Лёкаі і шпіц

Для Лукашэнкі забаўка - не сабака на стале, а прыніжэнне тых, хто сядзіць за сталом.

Калі стол абстаўлены разнасоламі, а па разнасолах топчацца белы сабака, тыкаючыся носам і лапамі ў талеркі, - значыць, за сталом сядзіць Лукашэнка. Гэта ўжо народная прыкмета.

І хай бы сабе сядзеў, як захоча, з улюбёнымі прадстаўнікамі фаўны - гэта ягоная асабістая справа і ягоны стол. І хай бы чыноўнікі ў белых кашулях і прапагандысткі ў сукенках, запрошаныя за гэты стол і з усіх сіл паказваючы замілаванне, смачна елі. Спадзяюся, у іх і са сталом, і са стулам усё ў парадку. Але вось у белым сабаку, які топчацца па стале ўжо не першы раз, нешта здаецца ненатуральным.

Я сябрую са шматлікімі сабачнікамі, любіцелямі катоў і валанцёрамі-зааабаронцамі. Бывала ў гасцях у людзей, у якіх не адзін гадаванец, а некалькі і нават мноства. Сама брала выратаваных з вуліцы жывёл на ператрымку. У кожнага з іх свой характар, свой тэмперамент, свае асаблівасці. Але некаторыя - агульныя для ўсіх. Дык вось, сабакі не заскокваюць на шафы, не лазяць па абедных сталах, не вісяць на шторах. Гэта - каціная прэрагатыва. Каты любяць улезці на гаспадарскі стол і нават у талерку, скокнуць на лядоўню або пагардліва агледзець наваколлі з самай высокай паліцы кухоннай шафы. У сетцы сотні артыкулаў на тэму «як адвучыць ката лазіць па сталах» і тысячы форумаў уладальнікаў катоў на тую ж тэму. Але ніхто з сабачнікаў неяк не скардзіўся на тое, што алабай ці такса лезе на стол і ў гаспадарскую талерку.

А гэта значыць, што сабаку трэба спецыяльна прызвычаіць да абедзеннага стала - сам ён туды не палезе. І белы шпіц Умка, якому не пашчасціла апынуцца менавіта ў гэтага гаспадара, зусім не імкнуўся блукаць сярод талерак і патэльняў, трапляючы лапамі ў слізкае пюрэ. Яго відавочна да гэтага прывучалі, нацягвалі, дрэсіравалі. Каб па камандзе лез на стол і ў талеркі, дастаўляючы едакам за гэтым сталом усялякія нязручнасці, а гаспадару - задавальненне.

Самадурства - натуральная рыса людзей цёмных, неадукаваных, якія атрымалі «на халяву» грошы і ўладу. Некаторыя расейскія памешчыкі пазамінулага стагоддзя, да прыкладу, любілі прыбіраць прыгонных дзяўчат наядамі ды німфамі, а мужыкоў - патрыцыямі, манархі жанілі блазнаў з карліцамі і ладзілі развясёлыя імпрэзы з гэтай нагоды. Таксама самадурства без усялякага сэнсу. Ва ўсіх яно праяўляецца па-рознаму, у залежнасці ад эпохі і краіны. Залатыя ўнітазы, упрыгожаныя дыяментамі і самацветамі намёты, ледзяныя палацы, скакуны з дыяментавымі плюмажамі, - з гэтай жа серыі. Але не ўзгадаю, каб усе гэтыя самадуры, якія валодаюць хоць краінай, хоць дробным маёнткам, спрабавалі сваімі выхадкамі прынізіць гасцей. Прыслугу, рабоў, прыгонных - каго заўгодна. Але не тых, каго запрашалі ў госці і з кім садзіліся за стол. Здзекавацца з гасцей - гэта занадта нават для разнамаштабных самадураў. Але не для Лукашэнкі.

Для яго забаўка - не шпіц на стале, а рэакцыя прысутных за сталом. Ён саджае іх за стол, але не ўважае за роўных: гэта чэлядзь, а значыць, грэх не скарыстацца іх прыніжанасцю і не прынізіць яшчэ больш. Маўчаць? Натужна пасмяюцца? Пакажуць Умку казу рагатую і скажуць «уці-пуці, які міленькі»? І ніхто нават не намякне, што шпіцу, нават міленькаму, не месца на абедзенным стале, ніхто не паспрабуе сагнаць яго адтуль. Будуць сядзець і праз сілу замілоўвацца. Адлюстроўваць усмешкі перад камерай, якая здымае іх прыніжэнне, і марыць, каб ніхто са знаёмых гэтыя кадры не ўбачыў. Слухаць развагі Лукашэнкі аб апрацоўцы азімага ячменю і рабіць выгляд, быццам чуюць разумныя прафесійныя прамовы. Ну што ж, так ім і трэба, калі дагэтуль не зразумелі, што шпіц на стале - гэта не знак даверу, а сігнал «ведайце сваё месца, цені бясколерныя».

І няхай рыхтуюцца да наступнай бяседы. Не сумняваюся, забаўка ў выглядзе Умкі на стале хутка надакучыць яго гаспадару. Ён абзавядзецца якім-небудзь новым гадаванцам. Напрыклад, савой, якую прывязуць з узорнай паляўнічай гаспадаркі. І будзе выпускаць яе палётаць над гасцямі ў банкетнай зале. Сава, зразумелая справа, будзе гадзіць у палёце на галовы і ў талеркі. А госці - сядзець ды нахвальваць. І марыць, каб усё гэта хутчэй скончылася. Але на парозе ўжо будзе стаяць госць з Дубая з падарункавым канём - памерам акурат з абедзенны стол.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org