У новай рэдакцыі дэкрэта №3 выявіўся «сюрпрыз»

Ніхто не звярнуў увагі на пункт 15 новага дэкрэту.

Дэкрэт №3 «Аб папярэджанні сацыяльнага ўтрыманства» ніхто не збіраўся «спускаць на тармазах». Наадварот, рыхтуецца яго новая рэдакцыя, якая прадугледжвае больш удалыя механізмы рэалізацыі і значна больш шырокі кантроль за занятасцю і даходамі насельніцтва, чым у першапачатковым варыянце, піша «Эканамічная газета».

Гэтыя пытанні абмяркоўваліся на нарадзе ў Лукашэнкі 3 жніўня паводле вынікаў дакладу аб дэмаграфічнай сітуацыі і садзейнічанні занятасці насельніцтва. Новая рэдакцыя дэкрэту №3 павінна быць гатовая да кастрычніка гэтага года. Хваля пратэстаў супраць дэкрэта не прымусіла ўлады змяніць сваё меркаванне.

«Грамадства павінна ведаць, што ніякага скасавання дэкрэту быць не можа, - заявіў Лукашэнка. - Я ўжо матываваў гэтае пытанне: як мінімум паўмільёна у нас беспрацоўных людзей. З іх 200 тыс. мы можам вызваліць: шматдзетных, хворых, інвалідаў, людзей, якія, можа, і хочуць працаваць, але ў іх не атрымліваецца ў сілу жыццёвых абставін. Але 300 тыс. дзе? Таму дэкрэт №3 - гэта 300 тыс. тых, хто павінен працаваць, але не працуе. І мы іх павінны прымусіць працаваць. Вось і ўся ідэалогія».

На думку кіраўніка, мясцовыя органы ўлады, якія непасрэдна кантралююць рынак працы і бачаць кожнага чалавека, і выканаўчыя органы ўлады на месцах павінны мець усе паўнамоцтвы і рычагі ўздзеяння на гэтых людзей для развязвання гэтай праблемы. Актыўны ўдзел у распрацоўцы новай рэдакцыі дэкрэту, нароўні з урадам, павінны прыняць і «дэпутаты». «Ухіляцца ад гэтай праблемы дэпутату нельга», - заявіў Лукашэнка.

Цікава, што да нядаўніх часоў, падчас распрацоўкі і прыняцця ўказаў і дэкрэтаў звычайна цалкам абыходзіліся без удзелу «парламентарыяў». Але, высвятляецца, гэта таксама «іх хлеб» - напэўна, на выпадак, калі прыйдзецца тлумачыцца з насельніцтвам.

Новым падыходам па стымуляванні занятасці насельніцтва стане рэалізацыя нормаў новай рэдакцыі дэкрэту №3 сіламі мясцовых органаў улады. Урад таксама прапануе рэалізаваць прынцып «не працуеш - плаціш за паслугі».

Мяркуецца, што працаздольныя грамадзяне, што не занятыя ў эканоміцы, будуць аплачваць паслугі, што субсідзіруюцца за кошт дзяржбюджэту, коштам, які забяспечвае пакрыццё выдаткаў на іх аказанне.

Цяпер вывучаюцца ўсе варыянты, па якіх магла б будавацца праца ў гэтым кірунку. Таксама ва ўрадзе распрацоўваюць пералік такіх паслуг. Для рэалізацыі новых падыходаў ствараецца Беларуская інтэграваная сэрвісна-разліковая сістэма. Міністарка працы і сацыяльнай абароны Ірына Касцевіч пасля нарады патлумачыла, што да канца 2018 г. усе грамадзяне краіны павінны атрымаць ID-карты, якія дазваляюць вызначаць, ці плаціць чалавек падаткі і адлічэнні ў ФСАН. Працаздольныя грамадзяне, не занятыя ў эканоміцы, будуць плаціць за тыя паслугі, якія фінансуюцца дзяржавай. Калі чалавек не працуе, «то дзяржава будзе ўжо зусім па-іншаму браць за паслугі», паведаміла міністарка.

