Як цэмент выйшаў Лукашэнку бокам

Да страт у цэментнай галіне дадаліся ўкраінскія антыдэмпінгавыя мыты.

Украіна ўвяла антыдэмпінгавыя мыты ў дачыненні да беларускага цэменту тэрмінам на пяць гадоў. Гэта пагоршыць праблемы вытворцаў з Беларусі, якія і так знаходзяцца ў цяжкім фінансавым становішчы. Экспэрты называюць праект развіцця цэментнай галіны ў краіне узорам неэфектыўнага гаспадарання, піша «Независимая газета».

Аб увядзеннi антыдэмпінгавых мыт паведаміла Міністэрства эканамічнага развіцця і гандлю. Пастанова была прынятая 21 траўня. Мыта складзе 57,03%. Тычыцца гэта пастанова не толькі Беларусі. У дакуменце сказана, што мытай будзе абкладацца таксама расейскі і малдаўскі цэмент. Прычым для Расеі мыта складзе 114,95%, а Малдове - 94,46%.

Расследаванне было распачатае яшчэ летам мінулага года. Тады Дзяржстат Украіны канстатаваў, што ў студзені-красавіку 2018 гадоў у краіну было пастаўлена з Расеі 135,5 тысяч тон цэменту на 5,19 млн даляраў, з Беларусі - 72,1 тысяч тон на 3,01 млн даляраў і з Малдавіі - 24,3 тысяч тон на 1,11 млн даляраў. Пры гэтым агульны аб'ём паставак складаў 236 тысяч тон на 10,39 млн даляраў. Трывогу ва Украіне забіла асацыяцыя «Укрцэмент», якая сцвярджала, што дэмпінгаваць на рынку Беларусі дазваляюць больш танныя энэрганосьбіты з Расеі. З іх звестак, у 2017 годзе рост продажаў беларускага цэменту ва Украіну даходзіў да 170%, а яго кошт быў у паўтара раза ніжэйшы, чым цэмент мясцовай вытворчасці. Пры гэтым украінскія заводы ў 2017 годзе змаглі нарасціць аб'ёмы вытворчасці толькі на 2-3%. Усе гэтыя чыннікі разам і сталі падставай для пачатку працэдуры расследавання.

Беларусь, вядома ж, усё адмаўляла і снавала планы далейшай экспансіі ўкраінскага цэментавага рынку. Натхнёныя вынікам беларускія чыноўнікі ад будаўніцтва заяўлялі, што давядуць пастаўкі да 1 млн тон. Рэч у тым, што ў Беларусі былі свае прычыны для таго, каб прадаваць цэмент «усялякім цаной».

Раней беларускія цэментныя заводы мадэрнізаваліся пад ручным кіраваннем асабіста Лукашэнкі. У 2005 годзе на піку росту патрэбы ў гэтым выглядзе тавару ён распарадзіўся мадэрнізаваць цэментныя заводы за кошт кітайскіх звязаных крэдытаў. Тады ўсе мясцовыя экспэрты спрабавалі растлумачыць правадыру дзяржавы, што попыт часовы і вельмі хутка схлыне, а прадпрыемствы застануцца з цэментам, які не будзе куды падзець, і з пазыкамі, якія трэба аддаваць. Сітуацыю пагоршыла яшчэ і тое, што будаваліся заводы цяжка і доўга, да кітайскіх будаўнікоў і іх абсталявання было вельмі шмат прэтэнзій. У выніку канкурэнты апынуліся больш хуткімі і занялі нішы раней, і ўжо калі беларуская прадукцыя выйшла на рынак, то была непатрэбнай. Напрыклад, у Расеі, на рынак якой разлічвалі ў Менску, было пабудавана некалькі прадпрыемстваў, якія ўваходзяць у кампанію «Еўрацэмент груп».

Як паведаміў сам Лукашэнка ў пачатку гэтага года падчас адмысловай нарады ў будаўнічай галіне, пазыкі ўсіх трох цэментных заводаў дасягнулі 1 млрд даляраў. Дзяржзаказ, наколькі мог, выкарыстаў цэмент (на будаўніцтва дарог), але гэта не выправіла сітуацыю.

Адначасова з паведамленнем Украіны аб увядзенні мыт для беларускага цэменту на сваім рынку ўрад Беларусі паведаміў пра тое, што надае чарговую дзяржпадтрымку тром цэментным заводам на 900 млн даляраў. Гэта значыць заплацілі іх пазыкі кітайскім партнёрам, а ім дазволілі заплаціць гэтыя грошы праз 30 гадоў, што азначае ніколі.

Сума і палітыка дзяржавы ў дачыненні да стратных заводаў уразілі не толькі эканамістаў, закапванне грошай у пясок абмяркоўвалі нават абывацелі ў сацсетках. Асабліва гэта дзіўна выглядае на фоне заяў дзяржавы аб зніжэнні датацый эканоміцы. Каментуючы сітуацыю, эканамісты кажуць пра тое, што агулам такая практыка цалкам укладваецца ў рамкі эканамічнай палітыкі цяперашняй беларускай улады. На плаве на грошы дзярждатацый трымаюцца не толькі гэтыя, але і многія іншыя прадпрыемствы. Мэта - захаванне кіравальнасці з боку дзяржавы і падтрыманне бачнасці паспяховасці беларускай мадэлі эканамічнага развіцця, якая адмаўляе рынкавыя рэформы і прыватную ўласнасць.

Непрыемнасці з цэментам на ўкраінскім рынку, магчыма, былі б не такія катастрафічныя, калі б адначасова для беларускіх вытворцаў прадуктаў харчавання не закрываўся расейскі рынак. У сераду стала вядома, што Рассельгаснагляд увёў дадатковы кантроль у дачыненні да яшчэ 18 беларускіх перапрацоўчых прадпрыемстваў.