19 сакавiка 2024, aўторак, 8:40
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Час Лукашэнкi на зыходзе

70
Час Лукашэнкi на зыходзе

Блогер NEXTA ў Studio Х97.

Інтэрв'ю з самым папулярным беларускім блогерам Сцяпанам Святловым (NEXTA) адкрывае новы відэапраект сайта Charter97.org Studio Х97. Вядоўца - Яўген Клімакін.

- Сцяпан, ты аўтар самых папулярных каналаў у Беларусі ў Telegram і ў YouTube. Скажы мне, калі ласка, калі ты адчуў, што можаш рэальна ўплываць на людзей, на сітуацыю?

- Такога пэўнага моманту, каб я адчуў, што ёсць нейкі ўплыў - не было. Але першае ўсведамленне таго, што я раблю - гэта важна, прыйшоў, напэўна, з першымі дзясяткамі тысяч праглядаў. Калі людзі пачалі гэта актыўна распаўсюджваць у сваіх сацсетках, і дзякуючы гэтаму пачаўся рост. І калі пачалі пісаць у каментарах: «Дзякуй, што расплюшчыў вочы - мы не ведалі пра гэта».

Вось гэта надавала шмат энэргіі, матывацыі рабіць далей. Але і ў той жа час з'явілася ўсведамленне, што гэта важна.

- А ў Telegram?

- Я наогул не разлічваў на Telegram. У Telegram я прыйшоў дзякуючы таму, што пачалі душыць YouTube. Гэта значыць, пачалі кідаць страйкі дзяржаўныя каналы, і я пачаў перавабліваць падпісчыкаў у Telegram. Менавіта дзякуючы ім (страйкам - рэд.), можна сказаць, яны і прыйшлі.

І адны з першых публікацый там былі ад студэнтаў. Па-мойму, зганялі студэнтаў на лазу - не на Юрыя Лазу, а на ўборку лазы. І ў выніку, як пост выйшаў, даслоўна праз дзве гадзіны, ім сказалі: «Усё, ужо ніякай уборкі не будзе». Усе там перапалохаліся.

Напэўна, у той час таксама прыйшло ўсведамленне, што гэта нейкі інструмент, які таксама дапамагае людзям.

- Быў пост, які «падарваў» твой Telegram?

- Так, я яго, напэўна, ніколі не забуду. Гэта было 16-га ці 17-га траўня 2019 года - калі выкралі супрацоўніка ДАІ. Я, вядома, спачатку не паверыў - для мяне гэта было наогул нешта. Ну, як у мірнай і стабільнай Беларусі маглі кагосьці выкрасці? У выніку, так - я не паверыў. Але потым, калі пачалі прыходзіць пацверджанні, я гэта запосціў, апублікаваў.

- Колькі тады прыйшло падпісчыкаў?

- Тады за адну ноч прыйшло, па-мойму, 20 тысяч чалавек.

- Ты публікуеш у сябе ў сацсетках. Мне цікава, што ты ў гэты час адчуваеш?

- Я адчуваю кайф, што гэтая ўлада дрыжыць ад таго, што трэба нешта рабіць, і яны не ведаюць, што. У іх там увесь час нейкая мітусня пачынаецца, званкі. І, ведаеш, калі яны адзін аднаму не давяраюць, яны перастаюць ужо падпісваць свае афіцыйныя лісты, бо баяцца, што гэта патрапіць у Telegram-канал. І ўсе будуць у курсе пасля гэтага.

Пытаюцца «А адкуль пайшла інфармацыя?» З Telegram-канала. І пачынаюць падпісвацца. Гэта значыць, улады гэтым самі фактычна спрыяюць росту падпісчыкаў. Дзякуй!

- Ты ўчора запосціў свой новы фільм «Лукашэнка. Крымінальныя матэрыялы». Табе 21 год, Лукашэнка ва ўладзе 25 гадоў. Гэта значыць, многія тэмы, якія там з'яўляліся, адбываліся падзеі, калі цябе яшчэ наогул не было. Скажы мне, што цябе найбольш кранула па-чалавечы, калі ты працаваў з гэтымі матэрыяламі?

- Ведаеш, гэта вельмі сумна. Мяне матывавала тое, што 25 гадоў - і нічога не мяняецца. Мне 21 год і хочацца неяк дапамагчы сваёй краіне.

