Ці можа мільянер стаць канцлерам Нямеччыны?

Чаму ў Нямеччыне скептычна ставяцца да вельмі багатых людзей.

У пачатку снежня на з'ездзе ў Гамбургу Хрысціянска-дэмакратычны саюз (ХДС) будзе выбіраць свайго новага старшыню. Ангела Мэркель (Angela Merkel) вызначыла больш не балатавацца. Адным з трох фаварытаў на гэтую пасаду, якая служыць магчымым трамплінам для кар'еры канцлера, уважаецца былы лідар фракцыі кансерватараў у бундэстагу Фрыдрых Мерц (Friedrich Merz), піша dw.com.

У час, што застаўся да з'езду, ён, як і іншыя кандыдаты ў старшыні ХДС, ездзіць па краіне, выступае на рэгіянальных партканферэнцыях, адказвае на пытанні шараговых хрысціянскіх дэмакратаў і дае інтэрв'ю. Пры гэтым Мерца ўвесь час нязменна пытаюцца пра ягоныя даходы. Справа ў тым, што дзевяць гадоў таму ён перайшоў з бундэстага ў бізнэс, стаўшы фінансавым і юрыдычным кансультантам буйных кампаній і ўвайшоўшы ў некалькі наглядальных радаў. З часам Мерц ператварыўся ў мільянера.

Бізнэс як этап кар'еры палітыка

У многіх краінах свету як сам сабой разумеюцца пераход з высокааплатных пасад у эканоміцы на высокія палітычныя пасады і назад. Самы наглядны прыклад - Злучаныя Штаты Амерыкі.

«ЗША заўсёды былі грамадствам канкурэнцыі, у якім чалавек, спрактыкаваны ў бізнэсе, становіцца прыкладам для іншых», - патлумачыў у інтэрв'ю DW гісторык Андрэас Рэдэр (Andreas Rödder). Высокі аўтарытэт эканамічна паспяховых людзей таксама ў Азіі. Кар'ера камерсанта ўважаецца тут за выдатную падрыхтоўку для палітычнай кар'еры.

У Нямеччыне гэта не так. Фрыдрых Мерц доўга не прызнаваў, што ён мільянер. Пры гэтым ён па-ранейшаму адмаўляецца прылічаць сябе да фінансавай эліты, называе сябе прадстаўніком верхняй часткі сярэдняга класа. «Я атрымаў у спадчыну ад маіх бацькоў каштоўнасці, характэрныя для сярэдняга саслоўя: стараннасць, дысцыпліну, манеры, павагу і разуменне таго, што, калі ёсць магчымасць, грамадству трэба сёе-тое вяртаць, - аргументуе Мерц. - А вышэйшыя колы, верхнія пласты - гэта для мяне людзі, якія атрымалі ў спадчыну шмат грошай або фірму, а цяпер вядуць бяздзейны лад жыцця, гэта не мой выпадак».

Рэха «Трэцяга рэйху»

Сацыёлаг Томас Друен (Thomas Druyen) бачыць адну з прычын скептычнага стаўлення немцаў да вельмі багатых людзей, якія пераходзяць у палітыку, у гістарычным мінулым Нямеччыны і ў комплексе калектыўнай віны нацыі за злачынствы «Трэцяга Рэйху». «Бо ў ім, - нагадвае Друен, - вялікія прадпрыемствы былі так ці інакш задзейнічаныя ў вытворчасці ўзбраенняў».

Пасля краху нацызму немцы, з ягоных слоў, паспрабавалі пабудаваць грамадства сярэдняга класа: агляднае, у якім можна мець поспех, але пры гэтым заставацца празрыстым. «Звышбагатым і вельмі вялікім фірмам у нас па-ранейшаму не давяраюць, - кажа навуковец. - Гэта, вядома, абсурд, але такі адзін з элементаў нашай псіхалагічнай ДНК». І асабліва крытычна, з ягоных назіранняў, у Нямеччыне ставяцца да атрымання вялікай спадчыны, бо мяркуюць, што самі б яны такога не дасягнулі.

