Владимир Халип

17:50 Вайна не за гарамі

Шмат цёмнага ў гэтай гісторыі. Мноства пытанняў яна выклікае. І на большасць адназначных адказаў няма. Увогуле зразумець немагчыма, як усё тое магло здарыцца? Але факт застаецца фактам. На Каўказе зноў пачалася паўнамаштабная вайна. 

17:23 Беларусь – правінцыя «Газпрама»?

Бяда падкралася знянацку. Менавіта ў той час, калі ўсё навокал так цудоўна. Саспеў у краіне рэкордны ўраджай. Электарат рыхтуецца да выбараў. Дэсантнікі з рогатам купаюцца ў фантанах. Святам не прадбачыцца канца. 

9:23 Недарэчныя прыгоды перадвыбарчай інтрыгі

Савецкая цэнзура, вядома ж, лютавала. Аднак менавіта пад яе ўціскам анекдот дасягнуў найвышэйшага росквіту. Напэўна таму, што адлюстроўваў самую сутнасць жыцця. І доўга не страчваў актуальнасць. 

20:03 «Поўны алес» з цяжкімі наступствамі

Калісьці падчас доўгай дарогі ў Вушачу распавёў Васіль Быкаў даўнюю гісторыю. З тых пасляваенных часоў, калі служыў ён на Далёкім Усходзе. Тамтэйшае кіраўніцтва рыхтавалася да вялікага савецкага свята. Нават з парадам мясцовага гарнізона. 

8:55 Выбух пад грукат салюта

Грымнула ў Менску. Подла. Цынічна. У людскім натоўпе. Прыгожы міт пра спакойную Беларусь, якім так цешылася ўлада, разляцеўся ў адно імгненне. 

19:32 Краіна пад канвоем

Зноў чэрвень прыводзіць людзей у Бычкі. На радзіму Васіля Быкава. Гэта ягоны месяц. 19-га ён нарадзіўся. 22-га пакінуў свет. І шмат хто, гуртам або паасобку, скіроўваецца ў памятныя дні ў ціхую вёску на Ушаччыне. 

14:08 Сорак першы, самы доўгі дзень

Беларусь апантана любіць вайну. Амаль сем дзесяцігоддзяў яна жыве ў ваенным чадзе. Нават Дзень Незалежнасці паспяшалася перанесці на 3 ліпеня, звязаўшы яго з мінулай вайной. 

17:17 Іншапланецяне прызямліліся у Бабруйску

Шыкоўная краіна Беларусь. Ну хто яшчэ ў гэтай сквапнай Еўропе мог дазволіць сабе такую раскошу? 

17:32 Беларусь – на продаж?

Краіну трывожаць чуткі. Нечаканыя. Часам сенсацыйныя. Пайшла вось пагалоска, што і тут могуць з’явіцца алігархі. 

17:40 Зноў наш Гамлет на раздарожжы

Восень зусім недалёка. І заўважыць не паспеем, як лета прамільгне. А там – чарговыя выбары. І спрадвечныя пакуты беларускага Гамлета: ісці на іх ці не ісці? 

18:50 Аўтазак з Чарнобыльскага шляху

Чарнобыль беларусаў не цікавіць. Той, жахлівы, ужо далёка. А новы пакуль яшчэ не збудавалі. Нядзельным ранкам прагледзеў на незаблакаваных сайтах рэпартажы з Чарнобыльскага шляху. Каментароў – ноль. Не сенсацыя. Не тэма нават. 

18:10 Калі абрынецца турма…

Дзіўныя падзеі здараюцца на Беларусі. Асабліва вясной. У шэрыя, непрыкметныя дні. Калі пануе неаглядная непагадзь. Вось нечакана галоўны начальнік павіншаваў тэлеграмай папу. Рымскага. Бенедыкта ХVI. З пачаткам трэцяй гадавіны пантыфікату. 

13:10 Дзесяць год побач з пеклам

Як жыць у Беларусі? Дзе старанна падзелены людзі на сваіх і чужых. І ўсялякая ініцыятыва непазбежна вядзе за краты. Бо на кожным кроку – знак забароны. 

14:29 У Драздах зноў прарвала каналізацыю?

