Сяргей Пятрухін: Я ўбачыў, што ў краіне дзеецца нейкае залюстроўе

Як абывацель з Берасця стаў народным рэпарцёрам.

Сяргей Пятрухін жыў, як многія, і не цікавіўся палітыкай. Некалькі гадоў таму Сяргей служыў у тэатры, потым працаваў вядоўцам на вяселлях, піша «Салідарнасць».

- Я быў «ватнікам», уважаў сябе за чалавека справядлівага і прыстойнага. Мяне не цікавіла палітыка: толькі б мяне не чапалі і давалі мне зарабляць. Ну, як звычайны беларус: «Жыву, у норку цягаю корм сабе, сваім дзеткам і жонцы. Не чапайце мяне» — успамінае ён.

Жыццё змянілася, калі ў доме, у якім ён жыў, паўстала праблема:

- Прайшлі тэрміны правядзення капітальнага рамонту. Дому было 50 гадоў, і ніхто не варушыўся. Парушэнні заканадаўства былі абуральнымі.

Сяргей пачаў перапіску з ЖЭСам і зразумеў, што ўлады не адпавядаюць таму, як яны сябе пазіцыянуюць у газетах:

- Я ўбачыў, што гэта нейкае залюстроўе.

Ён зняў фільм пра дом, у якім зрабілі такі рамонт, потым з'явіліся іншыя сюжэты.

— Чым больш я ў гэта ўцягвацца, тым больш разумеў, што ў нас усё перавернутае з ног на галаву. Чыноўнікі - гэта групоўка часцей за ўсё непрыстойных фігур, якія дзейнічаюць не ў інтарэсах людзей, і жывуць лепш, чым іх працадаўца — народ. Для гэтага яны часцяком нічога не робяць, не хочуць адказваць на пытанні і адгароджваюцца ад людзей адпіскамі.

У міліцыі, калі і ёсць нейкі адсотак прыстойных супрацоўнікаў, то ён вельмі малы. Я бачыў, як яны хлусяць у судах - нахабна, на загад начальства.

Сяргей кажа, што быў сведкам трагедый, калі ў людзей забіралі бізнэс, адпраўлялі ў турму. Ён успамінае гучную крымінальную справу берасцейца Сяргея Ярася, аб якім здымаў фільм з Аляксандрам Кабанавым.

- Сяргей Ярась у сваім двары ў прыватным сектары смажыў шашлыкі. Гэта было а шостай вечара ў панядзелак. Суседзі без папярэджання выклікалі міліцыю, паскардзіліся на гучную музыку. Прыехала міліцыя. Яны сказалі, што музыку зробяць больш ціхай, маўляў, ідзіце хлопцы, ніякіх праблем. Міліцыянты сышлі, вярнуліся з падмацаваннем, адкрылі там стральбу. Запырскалі людзям вочы газам. Сяргея збілі, зламалі яму рэбры. Хто яго біў, ён не бачыў.

Сам ён былы міліцыянт, ягоны бацька ўсё жыццё ў міліцыі працаваў. Мама Сяргея вызначыла не пакідаць гэта беспакараным. Пакуль у Берасці з імі змагалася, усё было ціха, але яна выйшла на Менск. Распачалі справу супраць міліцыянтаў, але неўзабаве яе закрылі. На Сяргея і ягонага сябра завялі справу, абвінаваціўшы ў гвалце ў дачыненні да супрацоўнікаў міліцыі.

На судзе было характэрна тое, што міліцыянты цалкам памянялі паказанні, якія яны давалі на следстве. У Ярася было тры адвакаты. А суддзя адкідаў усе пытанні на высвятленне важных абставінаў, якія задавалі адвакаты. Сяргею Ярасю далі два гады агульнага рэжыму, ягонаму сябру - тры гады «хіміі».

Сяргей Пятрухін адзначае, што суд над Ярасем быў адкрытым, але людзей прыйшло мала.

- Я мяркую, што гэта выклік грамадству. Гэта зроблена напаказ: глядзіце, мы творым, што хочам.

Тое, што адбываецца ў Беларусі, народны рэпарцёр з Берасця ўспрымае як акупацыю.

- Усе чыноўнікі прызначаныя, народных дэпутатаў няма, улада рэдка рэагуе на спадзяванні людзей. Міліцыя - гэта апрычнікі, якія сочаць, каб народ жыў не паводле законаў, а паводле паняццяў — паводле іх правілаў. Ні суддзі, ні міліцыянты не даюць сябе здымаць. Ім сорамна, бо яны не суддзі, не праваахоўнікі, а чыноўнікі ў мантыях і форме, якім даюць загад кагосьці «мачыць», і яны яго выконваюць. Справядлівых судоў у нас практычна няма, выбараў няма. Так і выглядае акупацыя ў маім разуменні.