Калі я працаваў з гэтымі матэрыяламі, больш за ўсё мяне ўразіла гісторыя Зянона Пазняка. Я пра яе чуў сцісла і раней, але потым даведаўся больш падрабязна, што Лукашэнка асабіста прыходзіць у СІЗА №1, дзе праводзяцца расстрэлы. Беларусь – адзіная краіна ў Еўропе, дзе яшчэ дзейнічае смяротнае пакаранне. І ён асабіста глядзіць, як гэта адбываецца. Магчыма, не кожны раз, але там гэта падрабязна апісанае. Так, я чуў гэта і раней, але неяк не мог паверыць. Але потым, калі пачаў супастаўляць усе гэтыя факты і калі Лукашэнка асабіста кажа: «Я б на месцы застрэліў гэтых міністраў»... Гэта факт.

- Фільм заканчваецца словамі: «Лукашэнка баіцца, ён разумее, што ягоны час на зыходзе». Што табе дазваляе так думаць?

- Шмат фактараў. У першую чаргу, сам Лукашэнка пра гэта кажа. Наогул толькі на ягоных фразах можна фільм пабудаваць, у якіх ён, у тым ліку, і супраць сябе сведчыў.

Цяпер у Беларусі ідзе перадвыбарчая кампанія перад парламенцкімі выбарамі. Лукашэнка афіцыйна сказаў, што гэта рэпетыцыя прэзідэнцкіх «выбараў». І на гэтай рэпетыцыі ўжо здымаюць непажаданых кандыдатаў: проста адмаўляюць у рэгістрацыі без тлумачэння прычын, здымаюць выступы з тэлеэфіраў.

Гэта значыць, зразумела, калі Лукашэнка баіцца выступу ў тэлеэфіры нават негалоўнага канала, які мала хто глядзіць, то ён, мне здаецца, проста дрыжыць ад страху. Ён увесь час згадвае выбары ў наступным годзе, што нам трэба да іх рыхтавацца, што гэта будзе «іспыт для ўлады» - Лукашэнка ўвесь час пра іх думае.

- А асяроддзе?

- Атачэнне Лукашэнкі самастойна не думае. Яно думае пасля таго, што Лукашэнка нешта скажа. Яно кажа: «Так, гэта правільна ён сказаў. Вось, мы так і думалі».

Гэта значыць, асяроддзе будзе прыстасоўвацца да яго і наўрад ці яно прымацьме нейкія самастойныя пастановы. «Парламент» цалкам кішэнны, усе чыноўнікі падкантрольныя. У яго ёсць кадравы рэестр чыноўнікаў, якіх наогул нельга чапаць - ён сам прызнаваўся ў гэтым.

- Ёсць такі стэрэатып - я не аднойчы гэта чуў - пра тое, што КДБ кантралюе проста кожнага, за кожным сочаць. Як ты мяркуеш - гэта праўда?

- Не, гэта няпраўда. Напраўду беларускі КДБ яакурат у сваіх інтарэсах і распаўсюджвае такую інфармацыю, каб людзі не давяралі адзін аднаму – гэта значыць, «падзяляй і ўладар». Яны значна больш бездапаможныя, чым я нават мог сабе ўявіць. Гэта можна меркаваць з таго, што яны спрабуюць зрабіць.

Напрыклад, спрабуюць ананімізаваць крыніцу. Яны бяруць «рандомнага» чалавека з Instagram – у іх ёсць база, яны яго туды забіваюць - у яго было нейкае правапарушэнне: напрыклад, распіццё алкаголю. І кажуць: «А, вось ён-алкаголік. І піша там усюды ў пабліках». У такое трызненне ніхто не верыць. Хто гэта глядзіць? 100 чалавек.

Беларускі КДБ мала на што здатны: яны ніякіх спецаперацый не могуць правесці, такіх значных для краіны. Затрымліваюць нейкіх карупцыянераў, прычым, прычына карупцыі ў іншым – у тым, што яна сыходзіць на самы верх у кожнай праблеме.

«Чаму так дрэнна? - Ну, чыноўнікі – а чаму чыноўнікі? - Ну, там вышэй хтосьці...«вышэй, вышэй – і так да самага верху заўсёды даходзіць. Гэта значыць, калі кажуць, чаму ты заўсёды вінаваціш Лукашэнку, таму што ўсе праблемы ў выніку ўпіраюцца ў самы верх.

