28 сакавiка 2024, Чацвер, 17:03
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Марудзіць нельга. Трэба мяняць уладу

86
Марудзіць нельга. Трэба мяняць уладу

Змагацца з рэжымам ці прыстасоўвацца? Спадзявацца на дапамогу Еўропы ці дзейнічаць самім? Ці здольная Беларусь выйсці з крызісу? Гэтыя пытанні сёння хвалююць кожнага беларуса.

На гэтыя ды іншыя пытаньні ў эфіры «Радыё Свабода» адказваюць лідэр грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Андрэй Саньнікаў, намесьнік старшыні руху «За свабоду» Віктар Карняенка і аглядальнік нашага «Радыё Свабода» Юры Дракахруст. Вядучы Віталь Цыганкоў.

Цыганкоў: 6 лістапада завяршыў працу XII Менскі форум, які гэтым разам прайшоў пад назвай «Беларусь і «Ўсходняе партнэрства»: пэрспэктывы разьвіцьця ў сфэрах палітыкі, эканомікі і грамадзтва». Форум стаў, акрамя іншага, своеасаблівым падсумаваньнем новай палітыкі Эўропы ў дачыненьні да афіцыйнага Менску, якая праводзіцца ўжо больш за год. Ці можна падвесьці нейкія яе вынікі? У камэнтары ў сваім блогу Фядута напісаў, што яго абурыў выступ на форуме кіраўніка Адміністрацыі прэзыдэнта Ўладзімера Макея. Паводле Фядуты, сэнс выступу Макея зводзіўся да таго, што Захад абавязаны без усялякіх умоваў прыняць афіцыйны Менск такім, які ён ёсьць. Ці ня ёсьць такая сытуацыя і вынікам новай палітыкі Эўропы?

«Візавыя абмежаваньні нельга назваць санкцыямі»

Саньнікаў: Я лічу, што вынікі можна было падводзіць раней, бо ніякіх пераменаў з боку Беларусі няма. Шмат хто ў Беларусі казаў, што Лукашэнка будзе гуляць у гэтыя гульні, каб выцягнуць крэдыты. Тое, што так лёгка дае крэдыты МВФ, таксама ўплывае на сытуацыю ў Беларусі. І гэтыя нахабныя паводзіны Лукашэнкі былі прадказальныя, таму гуляць у такія гульні зь ім было небясьпечна.

Мы ведаем занепакоенасьць краінаў-суседзяў Беларусі тымі манэўрамі, што адбываліся на тэрыторыі Беларусі, іншымі ваеннымі захадамі, якія робяцца Лукашэнкам. Трэба цьвяроза паглядзець на тую палітыку, якую прапаноўвае Эўразьвяз — яна скончылася нічым.

Цыганкоў: Калі эўрапейскія палітыкі кажуць пра новую стратэгію ў адносінах з афіцыйным Менскам, яны звычайна сьцьвярджаюць, што старая стратэгія санкцыяў не прывяла да пэўных вынікаў. Ці згодныя вы з такім сьцьвярджэньнем?

Саньнікаў: Я ня згодны, бо не было санкцыяў. Візавыя абмежаваньні нельга назваць санкцыямі. Не было ізаляцыі — была самаізаляцыя. Пэўных сур’ёзных спробаў націснуць на дыктатарскі рэжым, каб палепшыць сытуацыю з правамі чалавека — не было.

Цыганкоў: Ці не здаецца, што палітыка набліжэньня, уцягваньня ўспрымаецца Менскам ня так, як хочуць яе ініцыятары? Эўропа ідзе на саступкі Лукашэнку нават там, дзе афіцыйны Менск, здаецца, на гэтыя саступкі і не разьлічвае. Ці згодныя вы з тым, што чым больш Эўропа робіць крокаў насустрач, тым болей Менск адчувае сваю патрэбнасьць і ўсёдазволенасьць? Дарэчы, лічыцца што менавіта рух «За свабоду» ёсьць прыхільнікам гэтай новай палітыкі... Віктар, як наконт палітычнай адказнасьці?

