Пекін штурхае Менск у пазыковую яму

Публічнага разводу з кітайскім падрадчыкам беларусам пазбегнуць не ўдалося.

Беларускі бок скасоўвае кантракт з кітайскім генпадрадчыкам, што будаваў завод беленай цэлюлозы ў Светлагорску. Яго падазраюць у наўмысным прычыненні шкоды вытворчасці. На гэтым фоне экспэрты загаварылі пра негатыўныя наступствы супрацоўніцтва з Кітаем для эканомікі краіны агулам, піша «Независимая газета».

Афіцыйны разрыў стасункаў ААТ «Светлагорскі ЦКК» і ААТ «Кітайская карпарацыя інжынірынгу САМС» (САМСЕ) павінен адбыцца 15 жніўня. Ва ўсякім разе, гэтае пытанне ўключанае ў парадак дня пазачарговага сходу акцыянераў Светлагорскага ЦКК, пра што паведамляецца на сайце прадпрыемства.

Кантракт з кітайскай кампаніяй быў заключаны ў 2010 годзе. Паводле першапачатковага плану, завод павінен быў быць запушчаны яшчэ ў 2015 годзе, аднак гэты тэрмін затым пераносіўся тройчы. Чарговы пуск планаваўся ў верасні-кастрычніку 2019 года, аднак яшчэ вясной урад заявіў, што тэрмін зноў пераносіцца - цяпер ужо на канец 2019 года. Інвестыцыйны праект стварэння вытворчасці 400 тысяч сульфатнай беленай цэлюлозы ў год рэалізуецца за кошт кітайскіх звязаных крэдытаў Экспартна-імпартнага банка Кітая (Эксімбанка) і Індустрыяльна-камерцыйнага банка Кітая. Агульная сума пазыковых сродкаў - больш за 650 млн даляраў. Па ходзе праекта было прыцягнута яшчэ блізу 200 млн даляраў Беларусбанка. Такім чынам, агульны кошт праекта і адпаведна аб'ём запазычанасці прадпрыемства, што будуецца, наблізіўся да 900 млн дал.

Праблема з кітайскім падрадчыкам паўстала на этапе запуску ў эксплуатацыю. Беларускі бок сцвярджае, што, згодна з кантрактам, займацца ім павінна была кітайская кампанія, аднак зрабіць гэта яна адмовілася, і беларусы спрабавалі вырашыць пытанне самастойна. Праўда, сіл не хапіла, і было вырашана прыцягнуць фінскую кампанію Andritz Oy (даччыная структура аўстрыйскага канцэрна Andritz). Кошт праекта вырасце яшчэ на 13 млн даляраў. Аднак гэта дае надзею на тое, што працы нарэшце будуць скончаныя і завод запрацуе на поўную магутнасць.

На мінулым тыдні ў мясцовых СМІ з'явілася інфармацыя аб тым, што кітайцы не проста адмовіліся запускаць пабудаваную вытворчасць, не жадалі браць на сябе гарантыйныя абавязанні і адмаўляліся падаваць коды доступу, але і спрабавалі нашкодзіць. Інфармаваныя крыніцы распавялі журналістам, што ў будынку цэнтральнага кіравання пад фальшпадлогай была выяўленая не прадугледжанае праектам электронная прылада, якая дазваляла нанесці шкоду абсталяванню або вытворчаму працэсу. Як сцвярджаў крыніца, з яе дапамогай можна было зрабіць кароткае замыканне. Відавочна, што разграбаць гэтыя праблемы беларусам давядзецца самастойна - паводле наяўнай інфармацыі, амаль усе свае грошы, а гэта больш за 760 млн даляраў, кітайскі падрадчык ўжо атрымаў.

Ураду хацелася б, вядома, каб гэтая гісторыя не стала здабыткам грамадскасці, аднак дамовіцца ціха і мірна з кітайцамі не ўдалося. Нагадаем, што на мінулым тыдні Лукашэнка правёў нараду, на якой абмяркоўвалася будаўніцтва ў Менску стадыёна і басейна за кошт бязвыплатнай тэхніка-эканамічнай дапамогі Кітая. Паводле звестак Мінэканомікі Беларусі, на гэтыя мэты Кітай выдзеліць 235 млн дал. Мясцовыя назіральнікі мяркуюць, што такім чынам кітайская бок спрабуе нівеліраваць няўдачы са светлагорскім праектам.

Незалежныя эканамісты даўно крытыкуюць нібыта стратэгічнае супрацоўніцтва з Кітаем, якое часцей за ўсё заканчваецца для Беларусі павелічэннем яе замежнага фінансавага цяжару. Усе кітайскія крэдыты - звязаныя. Гэта значыць атрымлівае іх Беларусь пад абавязанні купіць абсталяванне ў Кітая або скарыстацца інжынірынгавымі паслугамі кампаній гэтай краіны.

Паводле звестак фінансавай статыстыкі, Кітай стаў амаль такім жа значным крэдыторам для Беларусі, як Расея. Напрыклад, у пачатку гэтага года амаль 40% сродкаў, выплачаных урадам па вонкавым абавязку, сышлі ў Кітай. У той час як эфектыўнасць выкарыстання кітайскіх крэдытаў вельмі сумнеўная. Найбольш яркім прыкладам гэтага з'яўляецца як раз праект будаўніцтва светлагорскага ЦКК. Раней беларусы спрабавалі мадэрнізаваць за кітайскія крэдыты беларускія цэментныя заводы. Але ў гэтым праекце адсутнічала маркетынгавая прапрацоўка, у выніку заводы вырабляюць цэменту больш, чым могуць прадаць, і нясуць каласальныя страты, што не пазбаўляе іх ад неабходнасці вяртаць пазыковыя сродкі Кітаю.

Па наяўнай інфармацыі, у цэментныя заводы было ўкладзена больш за 1,2 млрд еўраў, якія неабходна выплаціць. Пры гэтым галіна штогод генеруе блізу 100 млн еўраў страт, а па іх даўгах разлічваецца бюджэт. Светлагорскі ЦКК таксама сёлета павінен заплаціць па крэдыце больш за 200 млн даляраў, пры тым, што яго даход таксама не перавышае 100 млн дал. Відавочна, што цяжар запазычанасцяў таксама ляжа на бюджэт, бо крэдыты ўзятыя пад гарантыі ўрада.