Эканаміст: У Беларусь могуць вярнуцца спецкрамы, як у СССР

Новыя санкцыі ствараюць для эканомікі вялікія цяжкасці.

Адным з ключавых элементаў пятага пакета санкцый, уведзенага днямі ЗША, сталі сектаральныя санкцыі супраць беларускай дзяржаўнай запазычанасці.

Сайт Charter97.org спытаў эканаміста Льва Марголіна, чаго варта чакаць ад новых санкцый беларускім грамадзянам і банкам.

- Гэта значыць, што ні банкі, ні юрыдычныя асобы не могуць пазычаць у далярах. Усё роўна пры гэтым, дзе і ў каго, таму што ўсе аперацыі з далярамі праходзяць праз банкі Злучаных Штатаў. Таму гэта дэ-факта закране і прадпрыемствы беларускія, у якіх ёсць сувязі ў імпарце або па экспарце, гэта закране і беларускія банкі. Гэта тычыцца ўсіх укладанняў больш як на тры месяцы. Ніякіх інвестыцый, ніякіх крэдытаў у амерыканскіх далярах ужо ні прадпрыемствы, ні банкі не атрымаюць.

- Шэраг банкаў ужо заявіў, што спыняе плацяжы ў далярах і еўрах у беларускія банкі. Чым гэта пагражае для фінансавай сістэмы Беларусі?

- Гэта прадвесціць вялікія складанасці. Не трэба думаць, што плацяжы ў далярах ідуць толькі на амерыканскія прадпрыемствы. Большасць контрагентаў беларускіх прадпрыемстваў, якія знаходзяцца па-за межамі Еўропы, гэта і расейскія фірмы, і афрыканскі кантынент, і Азія, Блізкі і Далёкі Усход, - у асноўным там усюды ідуць разлікі ў далярах. Даляр, як ні круці - сусветная валюта. А ўсе разлікі ў далярах, нават калі гэта плаціць адзін беларускі банк іншаму беларускаму банку ці расейскаму, усё роўна праходзяць праз амерыканскія банкі. Скажам, мае Беларусбанк карэспандэнцкі рахунак у якім-небудзь нью-ёркскім банку, і мае, дапусцім, расейскі Альфабанк. Калі гэтыя два банкі паміж сабой разлічваюцца ў далярах, то гэта проста азначае, што з аднаго рахунку ў нью-ёркскім банку сродкі спісваюцца і на іншы рахунак у гэтым банку залічваюцца. Як толькі амерыканскі банк убачыць нейкую назву беларускага банка, ён увядзе забарону. Як правіла, гэта больш істотна, бо нават калі гэтая аперацыя не супярэчыць санкцыям, гэта будзе моцна зацягваць плацяжы, бо клеркі ў гэтым банку дзесяць разоў пераправераць, ці не парушаюць яны гэтыя забароны. Адпаведна, плацяжы могуць расцягвацца і на дзень, на два, тры і на пару тыдняў.

- Што наконт разлікаў у далярах для беларускіх прадпрыемстваў? Ці ёсць пагроза таго, што яны будуць спыненыя?

- Яны будуць спрабаваць нейкім чынам трансфармаваць гэтыя плацяжы. Калі няма забарон у еўрах - значыць у еўры. Калі забароняць еўры, застаюцца рэзервовыя валюты - гэта швайцарскі франк, брытанскі фунт. Але калі зусім усё дрэнна будзе - трэба будзе дамаўляцца з Расеяй, з чым яна была катэгарычна не згодная раней, што аплату за газ і нафту мы будзем праводзіць у расейскіх рублях. Раней гэта рабілася ў далярах. Гэта вялікія праблемы, якія не смяротныя для эканомікі, але ствараюць вялікія цяжкасці.

- Ці можа ўзнікнуць дэфіцыт валюты ў Беларусі?

- Не, дэфіцыт валюты не ўзнікне, бо калі браць да ўвагі гатовую валюту, то яна як пераходзіла з рук у рукі, так і будзе пераходзіць. У нас жа так - хтосьці здае валюту, хтосьці яе купляе. І ўсе праблемы з гатовай валютай пачнуцца, як толькі дзяржава ці Нацбанк увядуць нейкія абмежаванні на абмен валют. Мы памятаем, як можна было купляць валюту толькі з пашпартам, могуць увесці нейкія абмежаванні ў колькасці. Але калі гэтага не будзе, калі сама дзяржава не будзе страляць сабе ў нагу, то праблем з гатовай валютай не будзе. Іншая рэч, што разлікі ў гэтай валюце могуць абцяжарвацца.

- Якія варыянты «папаўнення» валютных запасаў могуць зрабіць улады?

- Улады могуць зрабіць усё, што хочаце. Напрыклад, у трыццатыя гады ў СССР былі такія крамы - Таргсіны. Там былі ўсе тавары, але прадаваліся яны выключна за замежную валюту ці вырабы з каштоўных металаў. Спатрэбіцца дзяржаве - можа ўвесці і такое, што нейкія тавары будуць прадавацца толькі за валюту. Сусветная гісторыя ведае шмат усялякіх варыянтаў, як дзяржава можа выцягваць грошы са сваіх грамадзян. Хаця, гэта хутчэй праблема не дзяржавы, а прадпрыемстваў.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com