«Эўропа пакуль не знаходзіць сур’ёзных мэханізмаў уплыву на беларускі рэжым»

Карняенка: Безумоўна, Эўропа пакуль не знаходзіць сур’ёзных мэханізмаў уплыву на беларускі рэжым. Я лічу, што і старая стратэгія не дала добрых вынікаў, і нельга сказаць, што пачатак новай істотна зьмяніў беларускі рэжым.

Але мы павінны ацэньваць ня толькі нашыя праблемы. Мы не павінны думаць, што Эўропа — гэта нейкі сэрвіс для беларускіх дэмакратычных сілаў, які зробіць тут усе паводле сваіх стандартаў. Мы ж павінны разумець, што ў Эўропы ёсьць свае праблемы, зьвязаныя зь Беларусьсю, і ёй трэба тут з кімсьці мець справу. Гэта такія вядомыя праблемы, як транзыт, нелегальная міграцыя, наркатрафік, дывэрсыфікацыя паставак энэрганосьбітаў, прадухіленьне тэхнагенных катастроф і гэтай далей.

Безвыніковасьць папярэдняй палітыкі Эўразьвязу абумоўленая, сярод іншага, і памылкамі апазыцыі. Калі б яны ведалі, што праз год-паўтара ўсё можа ў краіне зьмяніцца — магчыма, будавалі б іншую стратэгію. Але, пэўна, аб’ектыўны аналіз і ацэнкі той старой, клясычнай беларускай апазыцыі вымушаюць Эўропу шукаць іншыя захады.

Цыганкоў: То бок яны ўбачылі, што пакуль не праглядаецца пэрспэктыва зьмены ўлады — і вымушаныя былі пайсьці на такую палітыку?

Карняенка: Хутчэй за ўсё, яны пабачылі, што беларуская апазыцыя, асабліва пасьля апошняга Кангрэсу, увядзеньня інстытуту сустаршынства — апазыцыя проста забаўляецца гульнёй у палітыку. Яны пазаймалі нішы — лібэральную, сацыял-дэмакратычную... Але гэтыя нішы не даюць ніякага ўплыву на грамадзтва. І галоўнай мэтавай групай для беларускіх апазыцыйных палітыкаў якраз і стала міжнародная супольнасьць. Да яе апэляцыі — «зрабіце нам дэмакратыю, націсьніце на рэжым».

А людзі як бы засталіся па-за гэтым працэсам. І пра гэта сьведчыць нешматлюднасьць акцыяў, якія праводзіць апазыцыя. І, канечне, мы павінны імкнуцца ўплываць на працэсы, але стаць суб’ектам уплыву мы здолеем толькі пры актыўнай падтрымцы людзей.

Цыганкоў: Юра, вы таксама прысутнічалі гэтымі днямі на менскім форуме. Ці згодны вы, што афіцыйны Менск зараз выступае ў ролі пераможцы?

«Сытуацыя з правамі чалавека ў Беларусі істотна не палепшылася»

Дракахруст: Я б так не сказаў. На мой погляд, проста зьмянілася прыярытэтнасьць мэтаў Эўразьвязу. Першы прыярытэт зараз, на мой погляд, — захаваньне і ўмацаваньне беларускай незалежнасьці. Другая мэта — уцягваньне Беларусі ў кантакты, у сумесныя праекты з Эўропай, а праз гэта — пэўнае размываньне бэтону беларускай уладнай сыстэмы, стварэньне ў ёй праэўрапейскага лобі.

Тыя пытаньні, якія раней былі першачарговымі (лібэралізацыя, дэмакратызацыя), не здымаюцца з парадку дня, яны проста адыходзяць на трэці плян. У гэтым сэнсе адносіны зь Беларусьсю робяцца такімі ж, як з Азэрбайджанам, Казахстанам, Расеяй, Кітаем. Эўропа таксама вітала б дэмакратыю ў гэтых краінах, але яна ня будзе шмат інвэставаць у дасягненьне гэтай мэты і ня будзе дзеля гэтага рызыкаваць іншымі мэтамі ў стасунках з гэтымі краінамі. Тое ж самае адбываецца зь Беларусьсю.

