Bloomberg: як глабальнае пацяпленне ўдарыць па нафтагазавых планах Пуціна

45% радовішчаў нафты і газу ў расейскай Арктыцы размешчаныя ў зоне найбольшай рызыкі.

Прэзідэнту Расеі Уладзіміру Пуціну неабходна як мага хутчэй заняцца аховай навакольнага асяроддзя для прадухілення раставання вечнай мерзлаты, каб расейскія нафтагазавыя кампаніі змаглі і далей здабываць вуглевадароды, якія награваюць нашу планету і паскараюць раставанне вечнай мерзлаты, піша Bloomberg, (пераклад — inosmi.ru).

Мне незразумелая гэтая крывая логіка, аднак менавіта да такой высновы я прыйшоў, даведаўшыся пра раптоўную пастанову Расеі ратыфікаваць Парыжскае пагадненне аб клімаце і прачытаўшы новы даклад Міжурадавай групы экспэртаў аб змяненні клімату (Intergovernmental Panel on Climate Change).

Дагэтуль змяненне клімату разглядалася як нешта выгаднае для Расеі — як мінімум збольшага. Пацяпленне дазволіла адкрыць Паўночны марскі шлях, які пралягаў на поўначы краіны, і абумовіла мэтазгоднасць выведкі і здабычы нафты і газу ў морах Арктыкі. Узгадайце Штокманаўскае газавае радовішча.

Аднак глабальнае пацяпленне, якое адкрывае доступ у моры Арктыкі, магчыма, пачынае негатыўна ўздзейнічаць на вечную мерзлату на поўначы Расеі, гэта значыць, у самым сэрцы здабычы расейскіх нафты і газу.

«Вечная мерзлата перажывае імклівыя змены», - гаворыцца ў дакладзе пад назвай «Акіян і крыясфера ва ўмовах змянення клімату» («Ocean and Cryosphere in a Changing Climate»), які міжурадавая група аб змяненні клімату апублікавала на мінулым тыдні. Гэтыя змены пагражаюць «структурнай стабільнасці і функцыянальнаму патэнцыяле» інфраструктуры нафтавай індустрыі, аб чым папярэджваюць аўтары дакладу. Самыя значныя рызыкі ўзнікаюць у раёнах з найбольшым утрыманнем падземнага лёду і адчувальных да марозу адкладаў. Расейскі паўвостраў Ямал, дзе знаходзяцца два найбуйнейшыя новыя газавыя праекты («Баваненкава» і «Ямал-СПГ»), а таксама нафтавы праект «Новы порт», падыходзіць пад гэта апісанне.

Аднак праблема значна шырэйшая за гэтыя тры праекты. Амаль «45% радовішчаў нафты і газу ў расейскай Арктыцы размешчаныя ў зоне найбольшай рызыкі», гаворыцца ў дакладзе экспэртаў.

Некалькі метраў у верхняй частцы вечнай мерзлаты - так званы актыўны пласт - замярзаюць і растаюць па меры змены сезонаў, што робіць іх нестабільнымі ў цёплыя месяцы года. У сувязі з гэтым здабыўныя кампаніі вымушаныя рабіць так, каб падставы аб'ектаў інфраструктуры сыходзілі вельмі глыбока ў зямлю, — гэта тычыцца аўтамабільных дарог і чыгунак, жылых дамоў, перапрацоўчых заводаў і трубаправодаў. Аднак праз змену клімату таўшчыня гэтага актыўнага пласта павялічваецца, гэта значыць, зямля паступова губляе здольнасць падтрымліваць усё тое, што на ёй пабудаванае. Зніжэнне апорнай здольнасці можа абярнуцца сур'ёзнымі наступствамі, і гэтыя працэсы ўжо пачаліся.

Падмуркі пабудоў у рэгіёнах вечнай мерзлаты больш не могуць несці тую нагрузку, якую яны неслі яшчэ ў 1980-х гадах, пра што гаворыцца ў дакладзе праграмы маніторынгу і ацэнкі Арктыкі (Arctic Monitoring and Assessment Program) арктычнай рады за 2017 год. У новым порце апорная здольнасць падмуркаў знізілася больш чым на 20% з 1980-х гадоў да першага дзесяцігоддзя гэтага стагоддзя.

