Рыгор Месежнікаў: Калі палітыкі неэфектыўныя - павінен узняцца народ

Якія ўрокі можна атрымаць з пратэстаў у Славаччыне.

У Славаччыне трэці тыдзень праходзяць акцыі пратэсту. Нагодай для маніфестацый паслужыла забойства ў канцы лютага славацкага журналіста Яна Куцяка і ягонай нявесты. Свае пасады пакінулі прэм'ер-міністр краіны Роберт Фіцо, міністр унутраных спраў Роберт Каліняк і міністр культуры Марэк Мадарыч.

Але ўдзельнікі акцый пратэсту мяркуюць, што ўрад павінен цалкам сысці ў адстаўку, а ў Славаччыне павінны быць абвешчаныя датэрміновыя парламенцкія выбары.

Чаму забойства журналіста прывяло да такога грамадскага рэзанансу і масавых адставак ва ўрадзе? Cайт Сharter97.org звярнуўся па каментар да дырэктара славацкага Інстытута грамадскіх праблем Рыгора Месежнікава:

- Галоўная прычына, чаму гэта забойства так моцна ўскалыхнула грамадства - журналіст займаўся расследаваннем пэўных сувязяў бізнэсу з кіраўніцтвам і прадстаўнікамі кіроўнай партыі Славаччыны. Людзі ўспрынялі гэты інцыдэнт не толькі як пагрозу журналістам, але і ўсяму грамадству. Грамадскасць вельмі крытычна настроеная супраць карупцыі і таму людзі палічылі, што гэта падзея не можа застацца незаўважанай. Акцыі пратэсту прадаўжаюцца ўжо трэці тыдзень. Па сваёй масавасці акцыі пратэсту перасягнулі пратэсты часоў «Аксамітнай рэвалюцыі» 1989 года. Сама падзея была ўспрынятая, як каталізатар для змен у грамадскім жыцці краіны.

- Сёння стала вядома, што прэзідэнт Славаччыны адмовіўся прызначаць новы ўрад. Якое выйсце з палітычнага крызісу вы бачыце?

- Гэта адбылося ўпершыню ў гісторыі Славаччыны з 1990-га года. У гэтай сітуацыі існавала некалькі варыянтаў развіцця падзей. Партыі кіроўнай кааліцыі дамовіліся аб тым, што яны застаюцца ва ўладзе да наступных выбараў. Быў такі момант, калі партыя Smer (Курс - сацыяльная дэмакратыя - заўв.) Збіралася арганізаваць датэрміновыя выбары, бо прэм'ер-міністр Роберт Фіцо сышоў у адстаўку. Яны палічылі, што гэта прымальны для іх варыянт, будуць змены на ключавых пасадах ва ўрадзе, быў абраны в.а. прэм'ер-міністра з ліку гэтай партыі. Але тыя людзі, якія павінны былі стаць міністрамі, на думку прэзідэнта, не адпавядаюць неабходным крытэрыям.

Прэзідэнт Андрэй Кіска адмовіўся прызначаць новы ўрад. Асноўная прычына адмовы - тое, што в.а. прэм'ер-міністра Петэр Пелегрыні, якому было даручана фармаванне новага ўрада, прапанаваў на пасаду аднаго з міністраў чалавека, звязанага з былым міністрам унутраных спраў. Роберт Каліняк сышоў у адстаўку і сапсаваў увесь крэдыт даверу. Прэзідэнт мяркуе, што чалавек ва ўрадзе, які неяк звязаны з былым міністрам унутраных спраў, не стварае спрыяльную абстаноўку для расследавання забойства. Сёння кожны, хто звязаны з Робертам Калінякам, уважаецца за нядобранадзейнага.

Якія ўрокі мы можам атрымаць з падзей у Славаччыне?

- Галоўны ўрок у тым, што калі ў краіне падае давер да органаў улады, сістэмы правапарадку, палітыкі працуюць неэфектыўна і спрабуюць утрымаць сваю ўладу, нават нягледзячы на крытыку - у такой сітуацыі павінен казаць народ. Гэта самы галоўны ўрок. Прэм'ер-міністр падаў у адстаўку, міністр унутраных спраў падаў у адстаўку - і гэта ўсё не вынік проціборства ўрадавай кааліцыі і апазіцыі, хоць апазіцыя робіць сваю працу, крытыкуе дзейную ўладу. Мы бачым вынік ціску грамадзянскай супольнасці. Менавіта таму за падзеямі ў Славаччыне так пільна сочыць уся міжнародная супольнасць, нашы суседзі і сусветная прэса. Мы бачым сітуацыю, у якой грамадства ажыццяўляе станоўчы ціск на палітыкаў, калі яны не могуць выконваць задачы, пастаўленыя перад імі.