Мне не здаецца, што варта казаць пра капітуляцыю Эўропы. Бо калі б ня гэтыя крэдыты МВФ, то залежнасьць Беларусі ад Расеі зараз была б значна вышэйшая. Тое, што ад 2006 году гэтая залежнасьць пачала нарастаць у сувязі з скарачэньнем расейскага гранту — гэта відавочна. І калі б не эўрапейская падтрымка, то Беларусь патрапіла б у больш істотную залежнасьць.

Таксама я хацеў бы адзначыць наступнае. Вядома, існуюць розныя пункты гледжаньня, але ўсё ж пераважае той, што сытуацыя з правамі чалавека ў Беларусі істотна не палепшылася, але і не пагоршылася. І для «трэцяга прыярытэту» гэта не найгоршы вынік.

Цыганкоў: Сапраўды, часам гучыць, што калі б ня новая палітыка Эўропы, палітыка «ўцягваньня» Менску, то незалежнасьць Беларусі апынулася б пад пагрозай з боку Расеі. Ці лічыце вы такі аргумэнт апраўданым? Здаецца, і пры старой палітыцы санкцыяў незалежнасьць Беларусі нікуды не падзелася. Ці можна пагадзіцца, што пагроза незалежнасьці абвастрылася апошнім часам аж да таго, што Эўропе давялося ісьці на саступкі беларускім уладам?

«Гэтая палітыка накіраваная на падтрымку Лукашэнкі»

Саньнікаў: Мне дзіўна чуць, што такая палітыка нібыта падтрымлівае нашу незалежнасьць. Бо гэтая палітыка, я лічу, накіраваная на падтрымку Лукашэнкі. І праз гэта пэўныя эўрапейскія палітыкі і пэўныя дзеячы тут спрабуюць даказаць, што гэта і ёсьць падтрымка незалежнасьці. Нельга блытаць гэтыя паняцьці.

Калі Лукашэнка захоча і калі ў яго будзе спрыяльная сытуацыя, ці калі ён вымушаны будзе гуляць у тыя гульні, якія яму жорстка прапануе Крэмль — то ён гэта зробіць. Бо ён заўсёды будзе праз Крэмль шукаць падтрымку свайму рэжыму.

Шмат камэнтатараў зьявілася ў Беларусі і за яе межамі, якія кажуць, што новая палітыка Эўропы можа павялічыць дыстанцыю паміж Беларусьсю і Расеяй, паўплываць на праэўрапейскае лобі — гэта ўсё (я не хачу ўжываць нейкія моцныя словы) не адпавядае рэчаіснасьці. Мы ведаем, што адбыліся самыя буйныя манэўры на тэрыторыі Беларусі, мы ведаем, што Лукашэнка падпісаў дамовы пра стварэньне КСОР — сілаў хуткага рэагаваньня, сілаў, якія будуць пад кіраўніцтвам Расеі выкарыстоўвацца для абароны недэмакратычных і дыктатарскіх рэжымаў.

Таму я лічу, што толькі дэмакратычнае разьвіцьцё Беларусі, толькі дэмакратыя можа спрыяць абароне незалежнасьці. Лічыць, што праз Лукашэнку можна ўмацаваць незалежнасьць, — гэта, мякка кажучы, велізарная памылка.

Цыганкоў: Вы слушна сказалі, што дэмакратыя можа паспрыяць незалежнасьці. Але на дадзены момант яе пакуль няма, Аляксандар Лукашэнка кіруе краінай, і як Эўропа мусіць ставіцца да гэтага факту? Дзе тая рыса, якая можа вызначыць, ці падтрымлівае Эўропа рэжым, альбо яна падтрымлівае нейкія рэчы, карысныя для ўсяго беларускага народу?