- А як цяпер ацэніш стан «вертыкалі», пра якую кажаш?

- Сітуацыя такая, што 90% людзей у Беларусі наогул не падтрымлівае Лукашэнку. Я не кажу, што супраць, але не падтрымлівае 90%. А 10% - гэта акурат тыя астатнія чыноўнікі, нейкія перакананыя вайскоўцы, яго абслугоўваючы персанал, службы бяспекі, іх сямейнікі.

У іх усё добра, у прынцыпе. Яны не бачаць, што ў калгасах заробак 90-100 даляраў, што людзі з'язджаюць з краіны - усё ў сваім апошнім фільме я паказаў - і рэкордныя месцы ў п'янстве і міграцыі.

Жыць проста невыносна. На жаль, людзі з'язджаюць праз гэта з краіны. І Беларусь не тое, што не развіваецца – яна яшчэ больш дэградуе. Хоць, здавалася б - куды ўжо больш?

- Ты мне сказаў, што раней усё ж асцярожнічаў, падбіраў словы, а потым перастаў. Што адбылося? Ці быў нейкі момант, калі ты перастаў асцярожнічаць у сваіх пастах, сваіх відэа?

- Гэта было пасля ператрусу, які адбыўся ў лютым 2018-га паводле артыкула «абраза прэзідэнта». Ён прайшоў праз два дні пасля таго, як я з'ехаў з Беларусі, хоць яны маглі прыйсці, калі я яшчэ там быў. Пасля гэтага я зразумеў, што гэта быў відавочны знак, каб я не вяртаўся ў Беларусь.

З таго моманту я не вяртаюся. І, вядома, пачаў рабіць больш вострыя відэа, не саромеюся ў фармулёўках. Калі раней я не называў Лукашэнку дыктатарам адкрыта, то цяпер кажу, як ёсць: узурпатар, дыктатар, які захапіў Беларусь.

- Яго так шмат у тваіх відэа, праграмах - ён табе не сніцца?

- Сніўся, па-мойму, толькі адзін раз: «Ну, навошта ты гэта робіш? Можа, хопіць ужо. Ты ж разумееш, што, мажліва, не ўсё там праўда?» Я думаў, што яму адказаць - і ў гэты момант прачнуўся, дзякуй Богу.

- Я так разумею, што ты марыш - і, уласна, кажаш пра гэта - пра Беларусь без Лукашэнкі. Калі гэты дзень наступіць, на твой погляд, што першай справай неабходна зрабіць?

- Як толькі гэты дзень наступіць, я адразу ж прыеду ў Беларусь. І разам з тымі людзьмі, якіх у свой час адхілілі ад улады, з тымі, хто прасоўвае нейкія ідэі, але іх на гэты момант ніхто не чуе, мы будзем думаць, як выйсці з тупіковай сітуацыі. А сітуацыя вельмі сумная і пакуль хуткага выйсця з яе няма наогул.

- А такія людзі ёсць? Таму што я не раз чуў пра тое, што поле зачышчанае ўладай, што, уласна, нікога няма.

- Наогул, Лукашэнка імкнуўся ўсялякім чынам дыскрэдытаваць апазіцыю – што яны атрымліваюць гранты, што ім на людзей пляваць. Нягледзячы на гэта, усё адно людзі не вераць Лукашэнку. Але ў той жа час можна сказаць, не вераць, на жаль, і апазіцыі.

Чамусьці цяпер кажуць: «А хто, калі не Лукашэнка?» Такога адназначнага адказу на гэтае пытанне няма, таму што, сапраўды, фігуры такога ж маштабу няма. Яе быць у прынцыпе не можа пры тых умовах, якія цяпер у Беларусі.

- Ці патрэбна такая фігура дэмакратычнай дзяржаве?

- Акурат так: ці патрэбная такая моцная фігура? У той жа час, калі будзе парламенцкая рэспубліка - там ёсць свае плюсы і мінусы. Проста трэба браць прыклад з развітых краін, у якіх таксама атрымалася.

- Як ты у Польшчы апынуўся?