На паўвостраве Ямал апорная здольнасць грунту, паводле некаторых прагнозаў, можа знізіцца на 25-50% за перыяд з 2015 да 2025 года ў параўнанні з перыядам з 1965 да 1975 года. Згодна з гэтым дакладам, далей на поўдзень, на тэрыторыях, якія ўключаюць у сябе «Урэнгой» (другое найбуйнейшае ў Расеі газавае радовішча) і вялікую частку газавай здабычы ў Заходняй Сібіры, грунт можа страціць 50-75% сваёй апорнай здольнасці.

Магчыма, гэта не стане такой ужо сур'ёзнай праблемай для найноўшай нафтавай інфраструктуры Расеі, якую стваралі з улікам змяненняў клімату. Тэхналагічныя лініі і рэзервуары для захоўвання на прадпрыемстве «Ямал-СПГ» стаяць на 65 тысячах паль, якія сыходзяць на 28 метраў углыб вечнай мерзлаты. Акрамя таго, яны астуджваюцца пры дапамозе адмысловай «тэрмасіфоннай сістэмы», якая павінна забяспечваць апорную здольнасць грунту цягам усяго тэрміну існавання праекта.

Усе гэтыя прагнозы заснаваныя на мадэлях, якія выкарыстоўваюцца для разліку маштабаў пацяплення і хуткасці раставання вечнай мерзлаты. Але што калі здарыцца нечаканы рэзкі скачок тэмператур?

«Верхняя частка вечна замерзлага грунту ў Запаляр'і і іншых вельмі халодных раёнах сагрэлася больш чым на 0,5 градуса па шкале Цэльсія з 2007 да 2009 год, а пласт грунту, які адтае ў летнія месяцы, стаў глыбейшым у большасці раёнаў, дзе вядуцца назіранні за вечнай мерзлатой» — гаворыцца ў дакладзе Арктычнай рады. Калі ўзровень выкідаў вуглякіслага газу застанецца высокім «зона вечнай мерзлаты можа скараціцца прыкладна на 35%».

Хоць уздзеянне раставання вечнай мерзлаты на новыя расейскія нафтавыя і газавыя праекты ў Арктыцы можна паменшыць, яно павышае і без таго значныя выдаткі на іх рэалізацыю. Што тычыцца больш старой інфраструктуры, то з ёй праблем значна больш. Аб'ёмы здабычы газу на радовішчы «Баваненкава» на паўвостраве Ямал, паводле некаторых прагнозаў, павінны павялічыцца да 140 мільярдаў кубічных метраў на год — гэта больш, чым аб'ёмы здабычы газу ў Нарвегіі, — аднак там зафіксаваны «рост апоўзняў, звязаных з раставаннем вечнай мерзлаты», гаворыцца ў дакладзе.

Мяркуецца, што паўвостраў Ямал павінен стаць адным з «трох цэнтраў газавай здабычы ў Расеі з гадавымі аб'ёмамі здабычы 310 — 360 мільярдаў кубічных метраў газу», пра што паведамляе расейская газавая кампанія «Газпром». Гэта палова ад аб'ёму прыроднага газу, здабытага ў Расеі летась.

Аднак, магчыма, ужо занадта позна спрабаваць прадухіліць страту вечнай мерзлаты. У дакладзе Арктычнай рады гаворыцца, што, нават калі аб'ёмы выкідаў вуглякіслага газу ў атмасферу будуць скарачацца ў адпаведнасці з мэтамі, прапісанымі ў Парыжскім пагадненні аб клімаце, гэта дазволіць толькі «стабілізаваць аб'ёмы верхняга пласта вечна замерзлага грунту на ўзроўні прыкладна на 45% меншым за існыя аб'ёмы». Калі не рабіць нічога, страты будуць нашмат большыя, то бок, у расейскіх вытворцаў нафты і газу будзе значна больш праблем. Хіба не гэта стала сапраўднай прычынай раптоўнай перамены стаўлення Пуціна да глабальнага пацяплення?