Саньнікаў: Эўропа зараз мае нашмат больш магчымасьцяў, каб уплываць на сытуацыю, бо ў нас эканамічны крызіс. Рэжыму патрэбныя грошы. Таму жорстка ставіць умовы, патрабаваць выкананьня не абяцаньняў, а рэальных абавязаньняў, якія Беларусь мае паводле міжнародных пагадненьняў — гэта ня проста права, гэта абавязак Эўропы. Таму Эўропа магла б патрабаваць больш жорсткага выкананьня абавязаньняў, і гэта прывяло б нас агульнымі намаганьнямі да дэмакратыі. Так, дэмакратыя — гарант незалежнасьці, але я казаў пра тое, што дэмакратычнае разьвіцьцё краіны зьяўляецца такім гарантам.

І я не пагаджуся зь Юрыем наконт сытуацыі з правамі чалавека. Сытуацыя пагоршылася, бо яна стала больш небясьпечнай. Тое, што Лукашэнка спрабуе зараз зрабіць, і тое, на што заплюшчваюць вочы эўрапейцы (зьбіцьцё падчас дэманстрацыяў, палітзьняволеныя, палітычныя прызывы ў войска і гэтак далей), — гэта пэўная легалізацыя парушэньняў правоў чалавека.

Дракахруст: Тыя эпізоды, пра якія казаў Андрэй, — гэта ня значыць, што раней быў рай зямны. Скажам, паводле справаздачы праваабарончай арганізацыі «Вясна», усё ж такі выпадкаў зваротаў да яе з гэтай нагоды стала менш.

Што тычыцца аргумэнтаў спадара Саньнікава пра тое, каму дапамагаць, рэжыму ці краіне, то мне дзіўна гэта чуць, нібыта гісторыя пачалася ад 1991 году. Калі ЗША падтрымлівалі крыважэрны рэжым Мао Цзэдуна — яны падтрымлівалі Мао альбо Кітай? Калі падтрымлівалі Чаўшэску ў Румыніі, Ціта ў Югаславіі? Ну, вось так сканструявана геапалітыка, такія наступствы расейска-грузінскай вайны на Каўказе, што падтрымка Лукашэнкі ў пэўным сэнсе ёсьць падтрымка беларускай незалежнасьці, бо ніякай іншай улады пакуль няма. Калі б спадар Саньнікаў кіраваў Беларусьсю, то яго б з значна большым задавальненьнем падтрымлівалі эўрапейскія партнэры. На жаль, Беларусьсю кіруе іншая асоба.

Саньнікаў: Ну добра, прагучала тут «геапалітыка», яшчэ можа прагучаць «рэалпалітык». Але ад гэтага не павінны залежаць паводзіны дэмакратаў і праваабаронцаў у Беларусі. Мы павінны бараніць прынцыпы, толькі праз гэта мы прыйдзем да перамогі дэмакратыі ў Беларусі. Так, падтрымлівалі дыктатараў, зыходзячы з сваіх інтарэсаў. І будзе так адбывацца, і цяжка нам будзе. Але ж гэта не павінна адбівацца на нашай рашучасьці бараніць нашыя правы.

«Рух «За свабоду» ніколі не пяройдзе з апазыцыі да ўладаў»

Цыганкоў: Апошні год у апазыцыі пашыраецца падзел на дзьве розныя групы, якія па-рознаму бачаць стратэгію палітычнай барацьбы. Першая вызначае, што сёньняшні палітычныя рэжым зьяўляецца галоўнай перашкодай для разьвіцьця краіны і ўсе сілы трэба аддаваць на барацьбу з гэтым рэжымам.

Але я вось не зусім упэўнены, што дакладна магу сфармуляваць другі падыход, які адстойвае рух «За свабоду». Віктар Карніенка, сфармулюйце, калі ласка, стратэгію вашага руху ў палітычнай барацьбе. Ці згодны вы, што галоўнай мэтай апазыцыі павінна быць барацьба з існуючай уладай, ці нейкая іншая?