Гісторык Андрэас Рэдэрс паказвае ў гэтай сувязі на ўкараненне ў пасляваеннай Нямеччыне сістэмы сацыяльнай рынкавай эканомікі, гэта значыць, такой, калі дзяржава, каб пазбегнуць сацыяльных дысбалансаў, умешваецца ў рынкавую стыхію.

«Нямеччына - гэта краіна, якая, з аднаго боку, характарызуецца моцнай уладай дзяржавы, а з другога - сваім сацыяльным пачаткам», - канстатуе ён. У такім грамадстве, з ягоных слоў, прадпрымальніцкі поспех, а значыць, і багатыя людзі наогул становяцца не прыкладам, а, хутчэй, праблемай, якую імкнуцца не афішаваць.

Чаму зайздросцяць немцы?

Адбіваецца і ўласцівае многім немцам пачуццё зайздрасці. Паводле апытанняў, амаль чвэрць з іх стала зайздросцяць тым, каму жывецца лепш, і амаль дзве траціны адчуваюць гэта пачуццё час ад часу.

Пры гэтым часцей за ўсё яго выклікае менавіта багацце і фінансавая незалежнасць чалавека, ягоная магчымасць падарожнічаць і часта ездзіць у адпачынак, наяўнасць у яго добрага дома, дарагога аўтамабіля або яхты. А Мерц, між іншым, валодае двума прыватнымі самалётамі, хай і лёгкаматорнымі. І такі чалавек - прэтэндэнт на пасаду канцлера?

Сацыёлаг Томас Друен не думае, што багаты чалавек, які не сутыкаўся дзень за днём з нягодамі будняў, абавязкова адрываецца ад рэальнага жыцця людзей, апрыёры не разумее праблем, напрыклад, беспрацоўнага.

«Хіба праблемай беспрацоўя, - рытарычна пытаецца ён, - павінна займацца міністэрства, якім кіруе чалавек, які сам атрымлівае дапамогу па беспрацоўі?» Сярод прыкладаў таго, калі багатыя людзі выяўляліся вельмі паспяховымі палітыкамі, Друен называе Уінстана Чэрчыля і былога мэра Нью-Ёрка, мільярдэра Майкла Блумберга.

З бізнэсу ў палітыку і назад

Галоўнае - характар чалавека, кажа навуковец, які вывучае сацыяльныя асаблівасці вельмі багатых людзей. «Ёсць людзі, - распавядае ён, - якія сталі мільярдэрамі, але так і не адарваліся ад свайго асяроддзя і не змянілі прынцыповым чынам свае жыццёвыя ўстаноўкі».

Ці належыць і Фрыдрых Мерц да такога тыпу людзей? Друен не думае, што заможны кандыдат на старшыню ХДС свядома прыбядняецца і ўводзіць у зман грамадскасць, прылічаючы сябе да сярэдняга класа. «Можна мець пэўную ўнутраную прыземленасць, - зазначае ён, - і лётаць на прыватным самалёце».

Зрэшты, і ў Нямеччыне нікому не забараняецца пераходзіць з бізнэсу ў палітыку і назад. Самы гучны прыклад - былы канцлер Герхард Шродэр (Gerhard Schröder). Саступіўшы ў 2005 годзе гэтую пасаду Ангеле Мэркель, ён адразу ж перайшоў на кіроўную пасаду ў «Газпром».

З 2015 года, аднак, у Нямеччыне дзейнічаюць жорсткія правілы пераходу з палітыкі ў бізнэс. У пазбяганне канфлікту інтарэсаў міністраў і парламенцкіх статс-сакратароў, якія выходзяць у адстаўку, належыць пачакаць год, а ў некаторых выпадках - паўтара. Але ў зваротным кірунку - з бізнэсу ў палітыку, як у выпадку з Фрыдрыхам Мерцам - гэта правіла не дзейнічае.