Ці прадоўжаць укладчыкі забіраць грошы з беларускіх банкаў?

Прагнозы эканамістаў.

Тэрміновыя дэпазіты насельніцтва ў жніўні скараціліся больш чым на 500 млн даляраў у эквіваленце. Гэтак значны адток быў справакаваны палітычным крызісам, што ўзнік пасля выбараў, пішуць naviny.by.

Якімі будуць надалей паводзіны ўкладчыкаў?

Стаўкі ўкладаў б'юць рэкорды

На фоне адноснай стабільнасці курсу рубля, запаволення інфляцыйных працэсаў і зніжэння стаўкі рэфінансавання прыбытковасць як рублёвых, так і валютных дэпазітаў за апошнія гады зніжалася.

Аднак сёлета сітуацыя кардынальна змянілася: спачатку праз пандэмію банкі вымушаныя былі павысіць адсоткавыя стаўкі дэпазітаў, а за апошнія тыдні крэдытныя арганізацыі пайшлі на гэта чарговы раз у сувязі з вострым дэфіцытам рублёвай ліквіднасці. У выніку стаўкі дэпазітаў дзе-нідзе дасягнулі максімуму за апошнія пяць гадоў.

Так, напрыклад, «БТА Банк» падняў стаўкі рублёвых укладаў да 25% гадавых, «Банк РРБ» – 22% гадавых, «Прыёрбанк» вывеў на рынак тэрміновыя дэпазіты са стаўкай 18% гадавых. Пра павышэнне ставак як рублёвых, так і валютных дэпазітаў аб'явіла большасць банкаў.

Праўда, пад высокі адсотак банкі прапаноўваюць размясціць кароткія дэпазіты – тэрмін размяшчэння якіх складае ад аднаго да трох месяцаў. Паводзіны банкаў, якія масава падвысілі стаўкі дэпазітаў, вытлумачальныя.

У жніўні-верасні, гэта значыць пасля прэзідэнцкіх выбараў, камерцыйныя банкі сутыкнуліся з павышаным попытам на рублёвыя крэдыты (у сувязі з узмацненнем дэвальвацыйных чаканняў праз палітычны крызіс) і адтокам укладаў (з той жа прычыны). У выніку банкаўская сістэма сутыкнулася з дэфіцытам рублёвай ліквіднасці, што і прывяло да росту ставак укладаў.

У жніўні, як сведчаць звесткі Нацбанка, апублікаваныя на гэтым тыдні, насельніцтва даволі актыўна канфіскоўвала свае ашчаджэнні з банкаўскай сістэмы. Так, на 1 верасня тэрміновыя валютныя дэпазіты насельніцтва склалі 5,15 млрд даляраў і скараціліся за жнівень на 416,2 млн даляраў або на 7,5%.

Тэрміновыя рублёвыя дэпазіты насельніцтва ў беларускіх банках на 1 верасня склалі 4,65 млрд рублёў і знізіліся за жнівень на 270,8 млн рублёў (108,4 млн даляраў у эквіваленце паводле сярэдняга курсу ў жніўні) або на 5,5%.

Такім чынам, за жнівень тэрміновыя дэпазіты насельніцтва ў беларускіх банках у замежнай і нацыянальнай валюце скараціліся на 524,6 млн даляраў.

Дарэчы, адток рублёвых і валютных рэсурсаў, назіраны сёлета, не толькі спарадзіў праблемы для банкаў, але і звузіў магчымасці дзяржавы займаць грошы на ўнутраным рынку.

Паводле звестак Мінфіна, асноўнымі трымальнікамі дзяржаблігацый на ўнутраным рынку з'яўляюцца беларускія банкі. Традыцыйна яны пазычалі дзяржаве грошы. Аднак сёлета кампенсавана валютных і рублёвых дзяржаблігацый на ўнутраным рынку больш, чым размешчана.