Карняенка: Мы лічым, што мэтай нашай дзейнасьці павінны стаць рэальныя вынікі, а ня проста маральная пазыцыя самага высокага ўзроўню. І мы павінны дасягаць гэтых вынікаў, а ня проста канстатаваць факты, на гэта і скіраваная наша дзейнасьць.

Мы таксама лічым захаваньне незалежнасьці Беларусі надзвычай актуальным пытаньнем. Беларусь ня ёсьць самадастатковай краінай. І мне таксама вельмі дзіўна, што рыторыка расейскіх афіцыйных уладаў і афіцыйных аналітыкаў амаль супадае з рыторыкай часткі нашай беларускай апазыцыі. І тыя, і гэтыя кажуць пра шкоду «Ўсходняга партнэрства».

У адрозьненьне ад нашых крытыкаў, мы не спадзяемся, што нехта за нас вырашыць беларускія праблемы. Але стаць суб’ектам уплыву мы можам толькі пры ўмове актыўнай падтрымкі людзей. І, у адрозьненьне ад іншых структураў, рух «За свабоду» ніколі не пяройдзе з апазыцыі да ўладаў у апазыцыю да людзей, да іхніх інтарэсаў.

Мы не адрозьніваемся ў ацэнках сытуацыі ў нашай краіне са свабодамі, правамі чалавека і гэтак далей. Але мы адзначаем, што шмат што зьмянілася. Напрыклад, палепшыліся адносіны з Украінай, зьмянілася рыторыка ўладаў — Захад ужо ня ёсьць адназначным ворагам. І самае галоўнае — як сьведчаць сацыялягічныя інстытуты, зьмянілася грамадзкая думка на карысьць Эўразьвязу. Гэтыя якасныя паказьнікі мы лічым вельмі важнымі, тымі, на якія палітыкі павінны зьвяртаць увагу. Мы перакананыя, што трэба ня толькі ацэньваць працэсы, якія ідуць, выступаць з заявамі наконт гэтага, але і максымальна на іх уплываць. Гэта наша стратэгія.

І яшчэ адно. Мы гатовыя разглядаць любыя сур’ёзныя стратэгіі, у тым ліку і зьмены ўлады. На жаль, іх сёньня няма, іх ніхто не прапануе. Прапануюць чакаць, калі крызіс даканае рэжым. Мы думаем, што гэта ня ёсьць шлях выніковай палітыкі. Найхутчэй, такім чынам можна шукаць сваё месца ў беларускім палітыкуме, але гэта ня зьменіць вынікаў. Рух «За Свабоду» адмаўляецца ад пасіўнага назіраньня за сытуацыяй, а выбірае пазыцыю максымальна магчымага (з улікам нашых сьціплых рэсурсаў) уплыву на сытуацыю.

Цыганкоў: Андрэй, часам апазыцыю абвінавачваюць, што яна змагаецца проста супраць Лукашэнкі, а не за нейкія прынцыпы. Вось калі ўявіць сабе такую сытуацыю, што цяперашняя ўлада пачне рабіць крокі ў кірунку тых ідэалаў, якія вы адстойваеце — ці тады вы ўсё роўна будзеце змагацца супраць Аляксандра Лукашэнкі, ці будзеце падтрымліваць тыя добрыя крокі, якія робіць улада? Часам людзі абвінавачваюць апазыцыю, што тая дзейнічае паводле лёзунгу «Чым горш, тым лепш». Ці гэта ваш лёзунг?

«Зараз людзі патрабуюць зьменаў»

Саньнікаў: Не, я ўвогуле тут шмат чаго пачуў, да чаго я ня маю дачыненьня. Так, я лічу, што нам патрэбная зьмена ўлады. Але я не змагаюся асабіста супраць Аляксандра Лукашэнкі. Ён як кіраўнік дзяржавы, як дыктатар абавязкова трапляе пад жорсткую крытыку, бо ніякіх зьменаў не адбываецца.

Як рабіць? Зараз людзі патрабуюць зьменаў, мы ведаем, што настрой у грамадзтве сасьпеў да зьмены палітычнай сыстэмы ў Беларусі. Можна ісьці рознымі шляхамі — напрыклад, праз рэвалюцыйны, праз больш жорсткія патрабаваньні з боку насельніцтва і з боку міжнародных партнэраў рэжыму.

Але калі ўлада робіць нешта для народу, то гэта будзе вітацца. Можна прывесьці прыклад пэўнага ўскоснага супрацоўніцтва нават гэтых уладаў і дэмакратычных сілаў — гэта пытаньне шэнгенскіх візаў. Апазыцыя ўзьняла гэтае пытаньне, і потым улада зразумела, што для насельніцтва гэта вельмі важна, і пачала гэтым займацца. Такія крокі будуць вітацца.

Але ж гэта ня выратуе палітычную сыстэму, яна збанкрутавала, яе трэба мяняць. І я ведаю, што шмат хто ва ўладзе хацеў бы гэтых зьменаў. Але ж марудзіць, калі сытуацыя дасьпела, і займацца ўладкаваньнем пры ўладзе замест зьмены ўлады — гэта, прабачце, не для мяне.

«Нельга гуляць у «рэалпалітык». Тады ты робісься вельмі слабым гульцом і перастаеш быць апазыцыяй»

Цыганкоў: Андрэй, Аляксандар Мілінкевіч для вас — аднадумца або апанэнт?

Саньнікаў: Цяжка адказваць на гэтае пытаньне . Мы падтрымлівалі Мілінкевіча падчас выбараў, але зараз ён робіць тое, з чым я не пагаджаўся і ня буду пагаджацца. Нельга гуляць у «рэалпалітык». Тады ты становісься вельмі слабым гульцом і перастаеш быць апазыцыяй. Ты пачынаеш падтрымліваць тое, што робіць улада. А калі гэта адбываецца, то я не магу з гэтым пагадзіцца.

Карняенка: Я нагадаю спадару Саньнікаву, што прапанаваны ў свой час Аляксандру Мілінкевічу адкрыты ліст Мілінкевіча да Лукашэнкі з прапановай пачаць дыялёг на карысьць беларускага народу, выкарыстоўваючы патэнцыял Мілінкевіча ў Эўропе, — гэта таксама «реалпалітык». Тут я бачу пэўную супярэчнасьць у пазыцыі Саньнікава, якая чамусьці зьмянілася зь цягам часу.

Саньнікаў: Тут трэба ўнесьці яснасьць. Так, я падтрымліваў і прапаноўваў гэта. Я і цяпер лічу, што дыялёг паміж беларускай уладай і беларускай апазыцыяй нават зараз быў бы канструктыўнай падзеяй. Але дыялёг паміж Брусэлем і дыктатарскім рэжымам і маргіналізацыя дэмакратычных сілаў — гэта вельмі небясьпечная зьява.

«Умантавацца ў гэтую сыстэму мы не спадзяемся і не плянуем»

Цыганкоў: Апошнім часам некаторыя палітычныя лідэры, напрыклад, тыя прадстаўнікі БНФ, якія прайгралі на апошнім зьезьдзе — Лявон Баршчэўскі, Вінцук Вячорка — фактычна адкрыта абвінавацілі рух «За свабоду», што ён становіцца «кіраванай апазыцыяй». Віктар, што вы на гэта адкажаце, як вы бачыце сваю ролю ў гэтым трохкутніку — улада, апазыцыя, рух «За свабоду»?

