Віктар Шандаровіч: Пуцін баіцца страціць уладу і жыццё

У Расеі склалася асаблівая ўнутраная сітуацыя.

Расейскі сатырык Віктар Шандаровіч мяркуе, што пасля анэксіі Крыма Расея стала ваеннай краінай, якая з пагардай ставіцца да правоў чалавека. На яго думку, галоўны страх расейскага прэзідэнта Уладзіміра Пуціна - страціць «уладу разам з жыццём».

Як змянілася Расея пасля анэксіі Крыма? Якія перспектывы вяртання паўвострава пад кантроль Украіны? Чаго больш за ўсё баіцца Уладзімір Пуцін? На гэтыя і іншыя пытанні Віктар Шандаровіч адказвае ў інтэрв'ю Радыё Крым.Реалии.

- Як анэксія Крыма змяніла Расею?

- Імперская лексіка ўжо была, імперскія настроі падаграваліся. І гэтая тэма: «вакол ворагі, а мы самыя лепшыя і самыя моцныя» - ужо ў публічным поле існавала досыць доўга. Анэксія Крыма зрабіла працэс незваротным. Колькасць перайшла ў якасць. Расею гэта змяніла прыкметна і моцна. Імперская лексіка вырвалася вонкі: агрэсіўная, ксэнафобская, ваенная. Расея стала ваеннай краінай, з ваенным бюджэтам, з ваеннымі прыярытэтамі і з канчатковай пагардай да такіх паняццяў, як правы чалавека і законы.

- У якіх умовах кіраўніцтва Расеі можа пачаць размову аб аднаўленні ўкраінскага кантролю над Крымам?

- Для мяне ёсць два варыянты. Першы - у Расеі замест Пуціна аказваецца разумнае палітычнае кіраўніцтва. І трэба ісці гэтым шляхам (дэакупацыя Крыма - КР), таму што нікуды не падзецца. Інакш проста не вярнуцца на захад, ці не вярнуцца ў правілы гульні. Там, дзе крэдыты, інвестыцыі... Другое - па савецкім узоры, адбываецца абвальванне. Калі заканчваецца ежа, то сканчаецца і гонка ўзбраенняў. Тады кіраўніцтва становіцца нашмат больш згаворлівым праз пагрозу галодных бунтаў. Які варыянт абярэ матушка-гісторыя, я не ведаю.

- Калі гэта можа здарыцца?

- Не хочацца нагнятаць, але для гісторыі няма ніякай справы: будзе гэта пры вашым жыцці, ці не. Некалькі дзесяцігоддзяў для гісторыі - гэта наогул у межах дробнай хібнасці. Таму, на жаль, нічога хуткага чакаць не выпадае. Гэта можа быць і ўмомант. Сістэмы характэрныя фармальнай стабільнасцю - да нейкай хвіліны, калі ўсе разам перакульваецца. 100-працэнтныя рэйтынгі, а потым - імгненна ўсё перакульваецца.

- Як вы лічыце, праз пяць гадоў, Крым - расейскі або ўкраінскі?

- Ніякіх сумневаў у тым, што гэта была акупацыя, і ніякага рэферэндуму не было. Маё стаўленне да гэтага дакладнае. Тут варта было б абмяркоўваць іншае пытанне: «Але што рабіць далей?». Безумоўна, акупацыя павінна быць спыненая. Але трэба зрабіць так, каб тое, што будзе далей, было законна. І гэта трэба зрабіць у інтарэсах жыхароў Крыма, а не ў інтарэсах Масквы ці Кіева. Свет некалькі разоў развязваў больш цяжкія пытанні і праблемы.

- Што вы скажаце пра статус крымскататарскай аўтаноміі для Крыма?

- У мяне няма ніякага права голасу ў гэтым пытанні. Я яго ведаю вельмі павярхоўна. Тэма аўтаноміі існуе ва ўсім свеце. Ёсць трагічны выпадак - курдскі, напрыклад. Велізарны народ размазалі і ён жыве кавалкамі ў трох ці чатырох дзяржавах, і не можа атрымаць сваю дзяржаву. І паколькі ён не можа атрымаць яе легальнымі шляхамі, то пачынаюцца выбухі, пачынаецца партызаншчына.

І нічога добрага ў гэтым няма. Калі паўстала тэма «Крым наш» у Расеі, і ўсе пачалі сутаргава капацца ў падручніках гісторыі, то тут-то і высветлілася, што па нацыянальнай прыкмеце, па гістарычнай даўжыні, вядома, Крым крымскататарскі. Зразумела, што крымчане, крымскія татары могуць ставіць так пытанне.

- Пуцін чагосьці баіцца?

- Апошнія гады ён хацеў толькі аднаго - застацца ва ўладзе. Ён гэта зрабіў цалкам паспяхова. Усё астатняе - гэта тактыка: якім чынам застацца. Гэта ён можа зрабіць унутры ваеннай позвы. Унутры ксенафобскай, унутры месіянскай позвы. Калі ён - месія, які ратуе Расею ад варожага свету, то тады яму яго бог даруе і забойствы, і войны, і карупцыю. Гэта ўсё ў імя «вышэйшай мэты». Яму так утульна.

Яго задача - застацца ва ўладзе. Увесь Данбас, Сірыя, усё, што адбываецца, уключаючы ўнутраныя законы і знешні парадак дня - гэта для захавання ўлады. Без аховы ён не можа выйсці да ўласнага народу. Ён возіць з сабой народ у чынах не меншых за лейтэнанта. Ён баіцца замаху, ён разумее, наколькі яго знікненне будзе палёгкай для велізарнай колькасці ўплывовых людзей. Ён баіцца страціць уладу разам з жыццём або жыццё разам з уладай.