- У Польшчу я прыехаў у 2015 годзе свядома - я хацеў атрымаць нармальную адукацыю. Не такую, як атрымліваюць у Беларусі: як у Інстытуце культуры, які ў народзе называецца «кулёк». Хацелася развівацца менавіта ў творчым плане, у відэаздымцы. Гэта тое, што мяне заўсёды вабіла. Тое, чым я фактычна займаўся з дзяцінства.

- І ты паступіў куды?

- Раней гэта называлася «факультэт радыё і тэлевізіі» ва ўніверсітэце ў Катавіцах. Цяпер гэта называецца «Катавіцкая кінашкола».

- Твае аднагрупнікі наогул у курсе, хто з імі вучыцца? Яны ведаюць, чым ты займаешся?

- Фактычна, гэта пачалося пад канец першага курса, калі я пачаў перыядычна публікаваць відэа. Да гэтага яны не ведалі. Але потым некаторыя даведаліся, таму што ў Facebook, калі хтосьці з сяброў адзначае відэа, астатнія пытаюцца, што такое.

Пасля таго, як хацелі завесці крымінальную справу за «абразу» Лукашэнкі, зразумелая справа, пайшлі публікацыі ў Facebook. Мяне пыталіся: «Як ты там, што рабіцьмеш?»

Гэта значыць, для іх гэта наогул нейкі космас - што ёсць нейкая справа за «абразу прэзідэнта». Такіх артыкулаў няма ў развітых краінах. Еўрапейцам наогул складана растлумачыць, што адбываецца ў Беларусі.

- Сцяпан, у цябе ёсць адчуванне, што КДБ, МУС Беларусі гуляюць паводле тваіх правіл?

- Я б не сказаў, што гуляюць паводле маіх правіл, але вымушаныя прыстасоўвацца. Таму што, напрыклад, унутраныя дакументы, якія раней рассылаліся ўсім супрацоўнікам аб якіх-небудзь здарэннях з асабістым складам, супрацоўнікамі міліцыі – напрыклад, хтосьці трапіўся п'яным за стырном – гэта ўсё распавядалася, людзям тлумачылася.

Пасля таго, як міліцыянты пачалі мне гэтыя дакументы дасылаць. Гэта ўсё ўтойвалі. Цяпер іх мае толькі вышэйшае кіраўніцтва - камандны склад. Але, тым не менш, абсалютна эксклюзіўныя матэрыялы дасылалі з рэзідэнцый Лукашэнкі - фатаграфіі, зробленыя яшчэ падчас будаўніцтва, дасылалі фота сакрэтных звестак з КДБ.

Гэта значыць, гэта ўсё ім не на руку. Я б гэта можа і не публікаваў, але паколькі яны прадаўжаюць ціснуць, я павінен неяк адказваць: іх жа, фактычна, метадамі.

- Як ты фільтруеш інфармацыю? Бо можа ж быць нейкая «дэза», можа быць хлусня.

- Так, вядома. Прычым некаторыя фэйкі мэтанакіравана дасылаюць з мэтай дыскрэдытаваць, а потым сказаць: «Глядзіце - там палова няпраўды!» Але, тым не менш, больш за 90% інфармацыі правяраецца. Так, часам бывае, што «Акела прамахнуўся», але ў большасці сваёй інфармацыя пацвярджаецца.

Я выпрацаваў стратэгію - цалкам яе не магу раскрываць, каб яны не маглі ёй нешта супрацьпаставіць. Гэта некалькі крыніц плюс база надзейных людзей – умоўна кажучы, з медыцыны, міліцыі, адукацыі - у якіх можна параіцца, у якіх ёсць доступ да гэтых загадаў.

Яны знаходзяцца ўнутры сістэмы, але нягледзячы на гэта, яны супраць яе. Гэта значыць, і такіх людзей дастатковая колькасць, і яны (улады – рэд.) гэтага вельмі баяцца.

- Ты шукаў гэтых людзей, ці ўсё гэта было ў аднабаковым парадку: да цябе пішуць, звяртаюцца, табе высылаюць фатаграфіі, дакументы, скрыны?

- Людзі высылаюць самі і яны, напэўна, стаміліся баяцца. Таму што раней нешта такое ўявіць сабе было нерэальна. Што нехта будзе зліваць унутраныя дакументы, не даражыць сваёй працай, бо гэта даволі вялікая пагроза.

Але ў той жа час відаць, што ёсць давер. Людзі давяраюць таму, што я не выдам нейкага інфарматара, што гэта ўсё будзе ананімна, што я замажу, дзе трэба замазаць. Так, ёсць мінус, што занадта шмат паведамленняў. І 90% гэтых паведамленняў, на жаль, не падыходзяць па фармаце. Людзі многія крыўдзяцца, чаму некаторыя паведамленні не публікуюцца.

- А гэтых людзей, іх шмат. Гэта сотні, гэта дзясяткі, гэта тысячы?

- Гэта цяжка падлічыць. Гэтых людзей можа быць сёння тысяча, а заўтра – пяць тысяч. Гэта значыць, залежыць ад тэматыкі паста. Калі людзей нешта кранае, сапраўды кранае, яны кажуць: «Гэта крыху няправільна – я маю доступ да гэтай інфармацыі цалкам – трэба падправіць». Я кажу: «Дзякуй вялікі». І дадаю іх у спіс кантактаў. Іх з кожным днём з'яўляецца ўсё больш.

- Але ў тваёй тэлефоннай кніжцы тысячы?

- Дзесьці так - блізу тысячы.

- Самы недарэчны фэйк?

- Самы недарэчны - гэта, напэўна, было, калі напісалі ад імя Колі Лукашэнкі: «Прывітанне, я Коля Лукашэнка. Пішу з-пад коўдры, тут забаронены Telegram, але я тут неяк пастараўся зайсці. Парай, што зрабіць, каб тата стаў на шлях праўдзівы, выправіўся».

Я вядома кажу: «Коля, ты – малайчына. Ідзі гуляй». Я потым задумаўся, бо ён больш не пісаў: «А, мажліва, ён рэальна - Коля Лукашэнка? - Трэба было папрасіць даслаць фота».

- Пра цябе распаўсюджваюць розныя фэйкі.

- Ведаеш, беларускі КДБ настолькі «вынаходлівы», што нічога лепш, чым абвінаваціць чалавека ў нетрадыцыйнай сексуальнай арыентацыі, ён не знаходзіць проста. Яны паўгода абвінавачвалі мяне ў гэтым - у іх ёсць свае каналы, паблікі – а потым імкліва перасталі.

- Як ты бачыш сваё жыццё, як сябе ўяўляеш праз пяць гадоў, дзесяць гадоў, дзе ты, чым ты займаешся?

- Я так не люблю планаваць. Таму што, калі б пяць гадоў таму мяне б папрасілі расказаць, чым буду займацца праз пяць гадоў, я б ніколі ў жыцці…

- ...О’кей, ты ў Польшчы ці ў Беларусі праз пяць гадоў?

- Я б хацеў у Беларусі наогул.

- Ты здымаеш відэа: «дакументалку» нейкую сваю ці ты ўжо нейкі дырэктар Беларускай тэлевізіі?

- Калі на тэлевізію ісці - хоць яна ўжо фактычна – фармат, які адыходзіць - развіваць менавіта фармат незалежных навін. Таму што інфармацыйнае поле Беларусі вельмі буксуе і, на жаль, пакуль перадумоў ніякіх няма, каб гэта выправіць.

- Ці здаралася, што тыя асобы, злачынствы, злоўжыванні службовым становішчам якіх ты раскрывае ў сваіх публікацыях, гублялі працу?

- Так. У асноўным, гэта былі праўладныя фігуры, якія думалі, што ім усё дазволена. Выстарчала аднаго дыктафоннага запісу, каб іх больш не было на гэтым працоўным месцы.

Па-мойму, дырэктар Шчучынскай школы – быў такі рэзанансны пост пра тое, як ён абмацюкаў вучня і ўсялякім чынам (абражаў). Гэта значыць, так, здараецца такое, але тых людзей, якія злівалі інфармацыю, не знаходзяць.

- Як ты плануеш развіваць свой Telegram-канал?

- Ідэй мноства. Цяпер у Беларусі праводзіцца перапіс насельніцтва - таксама шмат «трэшу» адбываецца на канале. Але я хачу свой перапіс: перапіс падпісчыкаў. Рэальны перапіс, не такі фэйкавы, які праводзяць цяпер у Беларусі. Гэта значыць, даведацца больш аб людзях канкрэтна.