Карняенка: Рух «За свабоду» ніколі не пагодзіцца з роляй «кіраванай апазыцыі». Мы цалкам адказна робім ацэнкі сытуацыі, якая ёсьць у краіне са зьменамі, што адбыліся — так, яны пакуль дэкаратыўныя. Мы прыйдзем да ўлады не таму, што нас нехта хацеў бы туды ўвесьці, а толькі шляхам свабодных дэмакратычных выбараў. Умантавацца ў гэтую сыстэму мы не спадзяемся і не плянуем.

Шмат хто ў БНФ не зразумеў, чаму трэба адмовіцца ад усяго таго, што цягам апошніх 5 гадоў рабілі, і пачаць усё наноў. Пэўна, пазыцыя былых лідэраў БНФ тлумачыцца перш за ўсё крыўдай. А час пацьвердзіць праўдзівасьць маіх словаў, і ён надыдзе вельмі хутка, я мяркую.

«Заўсёды былі прыхільнікі прынцыпаў і былі здраднікі»

Дракахруст: Я ня ведаю, якімі дадзенымі апэруе Андрэй Саньнікаў, гаворачы пра настроі ў грамадзтве... Вось зусім нядаўна — Дзяды, значная дата. 10-мільённая краіна, 2-мільённая сталіца, дазволены мітынг. За некалькі дзён да гэтага ў прэзыдэнцкай газэце зьяўляецца артыкул, што Курапаты — гэта нацыянальны мэмарыял. Здавалася б, дзе, як ня тут, гэты настрой у грамадзтве можа праявіцца? Колькі людзей было ў выніку? Тысяча чалавек, а паводле іншых ацэнак, 500 чалавек. Хіба гэта не паказьнік?

Цыганкоў: Юры, але можна сказаць, што гэтыя людзі прыйшлі не для таго, каб дасягнуць мэты, рабіць нейкія рэвалюцыйныя зьмены. Яны проста прыйшлі адзначыць дзень памінаньня продкаў...

Дракахруст: Безумоўна, але мы памятаем, як у іншыя часы на гэтыя акцыі выходзілі тысячы ці нават дзясяткі тысячаў людзей. Мне здаецца, гэта ўскосны паказьнік тэмпэратуры ў грамадзтве. І менавіта з гледзішча гэтай тэмпэратуры... Андрэй Саньнікаў казаў пра «рэалпалітык», што гэта такая брыдкая рэч. Але я б гэта назваў інакш — вяртаньне ў рэчаіснасьць.

І, мне здаецца, патас таго, пра што казаў Віктар Карніенка, — трэба вярнуцца ў рэчаіснасьць. Вярнуцца ў тую Беларусь, якая ёсьць, прыняць як дадзенасьць тую палітыку Эўропы, якая зараз мае месца быць. Гэты цягнік стаў на гэтыя рэйкі, ён па іх коціцца. І праблема зараз у тым, каб знайсьці тут нейкія пазытыўныя нішы, а не змагацца за выбаршчыкаў у Брусэлі і Бэрліне.

Саньнікаў: Трэба шукаць нейкія больш сур’ёзныя аргумэнты. Казаць пра Дзяды як паказьнік тэмпэратуры... Дзяды — гэта традыцыйная дата, дзень памяці продкаў. Што да настрояў у грамадзтве. Трэба было адчуць гэты настрой у гэтыя дні, бо тая паніка, тое, што адбывалася ў аптэках, тое, што людзі казалі пра ўладу, — гэта недавер уладзе. І я ня думаю, што людзі будуць чакаць яшчэ адной эпідэміі, каб выказацца. Падтрымкі няма ва ўлады.

А «рэалпалітык» і тое, што мы нібыта павінны падпарадкоўвацца пэўным рашэньням, якія прымаюцца ў Брусэлі, — не! Мы ведаем, што заўсёды былі прыхільнікі прынцыпаў, ідэалаў, калі хочаце, і былі здраднікі. Нават калі нас будуць ганьбіць усе ў Эўропе, мы мусім трымацца сваіх прынцыпаў. Толькі праз гэта мы прыйдзем да свабоды і дэмакратыі.

Напісаць каментар 86

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках