Вячаслаў Кебіч: «Мне прапанавалі распілаваць золата партыі»
86- 12.12.2013, 15:30
- 113,920
Гаворка ідзе пра 400-500 мільярдаў даляраў.
Былы прэм'ер-міністр Беларусі распавёў «Комсомольской правде в Беларусі», як пасля распаду СССР дзялілі грошы.
Куды падзеліся мільярды КПСС? Дзе асела золата партыі? Страсці вакол партыйнай спадчыны, яе памераў і месцазнаходжання не цішэюць да гэтага часу. Чаму ў пачатку 90-х выкінуўся з балкона сваёй кватэры «загадчык гаспадаркі» КПСС Мікалай Кручына, а следам наклаў на сябе рукі і яго папярэднік?
Былы прэм'ер-міністр Беларусі Вячаслаў Кебіч у сваёй новай кнізе «Белавежскі гамбіт» згадаў пра тое, як пасля распаду СССР дзялілі грошы. Палітык распавёў, як і чаму менавіта яму прапаноўвалі вырашыць лёс «золата партыі».
- Вячаслаў Францавіч, многія да гэтага часу не вераць, што золата партыі існавала…
- А куды, па-вашаму, яно падзелася? Бо мы ўсе многія дзесяцігоддзі плацілі ўнёскі. Ні многа ні мала - штомесяц 1% ад заробку. Я палічыў, што за сваё партыйнае жыццё добраахвотна, унёскамі, аддаў КПСС дзве першых мадэлі «Жыгулёў»!
У бытнасць генеральным дырэктарам завода Кірава я атрымліваў ад 1000 да 1200 рублёў. Хоць аклад у мяне быў 340 рублёў. З прычыны таго, што наш завод выпускаў прадукцыю на экспарт, а ў сацспаборніцтвах мы займалі першыя месцы, я атрымліваў у разы больш.
Гэта былі велізарныя па тых мерках грошы. Вось і лічыце: калі я атрымліваў 1200, то кожны месяц аддаваў партыі 12 рублёў, па-простаму - кілаграм селядца.
Так што мой адказ - золата партыі існавала. Але я не маю на ўвазе прымітыўна золата ў злітках. Хутчэй, гэта былі савецкія рублі.
«Яны гатовыя былі даць грошы мне, але не краіне»
- А чаму менавіта вам прапанавалі стаць захавальнікам золата партыі?
- Напярэдадні распаду СССР я сустракаўся ў Маскве з адным буйным банкірам (не хачу называць прозвішча, яго ўжо няма ў жывых). Я не ведаў, навошта мяне запрасілі, але меў сваю мэту: здабыць грошы для нашай рэспублікі. Мой фінансавы інтарэс заключаўся ў тым, каб выратаваць Беларусь ад краху.
Падчас размовы з банкірам з'явілася пляменніца сакратара Маскоўскага гаркама КПСС. І яны пачалі мяне расхвальваць: маўляў, мы ведаем пра вашу адданасць справе, пра наладжаныя сувязі за мяжой. Таму і прапануем узяць удзел у праекце па сумеснай рэалізацыі золата партыі. Удакладню: не прысваення, а рэалізацыі. Гэта значыць напярэдадні развалу Саюза золата партыі трэба было ператварыць у нешта, напрыклад у нерухомасць за мяжой.
Але я адразу адмовіўся, сказаў, што займацца гэтым не хачу. Узнікла пытанне: «Але мы вам ужо распавялі...» На што я паабяцаў, што нідзе не буду распаўсюджвацца на гэтую тэму.
- А які гэта быў год?
- Гэта быў 90-ы год: яшчэ існаваў Савецкі Саюз, яшчэ Гарбачоў быў на чале, яшчэ не было Белавежскага пагаднення. Але нармальныя людзі дапетрылі, што час СССР скончаны.
- І пра якую суму тады ішла гаворка?
- Называлася сума парадку 400-500 мільярдаў амерыканскіх даляраў.
- Але ў золаце партыі была і пэўная доля сродкаў беларусаў…
- Я не такі наіўны быў чалавек, каб спадзявацца, што мне нехта нешта дасць. Яны маглі даць мне асабіста: чалавеку, які мае дачыненне да гэтай афёры. Але ў мяне не было надзей, што я магу атрымаць штосьці для рэспублікі.
Не хачу называць прозвішча, але вельмі доўга потым у нашай краіне хадзілі чуткі пра тое, што адзін з першых сакратароў абкамаў партыі прысвоіў сабе частку партыйных унёскаў, якія мы не паспелі перавезці ў Саюз. Гэта значыць частку золата партыі.
- Напэўна тыя ж людзі не павераць і вам, калі пачуюць пра вашу адмову.
- Ведаю, што многія адносяць мяне да заўзятых партыйцаў. І я да гэтага часу не адмаўляюся - я быў сумленным камуністам. Але да партыі я меў дачыненне пастолькі паколькі. У маю бытнасць другім сакратаром гаркама КПСС я курыраваў прамысловасць, усе сілавыя структуры і гандаль. На гэтым не заробіш, доступу да ўнёскаў у мяне не было.
Потым мяне перавялі на пасаду загадчыка аддзела цяжкай прамысловасці ЦК, і зноў я практычна не меў дачынення да партыйнага будаўніцтва. Унёскі плаціў, волю партыі выконваў, але займаўся гаспадарчай дзейнасцю.
- Так моцны гаспадарнік - ён жа заўсёды пры фінансах!
- Скажу шчыра: той зарплаты, якую я атрымліваў як дырэктар завода, нават калі быў старшынёй Савета міністраў, я не дасягнуў.
