У Крамлі істэрыка

Расея ўшчэнт пакрыўдзілася на перспектывы стасункаў NATO з Грузіяй і Украінай.

Дырэктар дэпартамента агульнаеўрапейскага супрацоўніцтва расейскага МЗС РФ Андрэй Келін так і сказаў: «Нам давядзецца выбудоўваць абарончы пояс паблізу Сочы». Андрэй Келін яшчэ дадаў - «нягледзячы на каласальныя выдаткі».

Здаецца, гэта першы выпадак, калі высокапастаўлены расейскі дыпламат сказаў пра «план Б» на выпадак, калі NATO сур'ёзна зоймецца інтэграцыяй Грузіі. Хутчэй за ўсё, ён меў на ўвазе, што на акупаваную Расеяй Абхазію, якая з’яўляецца своеасаблівым буферам, надзеі ўжо не засталося. Як бы недарэчы нагадваць, але Сочы - зусім не «расейскі» горад, у розныя перыяды гісторыі Грузіі гэтая мясцовасць знаходзілася на тэрыторыі грузінскіх царстваў, тапаніміка наваколля горада - грузінская. Калісьці тут жылі адыгскія народы, да якіх расейская імперыя паставілася як да тубыльцаў, знішчаючы іх і высяляючы за межы сваіх тэрыторый - піша Алег Панфілаў для «Крым.Рэалій».

Цяпер Сочы – улюбёнае месца адпачынку Пуціна і расейскай эліты. І калі расейскі дыпламат і кажа аб стварэнні нейкага «пояса бяспекі», то ставіцца гэта хутчэй да бяспекі Пуціна, чым жыхароў гэтай часткі Краснадарскага краю, якія перажылі за апошнія гады будаўніцтва і разбурэнне Алімпійскіх аб'ектаў, авіякатастрофы і бандыцкія разборкі. Адлегласць ад памежнай з Абхазіяй ракі Псоў да Сочы ўсяго 35 кіламетраў.

NATO ўжо шмат разоў заяўляла, што ўважае Абхазію за частку Грузіі, патрабуючы вываду расейскай войскаў з акупаванай тэрыторыі. Пры большай інтэграцыі Грузіі ў структуры NATO, Абхазія ніколі не будзе абдзеленая ўвагай, тым больш, пасля заявы Генеральнага сакратара NATO Енса Столтэнбэрга аб тым, што часовая акупацыя 20 адсоткаў тэрыторыі Грузіі не з'яўляецца перашкодай для яе ўступлення ў Паўночнаатлантычны альянс. У ліпені гэтага года падчас візіту ў Тбілісі Столтэнберг заявіў, што NATO «цалкам падтрымлівае» еўраатлантычныя памкненні Тбілісі, а «Грузія стане сябрам NATO».

У дачыненні да Украіны сітуацыя яшчэ горшая. На прызнанне Андрэя Келіна, мяжа з Украінай «зусім не абсталяваная». Больш таго, «неабходна выбудоўваць абарончыя эшалоны і перавозіць абарончыя пабудовы на поўдзень», – дадаў Келін. Праўда, расейскі дыпламат выказаў надзею, што сяброўства ў альянсе - не пытанне найбліжэйшай будучыні як для Кіева, так і для Тбілісі, але сказана гэта было хутчэй для самазаспакаення. Здаецца, з Масквы першым разам данёсся рэальны адчай ад перспектывы «пагрозы з поўдня», як калісьці ў СССР спалохаліся ўступлення ў 1952 годзе ў NATO Турцыі. Тады Еўрапейскі кірунак прыкрывалі ў якасці буфера сацыялістычныя краіны, а пасля іх уступлення ў NATO адзінай надзеяй былі Украіна і Беларусь.

Што ж хочуць і што могуць стварыць у Сочы ў якасці «абарончага пояса»? Пакуль на тэрыторыі Абхазіі знаходзяцца блізу трох дзясяткаў расейскіх вайсковых баз і падраздзяленняў, у тым ліку і ФСБ. 1 лютага 2009 года 131-я асобная мотастралковая брыгада была перафармаваная і створаная 7-Я краснадарская Чырванасцяжная ордэнаў Кутузава і Чырвонай Зоркі вайсковая база. Да гэтага ўсе расейскія акупанты на тэрыторыі Абхазіі мелі статус «міратворцаў СНД». Праз год, 17 лютага 2010 года, Дзмітрыем Мядзведзевым і прэзідэнтам Абхазіі Сяргеем Багапшам было падпісанае Пагадненне аб аб'яднанай расейскай вайсковай базе на акупаванай тэрыторыі.

У адпаведнасці з пагадненнем у склад аб'яднанай вайсковай базы ўвайшлі былыя міратворчыя аб'екты і вайсковы аэрадром Бамбара, дыслакаваныя ў раёне Гудаўці, вайсковы палігон і частка марской бухты пад Ачамчыры, супольныя расейска-абхазскія вайсковыя гарнізоны, дыслакаваныя ў Кадорскай цясніне і каля Інгурскай ГЭС. Акрамя таго, вайскова-адміністрацыйныя і медыцынскія аб'екты - санаторыі і дамы адпачынку - размяшчаюцца ў Сухумі, Гагры, Гудаўці, новым Афоне, Эшэры і іншых населеных пунктах Абхазіі. Колькасны склад расейскай базы перавышае абхазскія «ўзброеныя сілы» ў два з лішнім разы, на ўзбраенні маецца 40 танкаў Т-90А; 120 бронетранспарцёраў БТР-80А; 18 самаходных гаўбіц 2С3 «Акацыя»; 12 мінамётаў 2С12 «Сані»; 18 рэактыўных сістэм залпавага агню БМ-21 «Град»; буксаваныя гаўбіцы Д-30; зенітна-ракетны комплекс супрацьпаветранай абароны С-300. Гэта толькі звесткі з адкрытых крыніц, якое ўзбраенне ў рэальнасці, невядома.

Вайсковая база ў Абхазіі падпарадкоўваецца камандаванню Паўднёвай вайсковай акругі РФ, у якой, адпаведна, на тэрыторыі Краснадарскага краю, які мяжуе з Абхазіяй, дыслакаваныя некалькі брыгад, у тым ліку ракетныя і выведвальныя батальёны марской пяхоты і два авіяцыйныя – самалёты і верталёты. Само сабой, вакол прэзідэнцкай дачы Бачароў Ручай размешчаныя ваенізаваныя падраздзяленні ФСА. У склад Паўднёвай вайсковай акругі ў 2010 годзе таксама ўвайшлі Чырванасцяжны Чарнаморскі флот і 4-е Чырванасцяжнае камандаванне ВПС і СПА. На ўсходзе ад Грузіі ў армянскім горадзе Гюмры дыслакаваная 102-я расейская вайсковая база з большым кантынгентам, чым у Абхазіі, і якая патэнцыйна супрацьстаіць Грузіі і Турцыі, з'яўляецца стрымліваючым фактарам у карабахскім канфлікце.

Што меў на ўвазе расейскі дыпламат Келін, цяжка выказаць здагадку, але мяркуючы з заявы дырэктара Дэпартамента бюджэтнай палітыкі ў сферы дзяржаўнай вайсковай і праваахоўнай службы Міністэрства фінансаў Расеі Анатоля Папова, «урад у найбліжэйшыя тры гады значна павялічыць выдаткі на абарону і нацыянальную бяспеку». Падчас выступу на пасяджэнні Камітэта Савета Федэрацыі ў абароне і бяспецы, ён паведаміў, што «агульны аб'ём дадатковых бюджэтных асігнаванняў на абарону і бяспеку складае 1 трыльён 160 мільярдаў рублёў за тры гады. Гэта беспрэцэдэнтная пастанова, такіх раней, прынаміс, даўно, не прымалася» «Разам з закрытай часткай выдаткі на праваахоўную дзейнасць, абарону і бяспеку складаюць 30% дзяржаўнага бюджэту», - распавёў Папоў.

Гісторыя з «поясам бяспекі» ніяк не развілася - расейскі Інтэрнэт нешматслоўны, а некалькі публікацый з меркаваннямі вайсковых экспэртаў не могуць адказаць на пытанні – навошта, чаму і якім чынам. Хто бываў у Сочы, то ведае, што ландшафт зусім не мае на ўвазе стварэнне новай вайсковай базы вялікай плошчы, бо ўсе больш-менш прымальныя для будаўніцтва тэрыторыі даўно асвоеныя пад Алімпійскія аб'екты. Да таго ж, будаваць нешта накшталт «лініі Манэргейма» няма сэнсу наогул - сучасныя войны толькі ў выпадку зачысткі тэрыторыі ад непрыяцеля маюць на ўвазе выкарыстанне наземных войскаў. На перасечанай горнай мясцовасці гэта практычна немагчыма. Будаваць падабенства «Вялікай кітайскай сцяны» або «вала Чынгісхана» і зусім будзе выглядаць смешна.

Хутчэй за ўсё, паркетны дыпламат Андрэй Келін імправізаваў, бо нідзе раней пра гэтую ідэю ніхто не прагаворваўся, хоць, вядома, яна лунала ў паветры, як магчымы варыянт супрацьстаяння з NATO ў перспектыве. На Чарнаморскім узбярэжжы ў 1830-х гадах ужо стваралася ўмацавальная лінія, у тым ліку і на лініі Сочы-Адлер-Піцунда-Гагра супраць пагрозы, якая зыходзіць ад Англіі і Турцыі, але больш за ўсё гэтая лінія спрыяла ізаляцыі чаркескіх плямёнаў ад вонкавага свету. У сярэдзіне 19 стагоддзя фартыфікацыйны лінія была дэмантаваная, амаль 80 адсоткаў чаркесаў – шапсугі і ўбыхі, абадзехі і бжэдугі – былі дэпартаваныя, у Турцыю сышла значная частка кабардзінцаў.

Сочы цяпер для Расеі ледзь не цэнтр расейскай палітыкі - тут значную частку жыцця праводзіць Пуцін, у Сочы да яго лётаюць замежныя прэзідэнты і расейскія міністры. Дыпламат Келін, мяркуючы з усяго, падкрэсліў важнасць гэтага горада, а не стварэнне з яго «непераможнай» цытадэлі. Да Украіны «пояс бяспекі» і зусім не можа мець дачынення праз далёкае размяшчэнне ад анэксаванага Крыму, так і мацерыковай частцы краіны. Вельмі падобна на істэрыку, якая ўжо не раз здаралася пры згадванні NATO. Яшчэ не вядомая рэакцыя Крамля на ідэю старшыні Мюнхенскай канферэнцыі бяспекі Вольфганга Ішынгера, які 2 лістапада заявіў, што «надышоў час распрацаваць дарожную карту для сяброўства Грузіі ў NATO і зрабіць канкрэтныя крокі ў гэтым кірунку».