Гэта ўжо было. У Драздах прарвала раптам каналізацыю. Ратуючы ад катастрофы, улада паспяшалася выдаліць адтуль замежных дыпламатаў. У небяспечную зону іх ужо не вярнулі. Толькі мужнае кіраўніцтва засталося на тым рызыкоўным Драздоўскім плацдарме. 

18:02 Генеральскі марш у Зімбабве

Сенсацыя панове! Нарэшце гэту пачварную апазіцыю, як казалі ў савецкія часы, “взяли с поличным”. У пастарунак трапіла жанчына, якая наймала дэманстрантаў. Пра што натхнёна распавёў з тэлеэкрана самы праўдзівы і дасведчаны міністр. Злачынства выкрыта. 

8:49 Свабода чакае нас на плошчы

Вясна. Сакавік. Дзень нашай Волі. Дзевяноста гадоў з таго дня, калі Беларусь аднавіла сваю дзяржаўнасць. Не ўзгадаць нам краіну, у якой падзея такога маштабу не была б абвешчана усенародным святам. Такое магчыма толькі ў Беларусі. 

18:52 Дэманы тутэйшага тунелю

Дзве адметныя падзеі красамоўна і выяўна засведчылі надыход вясны. Падзея першая, на вялікі жаль, паныла побытовая. Нейкі чалавек у метро саскочыў перад цягніком на рэйкі ды пабег кудысьці па тунелі. 

15:04 Мы выйдзем шчыльнымі радамі?

Нарэшце – сакавік. Час нашай Волі. І новых спадзяванняў. Месяц бел-чырвона-белы. Што там ні кажы, а набліжаецца, нібы экзамен у студэнта, адметная дата. Можа нават рубеж. Дзевяностыя ўгодкі БНР. І хочам мы таго ці не, а пэўныя вынікі падводзіць давядзецца. Чаго ж мы дамагліся ў адбудове Бацькаўшчыны за гэтыя дзесяцігоддзі? 

9:19 На лініі Сталіна зноў ідуць баі

Люты – месяц адмысловы. Ёсць у ім незразумелы, недарэчны дзень. Нейкіх там “защитников Отечества”. Не Айчыны. І не Бацькаўшчыны. А менавіта “Отечества”. Калі гаворка ідзе пра тое, незабыўнае савецкае, то ад яго і следу ўжо не засталося. І нагода для ўсенароднага свята яшчэ ў тыя, савецкія часы, выклікала ў гісторыкаў вялікі недавер. 

14:12 Аднойчы выйсці разам

Зноў усё той жа сцэнар. Аўтазакі, спецназаўцы, амапаўскія ланцугі. Тыя, хто наважыўся выйсці на плошчу, рассечаны на асобныя групы і выцеснены за яе межы. Усе подступы перакрытыя. Падазроных затрымліваюць і тут жа абшукваюць. Звесткі з цэнтра – нібы з надзвычайнай зоны. Схоплены і адвезены аж у Следчы аддзел МУС Аляксандр Мілінкевіч. Адвезена ў Цэнтральны РАУС Вольга Казуліна. 

11:41 Вуліца для Маркса

У гэтым Менску – як на вулкане. Жыве чалавек і не ведае, дзе раптам грымне. Гэтым разам магма кіраўнічай ініцыятывы выбухнула ў цэнтры. На вуліцы, якая носіць гордае імя аўтара “Капітала”, колішняга пралетарскага бестсэлера. 

11:57 Лісты ў краіну глухіх

Такога яшчэ не было. Беларусь не адзначыла святую дату. 170-я гадавіна з дня народзінаў Кастуся Каліноўскага прайшла ў поўнай цішыні. Не выйшаў з кветкамі народ. 

11:47 Мост перад калючым дротам

Гэтага варта было чакаць. Яшчэ толькі абвешчана грамадская ініцыятыва “Еўрапейская Беларусь”, а наш спрадвечны скепсіс ужо набірае моц. І сапраўды, навошта нам чарговая палітычная кампанія? Колькі іх было! І подпісы збіралі. І ў грамадзянства БНР запісвалі. І чым усё тое скончылася? 