У Вячаслава Кебіча не было надзей, што ён можа атрымаць частку золата партыі для народа Беларусі.
Я атрымліваў амаль у два разы менш - усяго 700 рублёў. Ведаю, што многія і цяпер не паверыць маім словам...
«Я здагадваўся, каму яшчэ маглі зрабіць прапанову»
- А ў вас не было сумневаў: наколькі сур'ёзныя размовы гэтых людзей аб дзяльбе золата партыі?
- Не, я ведаў, што гэта рэальная прапанова і вельмі сур'ёзныя людзі. Я ведаў кіраўніка банка, дзе адбываліся гэтыя перамовы. Дарэчы, ён таксама ў выніку дрэнна скончыў.
- Але ж вы, як чалавек разумны, потым аналізавалі: куды сышло золата партыі?
- Хутчэй за ўсё, яно распаўзлося па свеце. Магчыма, асела ў замежных банках або ў кішэнях прадпрымальных людзей, якія ведалі пра яго існаванне.
Я адзін з апошніх магіканаў, хто ведаў пра золата партыі. Хто застаўся? Шушкевіч, які не меў да гэтага ніякага дачынення. Тут я яго абяляю цалкам: ён у золаце партыі не замазаны. Ён зарэкамендаваў сябе антысаветчыкам, і пра яго і думкі не ўзнікла.
Хто яшчэ? Краўчук. Але ён таксама не меў асаблівага доступу да золата партыі. Хто застаўся ў Расеі? Так ужо нікога, усё пакінулі гэты тленны свет...
- Але вы напэўна думалі, каму яшчэ з Беларусі замест вас маглі прапанаваць распілаваць золата партыі.
- Я мог здагадвацца. Але па сканчэнні часу, ведаючы, як сёння жывуць тыя людзі, я гэтую здагадку адкідаю. Тыя, на каго я мог тады грашыць, не мелі ніякага дачынення да золата партыі.
Вячаслаў Кебіч - адзін з апошніх, хто застаўся ў жывых і меў дачыненне да золата партыі.
«Каб схаваць канцы, сведак прыбіралі»
- Вячаслаў Францавіч, не паверу, што вы ні разу не пашкадавалі аб сваім рашэнні! Ну, калі адкінуць усе страхі. Азалаціліся б!
- Ні разу не пашкадаваў. Я не магу зразумець, навошта мільянерам яшчэ больш грошай? Што, ён у магілу іх панясе? У мяне нармальная пенсія, мне хапае.
Многія і сёння пускаюць слязу: «Вось, калі б вы мяне тады, у 94-м, паслухаліся, то не прайгралі б выбары». А я шчыра адказваю: «Дзякуй народу, які вызваліў мяне ад гэтага ярма! Я стаў вольным чалавекам!»
- Ну, гэта вы зараз так кажаце!
- Ну, вядома ж, не адразу пасля выбараў. Але сёння я вольны чалавек: калі хачу - на рыбалку еду, калі хачу - дадому, што хачу - тое і раблю, я сам сабе гаспадар. А застанься ва ўладзе, дажыў бы я да сённяшняга дня?..
- Але ўладу грошай ніхто не адмяняў…
- А я прывяду ў прыклад лёс Беразоўскага. Або лёс Лужкова. І што - ім дапамаглі іх грошы, яны сёння ім радыя?
- Ці дапускаеце магчымасць, што мы яшчэ ўбачым нерастрачаныя рэшткі золата партыі?
- Не дапускаю (усміхаецца). Яны ж усё роўна ў нейкага чалавека. А ён што, будзе дзяліцца? Выключана. Гэтых грошай ужо ніхто ніколі не ўбачыць, «Тытанік» не ўсплыве, як і мільярды КПСС. Калі б мне сёння зноў прапанавалі распілаваць золата партыі, я б зноў адмовіўся.
- А вас не мучылі пакуты сумлення, бо вы маглі саслужыць службу беларускаму народу, усё ж такі паспрабаваўшы нейкую частку золата партыі адвесці для нашай краіны... Ну так, магчыма, коштам уласнага жыцця.
- Вось добра, што вы гэта дадалі (смяецца). А то я хацеў запярэчыць, што калі б я атрымаў сваю долю і апублікаваў б гэта, то вы правільна сказалі: мне б ужо быў кірдык.
Вячаслаў Кебіч хацеў здабыць грошай для Беларусі, але золата партыі яму так і не дасталося.
- Прызнайцеся, збаяліся?
- Калі шчыра, то так - збаяўся. Я ведаю, чым маглі скончыцца падобныя прапановы. Звычайна спачатку ўсё добра, а потым пачынаюцца разборкі, прычым паміж сваімі. Так, я збаяўся. Ну і што?
Як паказвае гісторыя, каб схаваць канцы, сведак прыбіралі. І гэта зразумела: калі такое становіцца здабыткам галоснасці, здагадкі ператвараюцца ў доказы.
Я ўпэўнены, што смерць Мікалая Кручыны - кіраўніка справамі ЦК КПСС, які загадваў фінансавымі патокамі - была невыпадковая. Я ведаў яго асабіста, мы разам адпачывалі на Нарачы. Гэта быў вельмі разумны салідны чалавек майго ўзросту. Ну не мог ён сам выкінуцца з балкона, значыць, яму дапамаглі. А вы яшчэ пытаецеся, чаму я адмовіўся. Я не хацеў бы для сябе такога трагічнага фіналу, які неўзабаве спасціг і яго папярэдніка, некалі ўсёмагутнага фінансіста КПСС Георгія Паўлава. Лепш быць бедным, але жывым.