Таму што ў Telegram няма канкрэтна (каб быў паказаны) полу, узросту. Хачу даведацца, што гэта за людзі, іх узрост, якія захапленні, як яны ставяцца да таго ці іншага моманту.

- Цябе спрабавалі ламаць - твае акаўнты?

- Спрабавалі ламаць Facebook - яго нават узламалі на пару хвілін. Mail.ru ўзламалі – прычым, заходзіў я паўгода таму, а цяпер ужо не магу зайсці. Увесь жнівень і верасень спрабавалі ўзламаць Gmail. Што толькі не рабілі - думалі, што я выпадкова націсну на кнопку «Так, гэта я», але нічога не атрымалася.

Я знаходжуся ў Польшчы, і ў Telegram нумар яны перахапіць SMS не могуць, плюс там «двухфактарная аўтарызацыя» - у іх магчымасці абмежаваныя, і яны прызнаюць гэта. Праз Telegram яны не могуць, напрыклад, шукаць нейкіх закладчыкаў наркотыкаў. Гэта значыць, для іх гэта нешта недаступнае.

- Праз цябе праходзяць проста гігабайты вельмі непрыемнай інфармацыі. Як ты адцягваешся ад гэтага ўсяго?

- Я стараюся займацца чым-небудзь, акрамя гэтага. Напрыклад, я люблю ездзіць на ровары.

- Колькі кіламетраў на дзень?

- Ну, наогул, па 30 пажадана. Але, на жаль, у мяне нядаўна скралі ровар. Пасля гэтага я перастаў быць спартоўцам. Спортам іншым імкнуся (займацца) – трэнажорная зала, басейн. На жаль, увесь час амаль сыходзіць на асноўную дзейнасць.

- Твой тэлефон - гэта твой «цэнтр кіравання палётамі». Тут у цябе і тваіх знаёмых, сяброў, і тых людзей, якія табе перасылаюць якую-небудзь інфармацыю. Ёсць людзі, якім ты можаш даверыць свой тэлефон?

- Такіх людзей няма. Я магу там нешта паказаць, але каб аддаць - не. Я ўвесь час з ім.

- Два гады таму супраць цябе была распачатая справа аб «абразе прэзідэнта Рэспублікі Беларусь». Цяпер новая гісторыя - распавядзі пра яе.

- Цяпер спрабуюць зайсці праз яшчэ адзін «суд». У «суд» падаў так званы мэр, бо мэраў у нармальных краінах выбіраюць, а ў Беларусі і старшыняў выканкамаў, і суддзяў прызначае Лукашэнка.

Ён падаў у «суд» нібыта за паклёп: я распаўсюдзіў у дачыненні да яго «няслушныя звесткі» аб тым, што ён трапіўся п'яным за стырном аўтамабіля - хоць было і фота-пацверджанне. Некаторыя людзі потым пачалі абурацца ў каментарах: «Дык яны ж самі...хтосьці камусьці распавядаў - ягоная ж жонка сама распавядала».

Увогуле, яны аблажаліся па поўнай. Але, тым не менш, яго саджаць не сталі, і ў мяне, у прынцыпе, ёсць версія, чаму. Гэта было звязанае з тым, што ён знаходзіцца ў кадравым рэестры Лукашэнкі, у якім 850 чалавек. І пра гэта трэба апавяшчаць Лукашэнку - ён можа не даць згоды, доўгія працэдуры...

Яны наважыліся зайсці па-іншаму: сказаць, што ўсё гэта няпраўда. Яны канфіскавалі дакументы, дзе праводзілі агляд, і ўсе: «Якія ў вас доказы?» Доказаў няма, таму што крыніцу я не магу раскрываць.

І цяпер яны спрабуюць праз «суд» паказаць, маўляў, «вось, непраўдзівая інфармацыя». Плюс яшчэ адна задача ў «суда» - каб іншыя СМІ не спасылаліся на мой канал.

- Як ты думаеш, гэта ягоная ініцыятыва падаць на цябе ў «суд»?

