Кошты сыходзяць у галоп

Кошт тавараў і паслуг у Беларусі будзе расці хутчэй, чым у развітых краінах.

Інстытут развіцця расейскай Найвышэйшай школы эканомікі нядаўна правёў апытанне, падчас якога пацікавіўся меркаваннем эканамістаў 11 паважаных арганізацый (у Беларусі і за мяжой) пра перспектывы беларускай эканомікі, піша Зміцер Заяц у артыкуле на сайце naviny.by.

Высветлілася, што погляд на гэтую тэму ў незалежных экспертаў даволі песімістычны – ніхто не чакае росту беларускай эканомікі ў найбліжэйшыя гады больш чым на 2%. А вось меркаванне адносна інфляцыі цалкам абнадзейвае: яна, мяркуюць эканамісты, будзе заставацца нізкай – у раёне 5%, а магчыма, нават знізіцца і да 4%.

Паказальна, што гэты ж калідор для інфляцыі ў Беларусі пазначыў на мінулым тыдні кіраўнік Нацбанка Павал Калавур, адказваючы на пытанні журналістаў. «Мне падаецца, што ў найбліжэйшыя пяць гадоў інфляцыя будзе знаходзіцца ў дыяпазоне паміж 4% і 5%», – выказаў меркаванне Калавур.

На гэты момант не прынятая канчатковая пастанова, якая мэта ў росце спажывецкіх коштаў будзе вызначаная на найбліжэйшыя гады. Летась інфляцыя склала 4,7%, задача на гэты год засталася нязменнай, а менавіта – утрымаць рост спажывецкіх коштаў на ўзроўні не большым за 5%.

Пяцігодка сёлета заканчваецца, і ў ходзе распрацоўкі праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2021–2025 гады ўлады павінны вызначыць дакладную мэту ў інфляцыі на сярэднетэрміновую перспектыву. Вялікая верагоднасць, што гэтая мэта будзе знаходзіцца ў калідоры паміж 4% і 5%.

Большай яснасці ў гэтым пытанні пакуль няма ў тым ліку і таму, што канчаткова не вызначаныя паўнамоцтвы, якія будзе мець Нацбанк у кіраванні інфляцыяй.

Грашовыя ўлады падрыхтавалі праект дзяржаўнай пастановы, які пашырае паўнамоцтвы і адказнасць Нацбанка ў частцы забеспячэння коштавай стабільнасці. Нацбанк просіць падаць яму інструменты, якія дазволяць перайсці на новы манетарны рэжым і таргетаваць жаданы ўзровень інфляцыі шляхам кіравання інфляцыйнымі чаканнямі і адсоткавым каналам.

Каб перайсці на так званы рэжым таргетавання інфляцыі, Нацбанк хоча атрымаць права агучваць свой унутраны эканамічны прагноз і тым самым, тлумачачы свае пастановы, кіраваць інфляцыйнымі чаканнямі.

Акрамя гэтага, рэгулятар хоча самастойна сцвярджаць асноўныя кірункі грашова-крэдытнай палітыкі (цяпер гэты дакумент прымаецца Лукашэнкам пасля шматлікіх міжустановавых узгадненняў).

Таксама Нацбанк прапаноўвае перайсці да практыкі зацвярджэння мэты ў інфляцыі на тры гады, а не на год, як цяпер.

Праект змяненняў у Банкаўскі кодэкс прадугледжвае, што за невыкананне сярэднетэрміновай мэты ў інфляцыі ўправа Нацбанка можа быць адпраўленая ў адстаўку, то-бок разам з дадатковымі паўнамоцтвамі рэгулятар прапісаў для сябе ў праекце дзяржаўную пастанову і захад дысцыплінарнай адказнасці.

«Выконваць сярэднетэрміновы арыенцір (на тры гады) у інфляцыі лягчэй, чым забяспечваць мэту на год. У Нацбанка ў гэтым выпадку з'явіцца больш манеўраў. Таму ў выпадку пераходу на рэжым таргетавання інфляцыі верагоднасць, што сярэднегадавая інфляцыя можа замарудзіцца да 4%, вышэйшая», – адзначыў у гутарцы з карэспандэнтам БелаПАН суразмоўца ў фінансавых колах, каментуючы афіцыйныя планы ў інфляцыі.

Ці будзе інфляцыя ў Беларусі як у ЕЗ і ЗША?

За апошнія пяць гадоў інфляцыя ў Беларусі запаволілася ў тры з паловай разы. Калі ў 2014-м яна складала 16,2%, то ў 2019-м – 4,7%. Здавалася б, пры такой дынаміцы Беларусь на наступную пяцігодку магла б ставіць мэту запаволіць інфляцыю да ўзроўню развітых заходніх краінаў.

Дарэчы, інфляцыя ў ЕЗ склала ў 2019 годзе 1,57%, у ЗША – 2,28%.

Аднак зніжэнне інфляцыі да такога ўзроўню беларускія ўлады на 2021–2025 гады не закладваюць у якасці мэты. Чаму?

Заходні ўзровень інфляцыі характэрны для развітых краінаў, а Беларусь адносіцца да тых, што развіваюцца, таму ў нас інфляцыя будзе яшчэ доўга вышэйшая за ўзровень ЕЗ і ЗША, мяркуе старшы навуковы супрацоўнік Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Зміцер Крук.

«Паколькі Беларусь – краіна, што развіваецца, нашы кошты ў шэрагу выпадкаў яшчэ далёкія ад сусветнага ўзроўню. У коштах на паліва, на жыллёва-камунальныя паслугі, на медыцынскія паслугі Беларусь істотна саступае развітым краінам. Паступова беларускія кошты будуць карэктавацца, і гэта неўнікнёна прывядзе да больш высокага ўзроўню коштаў у Беларусі ў параўнанні з заходнімі краінамі», – адзначыў Крук у гутарцы з карэспандэнтам БелаПАН.

Ён звярнуў увагу, што праз павелічэнне ўваходнага кошту нафты кошт паліва ў Беларусі ўвесь час расце. Акрамя гэтага, ва ўладаў захоўваюцца планы павышаць кошт жыллёва-камунальных паслуг. Усё гэта, мяркуюць эксперты, абмяжоўвае магчымасці ўладаў у далейшым зніжэнні інфляцыі.

Але чакаць сур'ёзнага інфляцыйнага ўсплёску пакуль таксама няма падставаў, адзначыў старэйшы аналітык «Альпары» Вадзім Іосуб.

«Асноўныя гандлёвыя партнёры Беларусі – Расея і ЕЗ. Пакуль і там, і там інфляцыя запавольваецца. Перадумоваў, якія паказваюць, што інфляцыю можа разагрэць непрыстойная дэвальвацыя, пакуль таксама не відаць. Таму мэта ўладаў утрымаць інфляцыю ў межах 5% – цалкам рэалістычная», – мяркуе Іосуб.

Пры гэтым, мяркуюць аналітыкі фінансавага рынку, вельмі пажадана, каб Нацбанку былі пададзеныя пашыраныя паўнамоцтвы, пра якія гаворка ішла вышэй, у кіраванні інфляцыяй.

«Паўнамоцтваў, каб утрымаць інфляцыю ў калідоры 4-5%, у Нацбанка дастаткова. Але каб пагрозаў коштавай стабільнасці стала менш, каб не ўзнікала воплескаў інфляцыйных чаканняў, важна даць Нацбанку дадатковыя паўнамоцтвы, якія падвысяць узровень ягонай незалежнасці», – рэзюмаваў Крук.