15:20 Пакаленне свабоды

Раней дзікунствы рэжыму былі амаль прадказальнымі. І нагадвалі рэакцыю раз’юшанага звера на падазроныя рухі ў навакольным асяроддзі. Брутальны перыяд выпадаў зазвычай на восень і вясну. Зласліўцы нават звязвалі гэта з псіхічным цыклам сезонных абвастрэнняў. Але сёлета ўлада рашуча абвергла недарэчныя меркаванні. Менавіта ў студзені, калісьці сонным, ціхім, адбыўся нечаканы выбух тутэйшай паліцэйшчыны. 

14:00 Час марадзёраў

Нішто сабе пачынаецца год! Яшчэ не паспеў баявы авангард рэжыму ачуняць ад святочнай папойкі, а ўжо зухавата ўзяўся за працу. Калоны аўтазакаў рушылі ў цэнтр сталіцы. Там жа прадпрыймальнікі пратэстуюць. Хіба можна цярпець гэткі здзек над рэжымам? 

12:16 Бюракратычныя фокусы

Дзве значныя падзеі адбыліся ў Беларусі. Іх маглі і не заўважыць у святочнай мітусні. Што было б несправядлівасцю неверагоднай. Бо тыя падзеі толькі на першы погляд паныла бюракратычныя. А па сутнасці – вартыя самых узнёслых слоў і ўвагі ўсенароднай. Няма ў краіне нашай чалавека, якога б яны так або інакш не закраналі. 

15:04 Што год наступны нам рыхтуе?

Краіна сустракае Новы год. Якая навіна! Якая нечаканая падзея! Здавалася яшчэ ўчора, што году мінуламу не будзе і канца. 

15:52 Vivat, Свабода?..

Усё гэта магло быць. Беларусь вярнулася б ў Еўропу. У Брусэлі побач з іншымі дзяржаўнымі сцягамі вецер гойдаў бы і наш. У Еўрапарламенце і Радзе Еўропы ўжо ніводнае пытанне не вырашалася б без нас. 

12:36 У Беларусь прыехаў не Пуцін?

Памыліліся ўсе. І тыя, хто сцвярджаў, што Пуцін вязе на подпіс Канстытуцыйны акт. І тыя, хто быў перакананы, што перад прэзідэнцкімі выбарамі ён шукае падтрымкі малодшага брата. Загадку нечаканага візіту не адгадаў ніхто. Бо гэта не скрэбл і нават не судоку. Гэта адмысловая гульня. І ёй імя – імперская палітыка. 

9:11 Імперыя пастаўлена на кон

Зноў грымнула старая замшэлая бомба. На мінным полі братняй інтэграцыі. Там заўсёды што-небудзь нагадвае аб вялікім сяброўстве. Гэтым разам радыёстанцыя “Эхо Москвы” распаўсюдзіла вестку, што да тутэйшага начальніка едзе Пуцін. І вязе неверагодны падарунак – узгоднены канстытуцыйны акт саюзнай дзяржавы. Або па-простаму – аброць. Пасля абдымкаў з гэтай нагоды незалежнасць Беларусі пачне адваротны адлік. 

12:37 Час чакання

Беларусь не пазнаць. Змрочныя твары. Пустыя вочы. Нідзе не ўбачыць усмешку. Натоўп насцярожаны і маўклівы. Навіны такія, што мухі ад іх паздыхалі яшчэ ўлетку. Навокал краіна, у якой нічога не адбываецца. Толькі суды, суды, суды…Што гэта з намі, панове? Так усіх зачаравала дудка крысалова? Скончыўся залаты запас надзеі? Паверылі, што сапраўды – “всерьез и надолго”? 

12:02 Войска з туману

Яны прыходзяць. Кожную восень. З халоднай імжы, з туманоў. У зношаных шынялях, у сялянскіх шэрых світках. З цяжкімі вінтоўкамі за плячыма. Моўчкі стаяць. Чагосьці чакаюць. І, не дачакаўшыся, сыходзяць зноў у змрок. Войска, якое не зведала хмелю вялікай перамогі. І пашаны ўдзячнай Айчыны. Слуцкія ваяры. Героі забытай вайны. 