- Абсалютна не ягоная. Таму што ў Лукашэнкі цяпер азімыя, каровы і ўсё астатняе. А цяпер з'явіўся нейкі NEXTA. Гэта была ініцыятыва Савета бяспекі Беларусі, прычым гэтая інфармацыя з некалькіх крыніц пацвердзілася. Не 100%, але, хутчэй за ўсё, так і ёсць. Яны проста сказалі, што «мы не будзем саджаць, але рабілі тое, што трэба».

І, у прынцыпе, нават калі б ён хацеў цяпер ад гэтага ўсяго адхрысціцца - не атрымаецца. Таму што на кожнага чыноўніка ў Беларусі ёсць кампрамат, і ён можа ў кожны момант - калі стане непажаданым - або патрапіць у турму, або проста пазбавіцца пасады.

- Што тваё пакаленне думае аб уладзе, аб «прэзідэнце»?

- У Беларусі моладзі - большасці, з кім я маю стасункі і сябрам маім школьным -вядома, не падабаецца, што адбываецца. Але ў той жа час яны не гатовыя супраць гэтага змагацца. Так - людзі супраць, але яны пакуль чамусьці не гатовыя. Чаму? Я спрабую зразумець.

Вось, напрыклад, нядаўна быў выпадак у адным з каледжаў Менска. Выкладчык там на ўроку пачаў несці ерась пра тое, што «ўкраінскія ўлады знішчаюць людзей на Данбасе, бамбяць лякарні». Здавалася б - відавочны трызненне, 100%-я штампы расейскай прапаганды - я пра гэта напісаў.

Потым у гэтым каледжы праз розныя паблікі «Вконтакте» пачалі шукаць людзей, якія гэта злілі. Там праводзілі апытанні - 95% людзей выказвалася, што «гэты выкладчык мае рацыю, не трэба нічога супраць яго рабіць».

Вось пасля такіх момантаў мне здаецца, што я наогул нічога не разумею пра беларускую моладзь. Але хочацца верыць, што прагрэсіўных людзей больш. І мне здаецца - так і ёсць.

- А што твайму пакаленню неабыякава? Таму што ёсць стэрэатып аб новым, маладым пакаленні пафігістаў, якія максімум могуць паставіць упадабайку.

- Акурат такі сацсеткі ім і неабыякавыя. Таму трэба неяк знаходзіць да іх падыходы праз сацыяльныя сеткі, праз інтэрнэт. Я гэта спрабую рабіць: даступнай мовай ім паказваць, што адбываецца, чаму так адбываецца і што з гэтым можна зрабіць.

- Раскажы пра сваіх бацькоў: чым яны займаюцца, хто яны?

- Мая мама працавала настаўніцай, потым працавала ў Белдзяржуніверсітэце - у выніку ёй давялося звольніцца з гэтай працы.

- Ці не дзякуючы тваёй дзейнасці?

- Магчыма, дзякуючы. Таму што звольніць яе афіцыйна не маглі - не было падстаў. Але яе пачалі нагружаць працай - зразумела, што працаваць стала проста невыносна.

А тата працуе на канале «Белсат» разам са мной. Ён вядоўца спартовых навін. Ён мяне ўсяляк падтрымлівае.

Мама раней спрабавала неяк сказаць: «Ну, навошта ты? Мажліва, заканчвай - не трэба». А потым, калі сутыкнулася сама з усім гэтым, зразумела, што калі нічога не рабіць, будзе яшчэ горш.

- А, вось, уласна, я думаю, не адзін чалавек сказаў бы: «Навошта табе ўсё гэта? Рызыка, абцяжаранне свайго жыцця». Чаму ты ўсё гэта робіш па вялікім рахунку?

- Матывуюць у першую чаргу людзі, якія пішуць, што дзякуючы мне яны разумеюць тое, што адбываецца, чаму так адбываецца. Дзякуючы гэтай матывацыі я прадаўжаю гэта рабіць.

У нейкі пэўны момант я стаў усведамляць, што гэта, можна сказаць, нешта накшталт паклікання. І ўжо таму неяк не адступіць - калі ўсё ж пачаў, то трэба або заканчваць, або здавацца. Але саступаць я не збіраюся. Таму і прадаўжаю - да перамогі.

Як вядома, NEXTA запрасіў гледачоў самага папулярнага фільма пра Беларусь на сустрэчу 8 лістапада а 18:00 на плошчу Свабоды Менска.

Напісаць каментар 70

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках