Інтрыга развязана

Але адразу ўзнікаюць новыя пытанні.

Не памятаю такога ажыятажу вакол гэтай прэміі раней. І ўсё дзякуючы бурнай дзейнасці вельмі супярэчлівай фігуры цяперашняга прэзідэнта ЗША.

Праўда, існавалі працэдурныя абмежаванні — крайні тэрмін падачы намінацый на Нобелеўскую прэмію міру — 31 студзеня адпаведнага года. Адпаведна, для прэміі 2025 года крайні тэрмін быў 31 студзеня 2025. Нагадаем, што другая кадэнцыя Дональда Трампа на пасадзе прэзідэнта ЗША пачалася 20 студзеня. І тыя «сем вайн, якія спыніў Трамп» (па яго ж словах), гэта ўжо было потым. Такім чынам, патэнцыйна Трамп можа прэтэндаваць на Нобелеўскую прэмію міру 2026 года.

Сапраўды, з працэдурнага пункту гледжання было малаімаверна, што цяперашняму прэзідэнту ЗША далі б гэтую прэмію ўжо цяпер. Аднак ёсць вядомы прэцэдэнт — Бараку Абаме далі Нобелеўскую прэмію міру ў 2009 годзе ўсяго праз восем месяцаў пасля пачатку яго першага прэзідэнцкага тэрміну. Такім чынам, часам працэдурныя абмежаванні не перашкаджаюць. Але калі Абаме маглі даць Нобелеўскую прэмію міру авансам, то ў дачыненні да Трампа гэта было малаімаверна. Далей патлумачу чаму.

У многіх назіральнікаў былі сумневы і адносна рэальных міратворчых дасягненняў Трампа. Найбольш маштабная і праблемная вайна, якую Трамп абяцаў хутка спыніць, — паміж Расіяй і Украінай — дагэтуль працягваецца. Галоўным міратворчым дасягненнем Трампа можа стаць завяршэнне вайны ў сектары Газы. Але і ў гэтым канфлікце канчатковая кропка яшчэ не пастаўлена.

Была і трэцяя прычына для сумневаў адносна шанцаў Дональда Трампа на атрыманне Нобелеўскай прэміі міру. У 2000-я гады дзве траціны лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі міру атрымалі яе за ўмацаванне дэмакратыі і абарону правоў чалавека, а не за міратворчыя намаганні. Яшчэ адна паказальная дэталь: хто з амерыканцаў атрымліваў гэтую прэмію за апошнія 25 гадоў — Джымі Картэр, Эл Гор і Барак Абама. Звярніце ўвагу — усе яны з’яўляюцца прадстаўнікамі Дэмакратычнай партыі ЗША. Можа, гэта збег абставінаў? Хутчэй за ўсё, не. Відавочна, што Нобелеўскі камітэт міру ў сваіх рашэннях зыходзіць з выразна ліберальна-дэмакратычных каштоўнасных пазіцый. А Трамп знаходзіцца ў зусім іншым ідэалагічным лагеры.

Так ці інакш, на дадзены момант інтрыга развязана — «Нобелеўку» Трампу не далі.

Але адразу ўзнікаюць новыя пытанні.

Па-першае, як адрэагуе Трамп на такую непавагу да сябе? Вядома, ён незадаволены і нават раздражнёны ў сувязі з гэтым рашэннем. Гэта бачна і па рэпліках самога Трампа, і па заявах прадстаўнікоў Белага дома. Але пакуль што рэакцыя Трампа адносна стрыманая. Здаецца, ён загадзя быў гатовы да такога развіцця падзей. Цалкам верагодна, што яго папярэдзілі пра такое рашэнне або, відаць, спасылаліся на вышэйзгаданыя працэдурныя абмежаванні. Магчыма, былі і ёсць намёкі, што Трамп мае шанцы на «Нобелеўку» ў наступным годзе. Паглядзім, ці схільны Трамп чакаць яшчэ год. У той жа час ён даволі злапамятны. Розныя крыніцы кажуць, што ў Нарвегіі трохі асцерагаюцца негатыўнай рэакцыі прэзідэнта ЗША. Раздражненне Трампа можа закрануць і Еўропу. Ці будзе гэта раздражненне, і калі так, то ў якіх формах — гэта адкрытыя пытанні.

А пакуль першым і досыць нечаканым аб’ектам раздражнення Трампа стаў Кітай. Амаль напэўна, гэта проста супала ў часе з рашэннем Нобелеўскага камітэта, але кітайская тэма аказалася для Трампа больш значнай, што вельмі паказальна. Пагрозы стопрацэнтных тарыфаў на кітайскія тавары ўжо абвалілі рынак крыптавалют. Маўляў, ЗША толькі дамовіліся з Кітаем пра перамір’е ў гандлёвай вайне, і раптам узнікла новая ўспышка гэтай вайны. Прычынай сталі кітайскія абмежаванні на экспарт рэдказямельных металаў. І Трамп адрэагаваў імгненна, што яшчэ раз сведчыць пра тое, што эканамічныя інтарэсы для Трампа з’яўляюцца прыярытэтнымі.

Па-другое, ці застанецца ў прэзідэнта ЗША матывацыя да далейшай міратворчай актыўнасці? Хутчэй так, чым не, хаця б інерцыйна. Усё ж патэнцыйна застаецца шанец на Нобелеўскую прэмію міру 2026 года. Акрамя таго, завяршэнне вайны ў сектары Газы, а ў перспектыве і ва Украіне, стала для Трампа пытаннем прынцыпу і наўпрост звязана з палітычнай рэпутацыяй Трампа.

Па-трэцяе, калі Трампу ўдасца спыніць і вайну ў сектары Газы, і, у перспектыве, вайну паміж Расіяй і Украінай (дай Бог!), ці дадуць яму ўрэшце Нобелеўскую прэмію міру? Адзінае, што цяпер можна сказаць з гэтай нагоды: для Нобелеўскага камітэта гэта будзе драматычная і пакутлівая дылема. З аднаго боку, Трамп сапраўды можа заслужыць гэтую прэмію. І было б несправядліва ігнараваць яго рэальныя і, цалкам верагодна, выніковыя міратворчыя намаганні. З іншага боку, як ужо адзначалася, для людзей, якія будуць вырашаць лёс Нобелеўскай прэміі міру 2026 года, Трамп ёсць і будзе ідэалагічна чужой і нават варожай палітычнай сілай, патэнцыйнай пагрозай дэмакратычным каштоўнасцям. Аднак, калі Трампа другі раз «кінуць» з Нобелеўскай прэміяй міру, тады ён дакладна будзе буяніць.

Але наперадзе яшчэ год. І за гэты перыяд шмат чаго можа адбыцца і ў свеце, і вакол Трампа, а можа і з самім Трампам.

Уладзімір Фесенка, «Фэйсбук»

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com