Паколькі Лукашэнка падтрымаў такую канцэпцыю, застаецца дапрацаваць новую рэдакцыю дэкрэту №3, а таксама як мага хутчэй распрацаваць інтэграваную сэрвісна-разліковую сістэму, якая будзе ахопліваць розныя сферы жыцця грамадства. Пры гэтым рэалізацыю норм новага дэкрэту мяркуецца перадаць у кампетэнцыю мясцовых органаў улады. Менавіта ім ў недалёкай будучыні давядзецца разбірацца з незадаволенасцю насельніцтва, ацэньваць, хто і з якой прычыны трапіў у «цяжкую жыццёвую сітуацыю» і ці можна яму чым-небудзь дапамагчы.

Такім чынам, улады зусім не маюць намер «спускаць на тармазах» дэкрэт №3. Наадварот, чыноўнікі збіраюцца засвоіць сякія-такія ўрокі з вясновых падзей і спаганяць з беспрацоўнага паводле розных прычын насельніцтва грошы больш эфектыўна на якасна новым узроўні.

Трэба меркаваць, распрацоўшчыкі і аўтары праекта загадзя ўпэўненыя, што іх дзецішча не будзе супярэчыць нормам Канстытуцыі, якая гарантуе беларусам права на ахову здароўя, уключаючы бясплатнае лячэнне ў дзяржаўных установах аховы здароўя (арт.45), даступнасць і бясплатнасць агульнай сярэдняй і прафесійна-тэхнічнай адукацыі (арт. 49).

Звернем увагу яшчэ на адну дэталь. На нарадзе гаварылася не толькі аб дэмаграфіі, занятасці і аплаце сацыяльных паслуг. Таксама падымаліся тэмы дэкларавання даходаў і маёмасці і ўхілення ад выплаты падаткаў. Прынятая пастанова надаць гэтым пытанням большую ўвагу. Гэта варта зрабіць і грамадзянам, якія ў азарце абмеркавання «падатку на дармаедаў» не звярнулі ўвагі на пункт 15 дэкрэту №3.

Між тым у ім прадугледжана, што ў мэтах ўстанаўлення грамадзян, якія не ўдзельнічаюць у фінансаванні дзяржаўных расходаў або ўдзельнічаюць у такім фінансаванні менш за 183 каляндарныя дні ў падатковым перыядзе, падатковыя органы маюць права ажыццяўляць кантроль за адпаведнасцю расходаў грамадзян даходах на падставе наяўных звестак аб даходах, маёмасці і іншых расходах грамадзян. Калі падаткавікі ўсталююць, што хтосьці жыве не па легальных сродках, г. зн. яго выдаткі перавышаюць даходы, звесткі аб якіх маюцца ў распараджэнні падатковых органаў, або факт атрымання даходу не пацвярджаецца, то грамадзяніну будзе накіраванае пісьмовае патрабаванне аб дачы тлумачэнняў аб крынiцах даходаў. Калі тлумачэннi не будуць дадзеныя ва ўстаноўлены 30-дзённы тэрмін або іх змест будзе непераканаўчым, грамадзяніну давядзецца заплаціць падатак з сумы перавышэння расходаў над даходамі.

Інструкцыя аб парадку ажыццяўлення кантролю за адпаведнасцю расходаў грамадзян даходах на падставе наяўных у распараджэнні падатковых органаў звестак аб даходах, маёмасці і іншых расходах грамадзян без патрабавання дэкларацыі аб даходах і маёмасці, утв. пастановай МПЗ ад 2015/08/31 №22, і новая рэдакцыя Закона «Аб дэклараванні фізічнымі асобамі даходаў і маёмасці на патрабаванне падатковых органаў» адкрываюць шырокія магчымасці для выяўлення асоб, якія жывуць не па сродках, і спагнання з іх падаткаў. Гэта магло б папоўніць казну куды больш істотна, чым славуты «падатак на дармаедаў», калі, вядома, кантралюючыя органы ўсур'ёз пачнуць выкарыстоўваць гэтыя механізмы. Праўда, тады, хутчэй за ўсё, апынуцца закранутымі інтарэсы не беспрацоўных і хатніх гаспадынь, а вельмі важных, магчыма, нават уплывовых асоб. Але ў іх-то грошы на выплату падаткаў як раз маюцца.