«Сёлета на ўнутраным фінансавым рынку пазычаць цяжэй. Асноўныя інвестары, якія сёння ёсць на ўнутраным рынку, – гэта банкі, і зразумела, што цяпер сітуацыя складваецца неспрыяльным чынам для банкаў з гледзішча даступнасці фандавання... Разумеючы, што банкі сёння самі маюць патрэбу ў рэсурсах, мы не спрабуем выключыць іх з банкаўскай сістэмы», – растлумачыў намеснік міністра фінансаў Андрэй Белкавец падчас онлайн-семінара, які арганізавала на гэтым тыдні агенцтва Cbonds.

Крохкі давер укладчыкаў

Міжнародныя рэйтынгавыя агенцтвы аддаюць пільную ўвагу рэсурснай базе банкаў, бо ад яе залежыць ліквіднасць і ў канчатковым выніку плацежаздольнасць крэдытных арганізацый.

На гэтым тыдні міжнароднае рэйтынгавае агенцтва Moody's выпусціла адмысловы агляд, які прысвяціла адтоку дэпазітаў з банкаўскай сістэмы Беларусі.

«Адток дэпазітаў насельніцтва, які паскорыўся пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня і ўзмацніў палітычную няпэўнасць, негатыўна адбіваецца на крэдытаздольнасці банкаў, паколькі зніжае іх падушку ліквіднасці. Дэпазіты фізічных асобаў з'яўляюцца важнай крыніцай фандавання для беларускіх банкаў і складаюць блізу 35% агульнасістэмных абавязальніцтваў», – канстатуюць аналітыкі Moody's.

Аўтары агляду адзначаюць, што пакуль няма звестак пра дынаміку дэпазітаў у верасні, але пры гэтым індыкатары грашовага рынку паказваюць на тое, што ціск на рублёвую ліквіднасць у банкаўскай сістэме Беларусі зніжаецца. Калі на мінулым тыдні стаўка на рублёвыя крэдыты на міжбанкаўскім рынку перавышала 25% гадавых, то на гэтым тыдні апусцілася да 11% гадавых.

«Тым не менш, улічваючы палітычную нестабільнасць у Беларусі, давер укладчыкаў застаецца крохкім, і адток рэсурсаў з банкаўскай сістэмы можа зноў паскорыцца», – мяркуюць аналітыкі Moody's.

Беларускія эканамісты на гэты момант прытрымліваюцца даволі песімістычных ацэнак датычна будучай дынамікі ўкладаў насельніцтва.

Назіральнікі мяркуюць, што хуткасць адтоку дэпазітаў насельніцтва будзе ў першую чаргу залежаць ад палітычнай і эканамічнай сітуацыі ў краіне, а таксама ад ўзроўню ставак дэпазітаў.

«Беручы да ўвагі, што ціск на ліквіднасць беларускіх банкаў у верасні стаў зніжацца, можна меркаваць, што і падрослыя адсоткавыя стаўкі дэпазітаў пойдуць уніз. Аднак калі палітычны крызіс будзе пагаршацца, можа адбыцца чарговы ўсплёск ставак дэпазітаў», – выказаў меркаванне ў каментары для БелаПАН фінансавы аналітык даследчай групы BusinessForecast.by Аляксандр Муха.

Пры гэтым эканамісты практычна ўпэўненыя ў тым, што калі ўкладчыкі і стануць пад высокі адсотак размяшчаць дэпазіты ў банках, то карыстацца попытам у насельніцтва будуць уклады, якія дазваляюць аператыўна забраць грошы ў выпадку неабходнасці.

«За апошнія гады назіраўся рост безадклікальных дэпазітаў. Хутчэй за ўсё, як тэрміны іх размяшчэння будуць мінаць, насельніцтва, напэўна, не будзе іх падаўжаць. У выпадку захавання палітычнай і эканамічнай нявызначанасці ў краіне, хутчэй за ўсё, мы ўбачым, што будзе павялічвацца дзель адклікальных укладаў на фоне змяншэння колькасці безадклікальных», – прагназуе Муха.