Экспэрт: Калі людзі ўцякаюць з краіны, значыць, сістэма не дзейнічае

Беларусь выбудоўвае замежнікам на ўваходзе барыкады.

Заснавальнік і прэзідэнт Tbilinomics Policy Advisors (Грузія) Эрык Ліўні пра тое, чаму Беларусь можа павучыцца ў Грузіі, а ў якіх трансфармацыях лепш не браць з яе прыкладу, піша «Заўтра тваёй краіны».

«Да радыкальных рэформ краіны звяртаюцца ад безвыходнасці»

Грузія першапачаткова знайшла нядрэнны варыянт - наймагутнейшы рэбрэндынг, заявіўшы пра сябе як пра смелы экспэрымент у галіне рэфармавання. Пад гэтай падліўкай уся міжнародная супольнасць кінулася ёй дапамагаць. Але ў выніку краіна стала ахвярай свайго піяр-поспеху. Ініцыятары змен паверылі ў сябе, як у вялікіх рэфарматараў, якія нясуць святло не толькі Грузіі, але і ўсяму свету, напрыклад, той жа Беларусі. Так, змены патрабавалі палітычнай волі і вялікіх намаганняў. Так, многія пастановы былі рэвалюцыйнымі. Але некаторыя дасягненні ў выніку былі досыць сціплыя.

Звольніць усіх супрацоўнікаў дарожнай паліцыі або чыноўнікаў - гэта лёгкая задача, якая выконваецца адным росчыркам пяра. Нейкія крокі дапамаглі зрабіць донары - прафінансавалі і прывезлі экспэртаў. Так было з электроннай сістэмай, якая дазваляе грамадзянам і бізнэсу развязваць многія пытанні ў самыя кароткія тэрміны. Гэта працуе і мае ўстойлівы характар. Але ёсць пытанні, развязаць якія значна складаней, якія патрабуюць сталага ўдзелу мясцовых экспэртаў, кадраў, вялікіх рэсурсаў. Напрыклад, як падняць прамысловасць, сацыяльна абараніць людзей, палепшыць сістэму адукацыі.

Для гэтага трэба выхоўваць народ, навучаць яго, прывучаць хоць бы своечасова прыходзіць на працу і добрасумленна працаваць. Гэта доўгатэрміновы праект, у які сёння трэба ўкласці вялікія намаганні, каб толькі праз шмат гадоў атрымаць вынік.

«Беларусы ўмеюць вучыцца і працаваць»

Фармальныя рамкі для лепшага жыцця былі створаныя. Але рэфарматары не знайшлі развязання таму, чым гэтыя рамкі запаўняць. І дагэтуль гэтае пытанне не развязанае. Найперш таму, што не стае людзей - кваліфікаваных, адукаваных, якія ведаюць хаця б сваю мову, якія ўмеюць чытаць інструкцыі і пільнавацца іх. Сёння грузінская эканоміка адчувае голад нават не высокакваліфікаваных кадраў, а проста нармальных.

Калі параўнаць апытанні бізнэсу, то сярод праблем ва ўсім свеце на першых месцах стаяць доступ да фінансаў, падатковая сістэма і карупцыя. У Грузіі - доступ да кваліфікаванай рабочай сілы і стаўленне людзей да працы, іншымі словамі працоўная этыка. І гэта вельмі складаныя праблемы, якія патрабуюць шматгадовых намаганняў.

Беларуская сітуацыя ў гэтым плане іншая - сістэма адукацыі тут працуе. Плюс да гэтага людзі дысцыплінаваныя, умеюць працаваць і іх, у параўнанні з Грузіяй, вучаць добра. Так, незадаволенасць падрыхтоўкай кадраў ёсць, але яна іншая, і ў чымсьці залежыць ад амбіцый бізнэсу і досыць хуткага развіцця сэктараў эканомікі. Але агулам школьная і вышэйшая адукацыя больш ці менш праблему закрываюць.

«Навошта ствараць перашкоды для замежных працаўнікоў?»

Ёсць кірункі, дзе Грузія можа быць для Беларусі добрым прыкладам. Замежнікам цяжка трапіць у Беларусь. Для замежных супрацоўнікаў, якія прыехалі ў краіну нават пасля атрымання візы складанасці не заканчваюцца - трэба дзесьці зарэгістравацца і прайсці шмат іншых бюракратычных працэдур.

У Грузіі для замежных супрацоўнікаў няма ніякіх перашкод - ніякіх віз, дазволаў, рэгістрацый. Краіна можа пахваліцца адсутнасцю бюракратыі, у тым ліку для замежных працаўнікоў. Вось чаму ў Грузію масава едуць фрылансеры, якім для працы патрэбны толькі кампутар. Едуць з Расеі, Украіны, Нямеччыны, Швэцыі. Сапраўды гэтак жа прыязджаюць стартапы з заходніх краін, бо ў Грузіі жыць танней.

Так Грузія развязвае пытанне браку ўласных кадраў. Да таго ж маленькія і сярэднія кампаніі, стартапы і проста прафесіяналы, якія прыязджаюць, прыцягваюць да працы і грузінскіх грамадзян, перадаючы ім свой досвед і гадавання добрых спецыялістаў для краіны.

Беларусь пакуль выбудоўвае замежнікам на ўваходзе барыкады. А той жа IT-сектар здабыў бы, калі б украінскія, армянскія ды іншыя спецыялісты маглі прыязджаць і свабодна тут працаваць.