Эканаміст: Кошты ў Беларусі неўзабаве падскочаць, як на спружынах

Дэфіцыт бюджэту стаў рэкордным, дзяржаўных службоўцаў скарачаюць цэлымі аддзеламі.

Апошнім часам у Беларусі забараняюць вялікую колькасць розных тавараў. Так да продажу забаранілі рыбу, кансервы, сокі, дзіцячае харчаванне некаторых вытворцаў. Сайт Charter97.org пагаварыў з доктарам эканамічных навук Барыс Жаліба пра сітуацыю ў гандлі, а таксама як гэта адбіваецца на эканоміцы і іміджы краіны:

- Вядома, гэта ўсё адбіваецца негатыўным чынам. Мы ў наш час абураліся - і правільна рабілі, - калі Расея накладвала эмбарга на мясную і малочную прадукцыю беларускіх вытворцаў. Такія забароны толькі збядняюць прылаўкі нашых крамаў.

Бываюць забароны аргументаваныя, службы знаходзяць нейкія бактэрыі і гэтак далей, а бываюць не, дзе тырчаць вушы палітыкі. Тое, што Рассельгаснагляд уводзіў эмбарга на пастаўку нашай прадукцыі ў Расею, - гэта тлумачыцца палітыкай. Калі наша ўлада рабіла нешта не так у дачыненнях да Расеі, то адразу санкцыі ўзмацняліся, потым іх касавалі. Магчыма, што беларуская ўлада як-небудзь хоча паўплываць на пастаўшчыкоў з нейкіх краін. Для насельніцтва гэта не значыць нічога добрага.

- Як замежныя кампаніі і міжнародныя інвестары рэагуюць на такія захады ўладаў?

- Рэакцыя адназначна дрэнная. Калі краіна экспартуе нешта на наш рынак, то яна спадзяецца, што тавар будзе пастаўлены і аплачаны. Са з'яўленнем перашкод экспарт шукае іншыя рынкі. Тут страчваюць абодва бакі - і экспарцёр, і імпарцёр.

- Два месяцы таму ў Беларусі, каб прытармазіць інфляцыю, улады замарозілі цэны больш як 100 тавараў. А кошты прадуктаў харчавання і многія тавары працягваюць расці. Чаму так адбываецца?

- Так, увялі забарону, каб штомесячны рост не быў большы, чым 0.2%. Гандаль рэагуе адпаведным чынам. Дзяржаўныя органы цэнаўтварэння ў асобе МАРГ прытрымліваюць цэны на прадукцыю, таму гандаль падвышае надбаўкі на астатнія тавары, якія вольныя ад гэтай забароны. Магчыма, гэта палягчае жыццё найбольш сацыяльна неабароненым слаям насельніцтва, якія імкнуцца купіць гэтыя тавары танней, і іх заробак не дазваляе больш шырокі асартымент. Аднак, людзі, якім заробак дазваляе, толькі страчваюць. Атрымліваецца, што насельніцтва агулам страчвае.

Сённяшняя сітуацыя з гандлем сумная, у яе рэнтабельнасць даслоўна 1-2%. Вытворцам не замарожваюць цэны, таму яны і падвышаюць цэны адпаведна інфляцыі, а вось гандаль можа падвышаць толькі на 0.2%. Вядома, гэта вельмі мала, адсюль і нізкая рэнтабельнасць гандлю. Апошнім часам можна заўважыць, што прыстойна банкрутуюцца гандлёвыя сеткі, напрыклад, нядаўна гэта быў «Бігз». Крамы зачыняюцца, і гэтыя плошчы пераходзяць да больш паспяховых гандлёвых сетак, накшталт «Еўраопта». Гандаль пакутуе, як той казаў, сёння там няма ніякай лішняга капейчыны.

- У МАРГ ужо кажуць, што пастанову №100 аб замарозцы цэн прадуктаў пара касаваць. Што адбудзецца, калі кошты не змогуць больш стрымліваць?

- Натуральна, цэны падскочаць. Іх трымалі, як спружыны, таму яны расправяцца і пойдуць у рост. Можна чакаць такую рэакцыю.

- У першыя месяцы 2021 года дэфіцыт бюджэту стаў наймацнейшым пасля 1990-х гадоў. Да чаго можа прывесці такое перавышэнне дзяржаўных выдаткаў над даходамі?

- Зараз дэфіцыт сапраўды рэкордны за ўсё існаванне незалежнай Беларусі. У нас, па-мойму, дэфіцыт бюджэту 4,5% ВУП, а міжнародная норма - не больш за 3%. Мы ўжо чуем, што ідуць скарачэнні, нават сярод чыноўнікаў, скарачаюць ледзь не цэлымі аддзеламі. Улады спрабуюць эканоміць на выдатках, а там яшчэ і пагашэнне дзяржаўнай завінавачанасці, якое павялічваецца, асабліва ўнутраны. Гэта ўсё праз недабор падаткаў. Белстат нам паказвае, што за першы квартал ВУП павялічыўся на 0.9%, але гэта павелічэнне ніяк не карэспандуе з даходнай часткай бюджэту.

- Выезд з краіны на асабістым аўто стаў у Беларусі з 1 траўня платным. Як вы ацэньваеце такую пастанову ўладаў? Што яшчэ ў краіне можа стаць платным?

- Як людзі кажуць: тут выграбаюць да рэшты. Дык вось, дзяржава пачынае менавіта скрэбці па засеках, дзе яшчэ і дзякуючы чаму папоўніць бюджэт. Дадумаліся, што цяпер, калі едзеш за мяжу трэба плаціць. У свой час Лукашэнка заявіў, што хай кожны, хто выязджае за мяжу плаціць 100 даляраў. Натуральна, грамадскасць абурылася, і гэтага не сталі рабіць. Цяпер вяртаюцца да гэтай думкі, вядома, гэта не 100 даляраў, але, як той казаў, галоўнае - пачаць. Міністэрства фінансаў працягне шукаць магчымасці абкласці і прадпрыемствы, і ў большай ступені насельніцтва нейкімі іншымі падаткамі. Да гэтага варта рыхтавацца.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com