль не ведаю, што гэта будзе, але ўпэўнена: нешта творчае, - кажа яна. - Скончу размеркаванне, трохі адпачну і пачну працаваць на сябе.