Сяргей Пятрухін называе злачынствам тое, што ў цэнтры Берасця дамы, пабудаваныя ў пачатку стагоддзя, прызналі аварыйнымі і аддалі інвестарам:

- Гарвыканкам адсяляў жыхароў гэтых дамоў на ўскраіну. Адзін дом я выратаваў ад такога рассялення. Людзям далі кватэры ў цэнтры, пасля таго, як гісторыя была перададзеная агалосцы.

- Яшчэ была гісторыя, калі прызналі аварыйным першы паверх пяціпавярховіка ў цэнтры горада. Людзей рассялілі, а цэлы паверх аддалі пад крамы. Уяўляеце, які гэта абсурд?

За шэсць гадоў, якія Пятрухін здымае фільмы пра праблемы Берасця, прэсінг з боку сілавікоў ён адчуў, калі пачалося супрацьстаянне ўладаў і мясцовых жыхароў, якія пратэстуюць супраць запуску акумулятарнага завода.

- Раней міліцыянты мяне не чапалі. Я сябе пазіцыянаваў, як кажа Шуневіч, фрыкопам - дабраахвотным памочнікам у барацьбе з карупцыяй.

Сяргей успамінае гісторыю, пра якую здымаў відэа:

- У цэнтры стаяў дом, там жылі тры сям'і. Сем'і рассялілі за кошт горада, то бок, за наш кошт, падаткаплатнікаў, а пляц аддалі чыноўніку з Дэпартамента фінансавых расследаванняў, які за год пабудаваў там дом.

Пятрухін апублікаваў гэтыя факты, але ўзнагароду ад дзяржавы - 50 базавых за дапамогу ў барацьбе з карупцыяй так і не атрымаў:

- Сказалі, што своечасова не падаў заяву.

Апошні год Пятрухін працуе ў пары з Аляксандрам Кабанавым.

- Калі б яго не было, я б, напэўна, здаўся. Дзякуючы Сашу, якасць відэа нашмат палепшылася.

Першыя арышты Пятрухін атрымаў за асвятленне маршу «дармаедаў», адкуль вёў відэатрансляцыі. За мінулы год народны рэпарцёр адседзеў 23 дзён і атрымаў штрафаў амаль на 3 000 даляраў.

- Кампанія, якая будуе акумулятарны завод, звярталася ў суд. Ён прызнаў, што мы прычынілі страты дзелавой рэпутацыі і загадаў нам папрасіць прабачэння, але мы гэтага не зрабілі, - распавядае Сяргей. — Яшчэ штрафавалі за тое, што выйшаў на плошчу ў цішотцы з надпісам супраць завода АКБ, — 45 базавых. У стрыме мы з Кабанавым прыстрашылі, што выйдзем на плошчу, але не выйшлі. Суд расцаніў гэта як заклік і кожнага аштрафаваў на 50 базавых.

Аплачваць штрафы народным рэпарцёрам дапамагаюць актывісты кампаніі «Берасце супраць свінцу».

- Аднойчы сабралі за дзень 750 даляраў. Яшчэ выстарчыла на адваката — успамінае Сяргей Пятрухін. - Адзін чалавек заплаціў за нас з Кабанавым чатыры штрафы - дзве тысячы даляраў. Гэтыя грошы нам перадалі знаёмыя. Мы вельмі яму ўдзячныя. Натхняе, што ёсць такія людзі, якія не могуць хадзіць на плошчу і карміць галубоў, але салідарныя з намі.

Пасля таго, як Сяргей з «ватніка» ператварыўся ў грамадзянскага актывіста, ад яго сышла жонка:

- У яе праца - яна баіцца. Нашаму сыну шэсць гадоў. Яе можна зразумець. У маім жыцці было ўсякае: выбітыя дзверы, ператрусы...яна ратуе дзіця. І я ратую яго ад акумулятарнага завода, напрыклад, і ад жыцця ў краіне, дзе пануе самавольства.

Калі так будзе прадаўжацца, моладзі трэба з'язджаць адсюль, тут няма ніякіх перспектыў. Канстытуцыя нам гарантуе права на свабоднае развіццё асобы, а ўсё накіраванае на тое, каб чалавека паставіць у рамкі і зрабіць яго паслухмяным рабом, які ходзіць да выбарчай скрыні, за бляшанку тушонкі ці таму што на працы сказалі.