12:29 Зброя для пакрыўджаных

Дзве недарэчныя падзеі адбыліся на мінулым тыдні. Прамільгнулі мімахадзь і зніклі ў інфармацыйным патоку. Беларусь асэнсаваць іх не пажадала. І дарэмна. Падзеі тыя – своеасаблівы знак. Толькі ў будзённым абліччы. 

13:34 Узгадайце беларускую Жанну д’Арк

Лістапад – месяц таямнічы. У ягоных туманах лёгка заблудзіцца. Што і зрабілі мы аднойчы. І блукаем па крузе, адзін аднаму распавядаючы байкі пра тое, што гісторыя чалавецтва рухаецца па спіралі. Можа яно і так. Але хто ж, калі не самі, пратапталі мы той незайздросны шлях, па якому ўпарта крочым сёння? З кожным днём нават апошняму тугадуму ўсё больш зразумела, што ахвочых ісці ў тым жа накірунку ў Еўропе чамусьці не відаць. Гэткім шляхам ніхто ў цвярозым розуме не пойдзе. 

12:05 Нячыстая сіла – свая і чужая

Жахлівая падзея магла адбыцца ў Мінску на мінулым тыдні. Купка маладых людзей збіралася зняважыць усё грамадства. Самым вычварэнскім чынам..Адзначаючы нейкі там хэлаўін. 

12:01 Аблавы на дарогах

Заходні напрамак – самы небяспечны. Адтуль сыходзіць пагроза. Там тояцца цёмныя сілы. Там перадавы рубеж, акрэслены сталінскім яшчэ калючым дротам. На тым свяшчэнным рубяжы стаяць непахісна аднапалчане галоўнага начальніка краіны. Дарэмна мітусяцца па той бок каварныя Лёлек і Болек. Пад наш калючы дрот яны не прапаўзуць. Граніца, як вядома, на замку. 

12:03 Ансамбль саўковай ідэйнасці

Праект ужо накіраваны ў парламент. Дэпутаты разгледзяць і, па ўсіх прагнозах, прымуць яго. “Закон аб гістарычнай памяці народа” набудзе юрыдычную сілу. І тады пад перыядам дыктатуры будзе падведзена канчатковая рыса. Усе мемарыяльныя дошкі, якія ўслаўляюць яе падзеі і імёны, будуць зняты. А таксама адпаведныя скульптуры. І заменены будуць назвы вуліц і плошчаў, якія ідэалізуюць дыктатарскі час. 

13:05 Аднойчы выйсці…

Прэса ў захапленні. Якая рахманая ўлада! Гэта ж сенсацыйная нечаканасць – прайшло масавае шэсце, а нікога не збілі і нават не кінулі за краты. Цывілізаваная ўлада. Яшчэ крыху – і наладзіць дыялог і стасункі з Бруселем. І навошта нам “Еўрапейскі марш”? Але я там быў і ніякай нагоды для ўслаўлення ўлады пакуль не адзначыў. Хутчэй наадварот. Зусім наадварот. 

11:42 І пахіснецца сцяна...

Які там, кажаце, марш? Еўрапейскі? Мы хіба ўжо ў Еўропе? А, яшчэ трэба дайсці да яе!.. Няўжо гэты марш туды давядзе? 

10:29 Такое доўгае вяртанне

Палітыка – гэта наіўнасць. Бязмежная, неаглядная. І ў аснове самых велічных яе збудаванняў найчасцей не рэальнасць і матэматычны разлік, а звычайныя міты, фантазіі. Беспадстаўныя спадзяванні. Як урачыста прагучалі калісьці словы вядомага дзяржаўнага дзеяча на лонданскім лётнішчы, калі ён, пасля лёсавызначальнай сустрэчы з Гітлерам, звяртаўся да суайчыннікаў: “Я прывёз вам мір!” 

11:44 Страчаныя скарбы

На пачатку дзевяностых кінарэжысёр Рышард Ясінскі здымаў дакументальны фільм пра славутага беларускага спевака Міхася Забэйду-Суміцкага. Сродкі тады на вытворчасць выдзялялі настолькі мізэрныя, што нават выезд у суседні горад быў вялікай праблемай. Але здолеў неяк Ясінскі здымкі правесці нават у Варшаве і Празе.